اصول مقدماتی انزوا: مجموعه کاریکاتورهای محسن نوری نجفی

معرفی کتاب

کتاب حاضر، طرح های سیاه و سفید (کاریکاتور) محسن نوری نجفی است که با مقدمه ای محمدرفیع ضیایی به چاپ رسیده است.

اندوه ها و آرمان های انسان های در بند، ماهی اعدامی، تقابل سنت و مدرنیته، گدایان شهر، فریادهای بغض آلود، انسان های لب دوخته، تخریب محیط زیست، مرگ اندیشی، گذر زمان، از خود بیگانگی و بازگشت به خویشتن از محتوای بیشتر طرح های نوری نجفی است که با سبک سنتی نقاشی جهان به تصویر کشیده شده اند.

آثار نوری نجفی در این مجموعه را می توان بین دو طیف طراحی های طنزآمیز و سیاه دسته بندی کرد. این گونه طراحی ها به علت قراردادن عناصر متضاد، متناقض، ناهمگن و نامتناجس در کنار هم وارد عرصه نوعی خاصی از طنز می شود.
چنان که مورد بررسی نقد نویسی اروپایی قرار می گیرد به سادگی از آن به عنوان «سیاه» نام خواهد برد، وضعیتی تعریف شده بین خنده و گریه حالت تعادلی ناپایدار در فاجعه ای خنده آور. نوری نجفی در این طرح ها کمتر از اغراق های کاریکاتوری و یا کارتونی استفاده کرده و یا اصولاً می توان گفت استفاده نکرده است.
اما به هیچ وجه نمی توان گفت که این آثار طراحی ساده است، بلکه بنا به آن چند خصوصیت که برشمردیم یعنی ایجاد تناقض و تضاد با ترکیب بندی عناصر ناهمگن و نامتجانس کاریکاتور، کارتون هایی است در گونه «ژانر» طراحی طنزآمیز و طنز سیاه چنین خصوصیتی در این آثار هم از نظر تکنیکی و کاربرد عناصر بصری و هم از نظر محتوایی سبک خاص نوری نجفی را می سازد.
گرچه آثار این مجموعه آثاری است پر کار و در آنها از هاشورهای پرقدرت و به جا استفاده شده، اما کلاً هر طرح و کاریکاتور دارای یک سوژه است و از عناصر در صورت نیاز استفاده برده است.
اغلب طرح ها دارای نماد و سمبل های آشنایی است که شامل نمادهای ملی و جهانی می شود.
رمزگشایی از برخی طرح ها به علت نگرش شرقی فلسفی ساده نیست و می تواند با تأویل چند گانه روبه رو شود.

آثار نوری نجفی از نظر ترکیب بندی در فرم زیباست، یعنی در وهله ی اول حس مشترک و خوشایندی را در بیننده به وجود می آورد.
انسان های طرح های نوری نجفی مرد است و تیپیک نیست بلکه به صورت انسان با مفهوم کلی مطرح می شود.
آنچه در آثار نجفی بیشتر به چشم می آید محتوا و پیام اثر است و برخی از آن ها دارای پیام های فلسفی و نشأت گرفته از تفکری شرقی - اسلامی و ایرانی او است.
در یک نگاه کلی می توان طرح های نجفی را سوریالیستی تفسیر کرد که با تعدادی از طرح ها که نوعی شگرد و بازی تصویری است، یک مجموعه کامل انسانی و دردهای مشترک بشری را القاء می کند.

کتاب حاضر برای کسانی که در پی محتوا و تکنیک در طرح کاریکاتوری است، نعمتی است بزرگ.