راه و روان 6: خانواده

معرفی کتاب

کتاب حاضر پاسخگوی سؤالات مطرح شده پیرامون خانواده و اهمیت آن برای جوانان و نوجوانان می باشد که این موضوع در ده فصل مورد بررسی قرار گرفته است.

خانواده مجموعه ای کوچک اما بسیار مهم و معتبر است و متشکل از پدر و مادر و فرزندان می باشد. در میان آشنایان و اقوام، هیچ کس به اندازه پدر و مادر به انسان نزدیک و هیچ کس از آنان نسبت به انسان مهربان تر نیست. پدر و مادر در دوران نوزادی که فرد حتی نمی تواند مگسی را از خود براند و خود را از خطرهای گوناگون، گرما و سرما حفظ نماید از او پرستاری می کنند و تمام هستی خود را فدای او می کنند تا آسیبی متوجه او نشود. پدر و مادر، دو گوهر گرانبهایی هستند که همه انسانها به آنان عشق میورزند و آنان را احترام می کنند. تعالیم اسلام این حس درونی را که از عاطفه و عقل سرچشمه می گیرد، تحریک و تشویق کرده و با سخنان مکرر و مفصل خود، ارزش آنان را یاد آوری کرده است و به فرزندان دستور داده که لحظه ای از احترام به پدران و مادران خود غفلت نکنند.

از این رو پرسش های مطرح شده در این باب بسیار مهم و حیاتی است. سؤالاتی نظیر: وظیفه ما در مقابل پدر و مادر؟، بهترین راه ارتباط با نوجوان و خانواده؟، و این که چه کنیم تا موجب ناراحتی پدر و مادر نشویم؟ که نگارنده در پاسخ به آنها به بحث و بررسی مفصلی پرداخته است.

نگارنده در این راستا و در خصوص راهکارهای ایجاد ارتباط سازنده با والدین به نکاتی چند اشاره کرده است. از جمله آنکه به یاد داشته باشید پدر و مادر همه تلاش خود را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و عاطفی برای رشد و تأمین سلامت فرزندان صرف می کنند و به تعبیری، نهایت فداکاری را برای تأمین سعادت و خوشبختی فرزندان خود به کار می گیرند اگر شخصی به انسان کوچکترین نیکی و احسانی نماید، انسان وظیفه خود می داند که از او تشکر کند با توجه به اینکه پدر و مادر سمبل نیکی و احسان به فرزند هستند و از جان خود برای آسایش و آرامش فرزند مایه می گذارند، سزاوارترین انسانها برای نیکی کردن و سپاس، والدین هستند از این رو فرزند نه تنها نباید با رفتارهای خود موجب آزار و اذیت والدین شود، بلکه باید با تمام وجود تلاش کند تا رضایت آنان را به دست آورد.

در قسمت بعد این فصل، جوانیدر خصوص نوع رفتار خود با خانواده می پرسد: مدتی است اخلاقم با خانواده به خصوص مادرم بد شده چه کاری می توانم برای رفع این مشکل صورت دهم ؟ پرسش دیگر سوال دیگر در این بخش این است که چه کنیم تا پدر و مادر به ما امیدوار شوند و بدبین نگردند؟ نیز اینکه اگر پدری بداخلاق باشد با او چگونه رفتار کنیم؟ در پاسخ به یکی از این پرسش ها نگارنده آورده است: اساس خانواده مبتنی بر محبت، تفاهم، هم دلی و همکاری است. درگیری، کشمکش و برخوردهای ناسالم، زمینه را برای تزلزل خانواده و به هم ریختن ارکان آن فراهم می سازد و کانون پر مهر و عطوفت را به جهنمی سوزان تبدیل خواهد کرد که آتش خرمن نشاط والدین و فرزندان را می سوزاند وی در ادامه نیز برای پیشگیری از بدبینی والدین نسبت به فرزندان به نکاتی اشاره کرده است از جمله آنکه: با دقت رفتارهای خود را بررسی کنید و از سوی دیگر حساسیت های والدین خود را شناسایی کرده و ببینید چه رفتارهایی موجب شکل گیری بد بینی در آنان می شود سعی کنید از این گونه رفتارها پرهیز کنید حتی در صورتی که احساس می کنید رفتار شما هیچ اشکالی ندارد و والدین شما حساسیت بیش از حد نشان می دهند.

نکته دیگر اینکه حساسیت آنان در مورد رفتارها و دوستی های خود را طبیعی قلمداد کنید و توجه داشته باشید که تجربه والدین در زمینه های مختلف بیشتر از شما می باشد و ممکن است در زمینه موضوعی خاص ابعادی را مورد توجه قرار دهند که شما از آن غافل باشید، پس با حساسیت آنان به صورت منطقی بر خورد کنید و از لجبازی، پرخاشگری یا سرکشی پرهیز کنید چرا که این امور نه تنها حساسیت والدین را کم نمی کند بلکه در مواردی نتیجه عکس به دنبال دارد.

پرسش مطرح شده دیگر در بخش بعدی کتاب حاضر این است که در مورد سختگیری پدر و مادر چه کنیم که وضع بدتر نشود. جوان دیگری می پرسد: دختری هستم که از واکنش خانواده نسبت به کارنامه تحصیلی ام می ترسم چه کنم؟ نیز این مسئله که فرزندی جدای از پدر زندگی می کند و از محبت پدر محروم است چگونه این کمبود را جبران کند؟.

پرسش دیگر اینکه احترام به والدین امری واجب است، با توجه به شرایط جوانی و نوجوانی، چه راهکارهایی را برای کنترل عصبانیت و رفتار خوب با والدین پیشنهاد می نمائید؟: پسران و دختران با فرا رسیدن سن بلوغ، در مقابل اطرافیان و دیگران حالت پرخاشگری پیدا می کنند و به این دلیل گاه موقعیت ها و یا امتیازهای خوب و چشم گیری را که پیشتر به دست آورده بودند از دست می دهند چرا که نوجوان سعی دارد حس استقلال طلبی خود را به رخ اطرافیان به ویژه والدین خود بکشد. او با رفتارهای خود فریاد می کشد که من دیگر آن کودک وابسته به پدر و مادر نیستم. من دوست دارم روی پای خود بایستم و برای زندگی خود مستقلاً و بدون اعمال نظر والدین تصمیم بگیرم از طرف دیگر والدین که تا دیروز فرزندشان تحت اختیار آنان بود و به صحبت های آنان با تمام وجود گوش می کرد اکنون می بینید که فرزند آنان بدون در نظر گرفتن اوضاع و شرایط خود دست به رفتارهایی می زند که سرانجام آن به غیر از ضرر و زیان برای نوجوان نخواهد بود. تماشای تبدیل کودکی شیرین و حرف گوش کن به نوجوان سرکش و یک دنده برای والدین چندان آسان نیست...

در ادامه نیز، نگارنده در بررسی سختگیری پدر و مادر به نکاتی چند اشاره کرده است، برای نمونه، وی می نویسد: به والدین خود حق دهید تا زمانی که از سلامت اخلاق دوستان شما اطمینان حاصل نکرده باشند نسبت به رفت و آمدهای شما حساسیت داشته باشند زیرا بسیاری از انحرافاتی که گریبانگیر نوجوان می شود از طریق دوستان نوجوان به او انتقال پیدا می کند... مجموعه راه و روان در این جلد تلاش دارد تا با ذکر نکات اساسی و مهم مرتبط با موضوع خانواده مخاطبان جوان و نوجوان خود را در یافتن راه حلی مناسب برای تعامل و ارتباط با خانواده خود راهنمایی نماید.