پروانه بیدارگر

معرفی کتاب

پروانۀ بیدارگر، یک شعر-داستان بلند است؛ البته بلند در مقیاس شعر نه در مقیاس داستان. شعر در وزن فاعلات (وزن مثنوی معنوی) است و چند بیت آغازین، گشایندۀ کلام و باب ورود به داستان اصلی می باشند. داستان، چند لایه است، یعنی می توان آن را چند بار خواند/شنید، هر بار از یک زاویه. در عمیق ترین لایه، داستان اشاره دارد به مفهومی جهانشمول یا universal تحت عنوان اثر پروانه ای یا Butterfly Effect که از مفاهیم بنیادین فیزیک می باشد، ولی در لایه های بالاتر، داستان مسائل جاری اجتماعی و فردی را تجزیه و تحلیل می کند. در شکل گیری داستان همچنین از مفاهیم فلسفی و شناختی دیگری نیز استفاده شده است که همگی به تفصیل در مقدمه مورد اشاره قرار گرفته اند و لذا خواندن مقدمه قبل از خواندن/شنیدن شعر، برای درک و فهم کاملتر داستان بسیار مفید، اگر نگوییم ضروری، است.

سرودن شعر-داستان همیشه با یک مشکل عمده مواجه است: ساختن قافیه مدام می خواهد سراینده را از مسیر دقیق داستان منحرف کند. در «پروانۀ بیدارگر» علیرغم این موضوع، انسجام به خوبی حفظ شده است. فراز و نشیبهای هیجان انگیزی در داستان هست که قوّۀ تخیل و تصور خواننده را به طور کامل فعال می کنند. داستان، کشمکش و مواجهۀ میان دو شخصیت را در حالیکه که توسط طبیعت احاطه شده اند، بیان می کند: هر دو شخصیت می توانند لایه ها یا ابعادی از خود ما، جامعۀ ما، فرهنگ ما، تاریخ ما و بشریت ما باشند.

با توجه به اینکه ممکن است بسیاری از خوانندگان عزیز به خواندن/شنیدن چند ده بیت متوالی عادت نداشته باشند، با اینکه فایل صوتی کار را بسیار ساده کرده است، ولی هر جا خستگی عارض شد یا خوانندگان عزیز حس نمودند که با ادامۀ خواندن/شنیدن از درک معنا و مشروح داستان جا می مانند، توصیه می شود خواندن/شنیدن را متوقف و ادامۀ آن را به زمان یا روز دیگری مؤکول نمایند. شعر-داستانها اغلب خواننده را به دنبال خود می کشند و خواننده غالباً یک یا چند بار دیگر به سراغ آن باز می گردد. علت این امر آن است که شعر-داستان در مقایسه با داستانی که به نثر نوشته شده، نواحی بیشتری از مغز را به فعالیت وا می دارد و شعر و آهنگ، وجد و هیجان و ازدحامی در ذهن خواننده ایجاد می کنند که با آرامش و سکوتی که ذهن در حین خواندن داستان نثر دارد، زمین تا آسمان تفاوت دارد. در خواندن شعر-داستان، ذهن برای آنکه به همان سطح از دقت و اشراف که بر داستان نثر پیدا می کند، دست یابد، نیاز خواهد داشت که پس از خاتمه، دوباره یا چندباره به آن باز گردد. پس هر چقدر خواندن/شنیدن بار اول با آرامش و طمأنینۀ بیشتری صورت پذیرد، مراجعات بعدی لذت بخش تر و عمیق تر خواهد بود.

تخیل، از جنس خواب و رؤیاست و پروانۀ بیدارگر، همزمان که شما را به دنیای وهم آلود و رؤیاانگیز خیال می برد، با برقراری ارتباط میان مفهوم داستان با حقایق فردی و اجتماعی و تاریخی، ما را به دنیای واقع باز می گرداند و این خود شبیه بیداری از آن خواب و خیال است.