loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

زندقه در سده­ های نخستین اسلامی

ناشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

نویسنده حمیدرضا مطهری

سال نشر : 1397

تعداد صفحات : 304

خرید پیامکی این محصول
جهت خرید پیامکی این محصول، کد محصول، نام و نام خانوادگی، آدرس و کد پستی خود را به شماره زیر ارسال نمایید: کد محصول : 87153 10003022
50,000 45,000 تومان
افزودن به سبد سفارش

معرفی کتاب

زندقه جریانی فکری، فرهنگی، اعتقادی، اجتماعی و سیاسی بود که در سده‌ های نخستین هجری در سرزمین‌ های اسلامی گسترش یافت. این پدیده که ریشه در دوران پیش از اسلام داشت از اواخر دوره بنی‌ امیه دوباره ظهور کرد و در عصر اول عباسیان به اوج رسید. کتاب زندقه در سده‌ های نخستین اسلامی در پی شناخت پدیده فوق، گروه‌ های متهم به آن، علل و عوامل و واکنش‌ های مختلف در برابر آن است.

این کتاب در چهار فصل ترتیب یافته است و در فصل نخست با عنوان «کلیات»، به معنای لغوی و اصطلاحی زندقه، تاریخچه آن و بررسی زندقه در پیش از اسلام در ایران و عرب عصر جاهلی و زندقه پس از ظهور اسلام در زمان صدر اسلام، امویان و عباسیان پرداخته است.

در بخشی از این فصل آمده است: این کلمه دارای منشأ ایرانی است و از متون تاریخی چنین بر می‌ آید که نخستین بار واژه زندیق بر مانی اطلاق شده که در زمان شاپور پسر اردشیر ساسانی ظهور کرد. اولین متنی که در آن واژه زندیق به کار رفته است کتیبه کرتیر است که در کعبه زردشت قرار دارد و در آن، کرتیر ضمن شمردن اقدامات خود، به نابودی زنادقه اشاره کرده است.

نویسنده در فصل دوم به تقسیمات زنادقه اشاره دارد و آنان را به چهار دسته زنادقه دینی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تقسیم می‌ کند. زنادقه دینی نیز عبارتند از: مانویان، مزدکیان، خرم‌ دینان، زردشتیان، منکران اصول و ضروریات دین، غالیان، صوفیان و منافقان و فرقه‌های منحرف. زنادقه فرهنگی نیز عبارتند از: فلاسفه و متکلمان، قائلین به خلق قرآن و روشنفکران اند. زنادقه اجتماعی همان اباحی‌ گران و هز‌گویانند و زنادقه سیاسی همان شعوبیه نام برده شده‌ اند. فصل سوم به بررسی علل و عوامل ظهور و گسترش زندقه اختصاص دارد که آن‌ ها را به سه دلیل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تقسیم می‌ کند.

نویسنده فساد حاکمان را از دلایل سیاسی گسترش زندقه برشمرده و می‌ نویسد: یکی از عوامل مهم و مؤثر در گسترش موج کفر و الحاد و زندقه در میان مردم، فساد حکام و خلفا و انجام امور مخالف شرع به دست آن‌ ها بود، زیرا بسیاری از مردم در آداب و رسوم و حتی امور مذهبی خود از رفتار آن‌ ها تقلید می‌ کنند.

در فصل چهارم نیز به واکنش‌ های ائمه (ع)، خلفا و مردم در برابر زنادقه اشاره شده است. نویسنده درباره واکنش مردم در برابر زنادقه می‌ نویسد: برخی از افراد ساده‌ لوح به دلایل مختلف، از جمله ظرافت و آراستگی زنادقه به آن‌ ها متمایل شده و خود را زندیق وانمود می‌ کردند. یکی از ویژگی‌ های زنادقه ظرافت در کارها و امور مختلف بود.
محصولات مرتبط
بازدیدهای اخیر شما