شرح نهج البلاغه: شرح هفت خطبه (مشهد 1352 - 1353) آیت الله العظمی خامنه ای

معرفی کتاب

در برابر مرحوم سیّد رضی – فقیه متبحّر و ادیب قرن پنجم – صدها خطبه و نامه و کلمات حکمت آمیز امیرالمؤمنین (علیه السّلام) قرار گرفته بود که انتخاب را برای او سخت میکرد و بالاخره با چشم پوشی از صدها بیان نورانی آن حضرت، «نهج البلاغه» را تدوین کرد. در حالی که صد سال قبلش مسعودی نقل میکند که مردم بیش از 480 خطبه ی علیّ بن ابیطالب (علیه السّلام) را حفظ بوده اند.

از آن زمان این کتاب شریف، همیشه در نظر عالمان شیعه و سنّی بوده است و شرحهای متعدّدی بر آن نگاشته شده است. در دوران معاصر استقبال جوانان نسبت به این کتاب شریف، بیشتر شد و بیانات انقلابی امیرالمؤمنین (علیه السّلام) به مثابه ی منشوری جاودان، نقل مجالس نیروهای مبارز انقلابی قرار گرفت و البتّه در برخی موارد مورد سوء استفاده ی جریانات التقاطی و انحرافی نیز قرار گرفت. از این رو بود که عالمان مبارز متعهّد، با بیان نهج البلاغه و شرح آن، تلاش کردند هم معارف علوی را بین جوانان گسترش دهند و هم از تحریف معنوی این کتاب شریف جلوگیری کنند.

حضرت آیت الله خامنه ای (مدّظلّه العالی) که از شیفتگان این کتاب شریف است همگان بویژه مسئولان و جوانان را به مأنوس شدن با نهج البلاغه فراخوانده اند:
«عزیزان با نهج البلاغه انس پیدا کنید. نهج البلاغه، خیلی بیدار کننده و هوشیار کننده و خیلی قابل تدبر است. در جلسات تان، با نهج البلاغه و کلمات امیرالمؤمنین صلوات الله وسلامه علیه انس پیدا کنید.»(1378/09/01) همچنین با بیان این نکته که نهج البلاغه آئین نامه ی انقلاب اسلامی ما و بازگشت به نهج البلاغه، شرط ماندگاری انقلاب اسلامی است، مخاطبان را به ارتباط بیشتر با این کتاب شریف، دعوت کرده اند. ایشان از دهه ی چهل شمسی، به تدریس نهج البلاغه برای طلّاب، دانشجویان و عموم مردم پرداختند. حاصل درسهای ایشان تا کنون در سه مجلّد جمع آوری شده است:
1) نبوّتها در نهج البلاغه
2) منشور حکومت علوی
3) راه روشن مدیران

کتاب منشور حکومت علوی مشتمل بر 12 گفتار در شرح نهج البلاغه است که در سالهای 52 و 53 در مسجد امام حسن مجتبی (علیه السّلام) و مسجد کرامت ایراد شده است.
انتخاب خطبه های بحث با رویکرد مبارزاتی و بیدار کردن مردم انجام میشد و چون نوار این جلسات و همچنین خلاصه ی مکتوب آن منتشر می شد اثری فراتر از آن مسجد و یا شهر مقدّس مشهد داشت. ایشان با انتخاب بخش هایی از نهج البلاغه که روش حکمرانی اسلامی را بیان می کند، غیر مستقیم به مخاطب خود نشان می داد که بیداد پهلوی چگونه احکام اسلامی را زیر پا می گذارد. تأثیر بیانات آیت الله خامنه ای (مدّظلّه العالی) آن چنان بود که رئیس ساواک مشهد پس از برگزاری جلسه ی شرح نهج البلاغه به تاریخ 13/10/1353 به نیروهای تحت امرش نوشت: «به فعّالیّت خامنه ای باید خاتمه داد.» ساعاتی قبل از تشکیل جلسه ی دیگری از شرح نهج البلاغه در 20 دی 53 معظّمٌ له دستگیر و به کمیته ی مشترک ضدّ خرابکاری تهران اعزام و از این تاریخ تا سال 57 از همه ی فعّالیّت های تبلیغی و تدریسی منع می شوند.