روزنامه آب و هوا: آب و هوانگاری به روایت ناصرالدین شاه قاجار

معرفی کتاب

ناصرالدین شاهِ کتابدوستِ کتابدارِ هنرشناس، مولعِ نسخه‌دوستی و نقاشی و البته خاطره نویسی نیز هست. خاطراتش هر کدام دنیایی است از چطور و چگونه بودن‌ها و توصیف‌های دقیقِ همه کس و همه چیز. شورِ نوشتن در او، ریشه دارتر بود و همین باعث گردید تا روزنامه های متعدد خاطرات روزانه و شکاریه و سفرنگاری های فرنگستان و جاده های پر پیچ و خم ایران و بین النهرین، شکل بگیرد. پژوهش نیز بر این روزنامه ها، خود تاریخی مفصل دارد. این روزنامه ها بدون ترتیب وقایع به همان شکل اصلی خود تاکنون منتشر شده و شاید چندان گرته برداری از آنها صورت نپذیرفته باشد.
مع الوصف در میان یکی از این دست نوشته ها، روزنامه ای را می توان یافت که بیشتر به گزارش یک مرکز هواشناسی یا یک شخص مطلع در این امر شباهت دارد تا روزنامه خاطرات. شاهِ هواشناس که به فراخورِ شاهزاده ی قاجاری بودنش، هم از چند و چون راه های صعب کوهستان اطلاع داشت و هم مهارتش در تیراندازی و سواری بسیار بود؛ در این میان علاوه بر شناخت کنام و جایگاه شَکَره گان و درندگان، هواشناس خوبی هم به شمار می آمد یا حداقل در توصیف هواشناسی دارالخلافه ی باهره و مضافات و بخشی از مازندران، برای خودش نام نخستین هواشناس تهران را به ثبت رسانیده است.
این نسخه در میان دست نویسهای او در آرشیو ملی ایران یافته شده است.

کتاب روزنامه آب و هوا ، آب و هوا نگاری به روایت ناصرالدین شاه قاجار حاصل استنساخ بخشی از روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه به قطع رحلی بزرگ است که اصل آن در بخش اسناد خطی سازمان اسناد ملی ایران تحت در بخش آلبوم های بیوتات بایگانی شده است.
” روزنامه مبارکه هوا و اثرهای آسمانی و زمینی ” کتابی است که در طول یک سال از هجدهم شهر جمادی الاول سنه ١٢٩٩ ه.ق الی هجدهم شهر جمادی الاول سنه ١٣٠٠ ه.ق توسط ناصرالدین شاه قاجار تحریر شده است .
بخش هایی از این روزنامه خاطرات به خط کاتب تحریر گردیده است. ناصرالدین شاه در این روزنامه به ذکر وقایع آب و هوا و انقلابات آسمانی پرداخته و در خلال نگارش آب و هوا به شرح وقایع آن روز که بعضی در دارالخلافه الباهره طهران در عمارت ارگ سلطنتی گلستان ، یا به دید و بازدید خانه رجال و مهمانی های اعیانی و بعضی از آن در ییلاقات اطراف طهران به شکار گذشته و در طول این یک سال شاه سفری به نمارستاق مازندران نیز داشت که به شرح وقایع سفر و آب و هوای نمارستاق نیز اشاراتی دارد.
از جمله مطالب دیگری که شاه به آن اشاره کرده، ستاره دنباله دار و پدیده خورشید گرفتگی است. به نظر می رسد، کتاب حاضر تنها کتابچه ی مستقل آب و هوا نگاری از این دست باشد چرا که در سایر مجلّدات تنهابه ذکر وقایع روزانه، وقایع جاری کشور و شرح سفرهای داخلی و خارجی پرداخته و در خلال آنها سخن از آب و هوا نیز به میان آمده است. از این لحاظ این نسخه را می توان منحصر به فرد به شمار آورد.