بنیان های فکری جامعه شناسان غرب و متفکران اجتماعی اسلامی

معرفی کتاب

کتاب بنیان های فکری جامعه شناسان غرب و متفکران اجتماعی اسلامی نوشته مشترک «سید سعید زاهدانی» و «مریم مومنی» است که به همت مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا و توسط انتشارات آفتاب توسعه روانه بازار نشر شده و تلاش می کند دیدگاه های متفاوتی را نسبت به مساله علوم انسانی، علوم اجتماعی مطرح کند.

در مقدمه کتاب بنیان های فکری جامعه شناسان غرب و متفکران اجتماعی اسلامی آمده است: علم پدیده ای فرهنگی است. هر فرهنگ مبانی فکری و بنیادی یا به عبارتی، جهان بینی و جهان شناسی مربوط به خود را دارد؛ از این رو، نمی توان علم را جدای از این مبانی فکری و فرهنگی تصور و ارزیابی کرد. همه عقلای عالم در این موضوع اتفاق نظر دارند که ورود هر نوع پیش داوری در دریافت واقعیت مذموم و نکوهیده است، این بدان معنا نیست که گرایش های فرهنگی در تولید علوم دخالتی ندارند.

گرایش ها و بینش های فرهنگی بر مبانی هر علمی حاکمیت دارند و در حوزه علوم انسانی و اجتماعی این امر بسیار واضح تر و روشن تر است. نوع جهان بینی و جهان شناسی در نوع تولید علم اثر مستقیم و غیرمستقیم دارد. این امر به ویژه در علم جامعه شناسی بسیار گسترده قابل ملاحظه است.

اندیشمندان مختلف این رشته با نوع جهان بینی و جهان شناسی خود به تولید نظریه پرداخته اند، از این رو تنوع بسیار وسیعی در نظریات جامعه شناسی به چشم می خورد. برای مثال نظریه پردازان کلاسیک جامعه شناسی که همگی به تفسیر و تحلیل حادثه بسیار مهم و فراگیر ظهور، بقا و آینده تمدن مدرن پرداخته اند، بر اساس مبانی فکری خود تحلیل های گوناگونی ارایه کرده اند. این تحلیل ها به گونه ای با هم متفاوت است که گاهی ضدیت و تضاد عمیقی را نشان می دهد و موضع گیری های بسیار متباینی را بر اساس خود به کارگزاران اجتماعی تکلیف می کند؛ برای مثال مکاتب سرمایه داری و مارکسیستی.

هرچند برخورداری از یک زمینه فرهنگی وجه تشابهاتی را در نظریات نشان می دهد، اما در همان یک فرهنگ هم تنوع نظریه پردازی ها به گونه ای است که اختلاف نظرها و موضع گیری های عمیقی را به دنبال خود می آورد. برای مثال بین سنت اروپایی و آمریکایی در این رشته اختلافات چشمگیری وجود دارد و در هر یک از این دو سنت گفته شده باز اختلافاتی مشاهده می شود. مثلا بین جامعه شناسی آلمان، فرانسته و انگلستان در اروپا تفاوت های روشنی قابل مشاهده است.