تدین، حکومت و توسعه

معرفی کتاب

تدین،حکومت و توسعه، کتابی است که از مجموعه گزارش های درس هایی که برای جمعی از دانشجویان تقریر یافته است، تدوین شده. کتاب با مقدمه کوتاه مؤلف تحت عنوان درس اول، آغاز و سه بخش دیگر که شامل سیزده درس می گردد، سامان یافته است. موضوع اصلی کتاب، تدین، حکومت و توسعه می باشد که عنوان هر یک از سه بخش کتاب را به ترتیب به خود اختصاص داده است. مؤلف که معتقد است سخن گفتن از دین و به عبارت دیگر دین پژوهی، نمی تواند موضوع بحث قرار گیرد به مسأله تدین پرداخته است. وی معتقد است هنگامی که از دین سخن به میان می آید، دین به عنوان یک موضوع؛همانند دیگر موضوعات مانند اقسام گیاهان، کرات آسمانی، و...؛ می تواند مورد کاوش بسیاری از افراد قرار گیرد و کاوشگر هم لازم نیست، مسلمان باشد. اما هنگامی که از تدین سخن می گوییم دیگر با یک موضوع مواجه نیستیم، بلکه «موضوع سازی» از آن حاصل می شود. تدین به عنوان نوعی فضای فکری که در آن شریک و عامل هستیم مورد بحث قرار می گیرد.در این اندیشه، شروع تدین از خودمان می باشد،یعنی توجه به این که ما موجوداتی هستیم که در مقعطی زندگی می کنیم و باید خود را بشناسیم،یعنی بدانیم چه کاره هستیم،کجا هستیم و چگونه باید باشیم؟بخش اول کتاب با عنوان تدین،در پنج درس به این موضوع می پردازد.عناوین این پنج درس عبارتند از:1-تدین،2-دغدغه ریشه داری،3-دین چیست؟پاسخ حق مدارانه،4- جایگاه عالم در تدیّن،5-خط علی (ع).

مسأله حکومت که در بخش دوم مورد بررسی قرار گرفته است،مبحثی است که به اعتقاد مؤلف نگرش صحیح به آن نشانه ی بیداری سیاسی می باشد،به اعتقاد وی بر خورد با پدیده ی جامعه و روند حکومت به چند صورت ممکن است.گاه آن را به عنوان نتیجهء قهری می پذیریم و مهم ترین مسأله ما بهترین فعالیت در وضعیت موجود می باشد.این مرحله در نزد مؤلف به سیاسی بودن نمایانده شده است.نوع دیگر بر خورد سؤال اساسی دربارهء وضعیت موجود است و آن اینکه چرا ساختار اجتماعی چنین است و چرا باید این ساختار را پذیرفت؟

این مرحله از بر خورد در نزد مؤلف بیداری سیاسی تلقی می گردد.به عقیده مؤلف تأثیر اصلی تدین در بیداری سیاسی است و رابطه اصلی تدین و حکومت از همین نقطه آغاز می گردد.بخش دوم: از مجموعه چهار درس با عناوین:1-بیداری سیاسی 2-مسئله مشروعیت،3-جامعه مدنی لیبرال و جامعه مدنی اسلامی،4-باز سازی مفاهیم کلیدی تشکیل شده است.

توسعه عنوان بخش سوم این کتاب است. بررسی مفهوم دقیق توسعه و نیز شرایط کنونی توسعه یافتگی و چگونگی ادامه روند آن از بحث های اساسی این بخش به شمار می آید. اینکه آیا برای توسعه باید در حاشیه کشورهای پیشرفته قرار گیریم؟ آیا بدون الگو برداری از روش های کشورهای پیشرفته می توان به توسعه یافتگی دست یافت؟ از سؤالات اساسی در بحث توسعه می باشند.به نظر مؤلف بسیاری از گروه های سیاسی را با معیار توسعه و برنامه های توسعه یافتگی می توان مورد ارزیابی قرار داد،چرا که بحث توسعه روشنگر انتظار از حکومت و نقش افراد در جامعه خواهد بود. به بیان دیگر این بحث تعیین کننده بیداری سیاسی گروه های مختلف خواهد بود.این نکته نیز ارتباط بین تدین،حکومت و توسعه را مشخص می کند.

بخش سوم در چهار درس با عناوین:1-عدالت و سازندگی،2-توسعه و عدالت در عقلانیت اسلامی،3- سازندگی،4-موعظهء حسنه؛سامان یافته است.