درویش ستیهنده: از میراث عرفانی شیخ جام

معرفی کتاب

کتاب حاضر تصحیح متن خلاصه المقامات است. خلاصه المقامات کتابی است که یکی از احفاد شیخ، به نام ابوالمکارم بن علاءالملک جامی، در عصر شاهرخ تیموری در سال 840 فراهم آورده است.

گلچین سنجیده و درخشانی است از مقامات های شیخ جام و نیز برگزیده ای است از بهترین بخش های آثار شیخ که نسخه های کهن و کامل آنها در آن روزگار، در اختیار این شیخ زاده دانشمند و خوش سلیقه قرار داشته است.

شفیعی کدکنی شاعر، نویسنده و استاد ادبیات دانشگاه تهران در معرفی اثر جدیدش با عنوان «درویش ستیهنده؛ از میراث عرفانی شیخ جام» می نویسد: وقتی عنوان شیخ ستیهنده را برای حضرت شیخ الاسلام احمد جام نامقی برگزیدم، نظرم بیشتر به مفهوم گردن فرازی و حتی گردنکشی او بود که هم در رفتار و هم در گفتارش خود را نشان می دهد.

وی دربارۀ عرفان و تصوف نظریه ای ویژه خودش دارد و معتقد است که عرفان عبارت است از نگاه جمال شناسانه و هنری نسبت به الهیات دین. وی در این کتاب از خلال آثار شیخ و عارفان و فیلسوفان هم عصر او، شناخت عمیقی از او به دست می دهد.

این کتاب مشتمل است بر مقدمه ای در باب شخصیت شیخ جام، معرفی خلاصه المقالات و ارزش های آن، تصحیح متن خلاصه المقامات و تعلیقان آن، فصل فی الآداب و ما یلیق بحال الفقراء از آثار شیخ جام کاه ظاهراً برای اول بار چاپ می شود.

فهرست مطالب کتاب به این قرار است:
گزارش کار
از افسانه تا حقیقت
1- خلاصه المقالات
2- فصل فی الآداب و ما یلیق بحال الفقراء من فوایده

شیخ الاسلام احمد ابن ابوالحسن جامی نامقی معروف به شیخ احمد جام (536 -441) در روستای نامق زاده شد. نیاکان او از نوادگان جریر بن عبدالله بودند. نام او با القابی که به او داده اند چنین است: شیخ الاسلام ، قطب الاوتاد ، شیخ ابونصر احمد ژنده پیل. او را گاه پیر جام یا شیخ جام نیز نامیده اند.

او از عارفان و صوفیان بنام قرن پنجم و ششم هجری قمری است. زادگاه وی نامق از دیار ترشیز یا کاشمر فعلی بوده و مدفن وی در تربت جام می باشد. طول عمر وی را بیشتر مراجع 95 سال و بعضی 96 سال ذکر کرده اند.