روش شناسی مطالعات میان‌ رشته ای قرآنی

معرفی کتاب

مطالعات میان رشته ای از مطالعات نوپدید در دوره معاصر محسوب می شود که تحول شگرفی در دانش پدید آورده است. جامع نگری و پرهیز از نگاه های یک سویه به دانش اصلی ترین مزیت این دست از مطالعات محسوب می شود.

مطالعات کاربردی و حل مسائل فردی-اجتماعی نیز از دیگر عوامل مهمی محسوب می شوند که ضرورت اتخاذ رویکرد میان رشته ای را ایجاب کرده اند. در دوران اخیر مطالعات اسلامی و به شکل ویژه تر مطالعات قرآنی نیز به دنبال اتخاذ این رویکرد میان رشته ای بر اساس این ضرورت هستند.
از سوی دیگر مطالعات میان رشته ای به سهولت صورت نمی پذیرد و عدم توجه به روش شناسی مرتبط می تواند مطالعات میان رشته ای را با آسیب های جدی مواجه کند. عدم آگاهی از مفاهیم و تاریخچه میان رشتگی در کنار نبود دانش کافی در ارتباط با روش شناسی مطالعات میان رشته ای، محوری ترین دلایل ضعف این دست از مطالعات محسوب می شوند. در این میان مطالعات میان رشته ای قرآنی نیز به دلیل فقدان روش شناسی منسجم، دچار آسیب های متعددی شده است. همین مسئله، ضرورت تألیف چنین کتابی را فراهم آورد.

کتاب روش شناسی مطالعات میان‌ رشته ای قرآنی که اولین کتاب منسجم در زمینه مطالعات میان رشته ای قرآنی است، در قالب سه بخش و 14 فصل سامان یافته است. سه بخش اصلی این کتاب عبارتند از درآمد، گوشنه شناسی مطالعات میان رشته ای قرآنی، الزامات مطالعات میان رشته ای قرآنی.نگارندگان این کتاب، در بخش اول آن، به مفهوم شناسی و تاریخچه مرتبط با مطالعات میان رشته ای قرآنی در چهار فصل پرداختند. فصل اول به مفاهیم کلیدی این نوع از مطالعات و فصل دوم، تاریخچه مختصری از مطالعات میان رشته ای به معنای عام و رویکردهای اسلامی مرتبط را در بر می گیرد. در فصل سوم به مباحث میان رشتگی در دوره مدرن یا به عبارتی دوران اخیر اختصاص دارد و تبیین نسبت قرآن کریم و مطالعات میان رشته ای نیز فصل چهارم این بخش است.مؤلفان این کتاب، بخش دوم و سوم این کتاب را به بحث پیرامون دو گونه روش شناسی یعنی روش شناسی توصیفی و تجویزی در مطالعات میان رشته ای قرآنی اختصاص دادند. در واقع نگارندگان، روش شناسی توصیفی را در قالب گونه شناسی مطالعات میان رشتگی در مطالعات قرآنی و روش شناسی تجویزی را نیز در قالب الزامات مطالعات میان رشته ای مورد توجه قرار داده اند.
مباحثی مانند ترسیم جایگاه قرآن در منظومه علوم، میان رشتگی روشی-نظری، میان رشتگی ابزاری-انتقادی، محورهای فصول بخش دوم این کتاب و الزامات روش شناختی، فرایندی و زبان شناختی مطالعات میان رشته ای قرآنی، نسبت قرآن و علم با محوریت مولفه های معرفتی سنت و مدرنیته و پارادایم های معرفت شناختی محورهای فصول بخش سوم و پایانی این کتاب را در بر می گیرند.
با توجه به این که این کتاب برای دوره کارشناسی طراحی شده و از آن جایی که مطالعات میان رشته ای پیچیدگی خاص خود را دارند، از این رو در این کتاب با ارائه شواهد و نمونه های بسیار زیاد قرآنی و اسلامی تلاش شده تا حد زیادی از پیچیدگی آن کاسته شود تا مطالب مطروحه برای خوانندگان آن سهل الوصول تر باشد.