پاره های انسان شناسی جنگ و شهادت: مجموعه مقالات

معرفی کتاب

در این کتاب هشت مقاله ترجمه و یک تألیف در کنار هم قرار گرفته‌اند. وجه مشترک این مقالات علاوه بر قلمرو آنان، یعنی مقوله جنگ و مفهوم شهادت در ایران، روش آنهاست. عمده این مقالات ذیل روش نشانه‌شناسی و زیبایی‌شناسی انتقادی قرار می‌گیرند و در برخی از مقالات نویسندگان تلاش کرده‌اند رویکردی پدیدارشناسانه در فهم مقوله دفاع مقدس / جنگ هشت‌ساله ایران از طریق تحلیل بازنمایی آن در ادبیات، هنرهای تجسمی و نیز فرهنگ و هنر عامه اتخاذ کنند.

در مقاله اول، «شهادت در فرهنگ سیاسی ایرانیان»، پیشینه مفهوم شهادت در ادبیات کلاسیک و معاصر و دیدگاه روشن‌فکران معاصر ایرانی بررسی شده است.

مقاله دوم، «خاطرات رستگاری‌بخش: پرتره‌نگاری در مراسم یادبود»، به بررسی پیشینه پرتره‌نگاری در سنت شیعی و تداوم آن در دفاع مقدس پرداخته است.

«هنر دیواری در ایران پس از انقلاب» عنوان مقالة سوم این مجموعه است که در آن سنت دیوارنگاری در ایران بعد از انقلاب و تطورات و نسبت آن با قدرت با بررسی نمونه‌هایی از آن در شهر تهران از سوی نویسنده تحلیل شده‌است.

در مقاله چهارم، «‌پوسترهای ایرانی دربارۀ جنگ ایران و عراق»، نیز سه پوستر از مجموعه پوسترهایی که در زمانه جنگ از سوی هنرمندان ایرانی تهیه شده‌اند از طریق نوعی نشانه‌شناسی و زیبایی‌شناسی انتقادی بررسی شده‌اند.

مانند سه مقاله قبلی، «مطالعات تمثیل‌شناسی بر روی پیکر شهدا» شش پوستر از پوسترهای انقلاب و دفاع مقدس را که مربوط به قبل، حین و بعد از انقلاب بوده به صورت تطبیقی تحلیل و بررسی کرده است.

در مقاله ششم، «نقاشی‌های مربوط به جنگ و سفر زیارتی در ایران»، نقاشی‌های دیواری ناصر پلنگی در مسجد جامع خرمشهر، که از مناطق زیارتی کاروان‌های راهیان نور در ایران است، به صورت تطبیقی با نقاشی‌های دهة بیست در آلمان پس از جنگ جهانی اول بررسی شده است.

مقاله «تفاوت‌ها در نحوه نمایش تصاویر شهدا در فضاهای خصوصی و عمومی جنوب تهران» به بررسی تطبیقی دیوارنگاره‌ها و بیلبوردهای منطقه علیآباد (خزانه) در جنوب تهران با آلبوم‌های خصوصی و فضاهای خانوادگی خانواده شهدا پرداخته است.

مقاله هشتم تلخیصی از کتاب نفیس راز جعبه آئینه است که در آن نویسنده با رویکردی انسان‌شناختی و با روش نشانه‌شناسانه به بررسی جعبه آئینه‌های مزار شهدا در جامعه ایرانی پرداخته است. در مقاله آخر، «موزۀ شهدا در تهران، تجسم خاطرات در ایران پس از انقلاب»، نیز کارکردهای فرهنگی و اجتماعی موزه شهدا و تفاوت‌های آن با مفهوم مألوف موزه مدرن بررسی شده است.