شرح درد اشتیاق: خاطرات دکتر محمدرضا ظفرقندی

معرفی کتاب

کتاب «شرح درد اشتیاق»، از معدود آثاری است که به روایت جنگ از زاویه دید یک پزشک می‌پردازد. دکتر محمدرضا ظفرقندی، رئیس سازمان نظام پزشکی، در کتاب حاضر به روایت روزهایی می‌پردازد که به عنوان یک پزشک در عملیات‌های مختلف در کنار رزمندگان و مجروحان بود.

«شرح درد اشتیاق» که به قلم راحله صبوری نوشته شده، از زمان اعزام ظفرقندی به جبهه در حالی که انترن بیمارستان سینا بود، آغاز می‌شود. کتاب در ادامه، نگاهی دارد به زندگی شخصی راوی و فعالیت‌های او پیش از انقلاب. روایت‌های ذکر شده در این بخش، ترسیمی است از فضای سیاسی دانشگاه تهران به عنوان یکی از مراکز مهمی که همیشه به دلیل مرکزیت و گسترده بودن، شدیداً تحت نظر ساواک بود.

بخش دیگر کتاب «شرح درد اشتیاق» به شرح فعالیت‌های ظفرقندی در سال‌های پس از جنگ اختصاص دارد. خاطرات راوی در این بخش نیز به دلیل قبول مسئولیت‌های مختلف، خواندنی و حاوی نکات جالبی است که از این موارد می‌توان به چگونگی تشکیل تیم پزشکی برای انجام عمل پیوند کبد در ایران برای اولین‌بار اشاره کرد.

با این حال، نقطه ثقل کتاب ظفرقندی بخش‌هایی است که به حضور او به عنوان یک پزشک در جبهه اختصاص دارد. صبوری ضمن انجام مصاحبه‌های متعدد با راوی، برای تدوین این بخش از کتاب، از یادداشت‌های او نیز استفاده کرده است؛ یادداشت‌ها هرچند کوتاهند، اما حاوی اطلاعات‌ دقیقی هستند که گرد فرموشی بر آنها ننشسته است.

مرتضی سرهنگی، نویسنده و پژوهشگر جنگ، معتقد است این کتاب، قیمت جنگ را برای مردم مشخص می‌کند. به گفته او؛ اگر درباره جنگ ننویسیم، قیمت جنگ را هم نمی‌فهمیم و متوجه نخواهیم شد چه خون‌هایی برای این سرزمین خرج شده است؛ به همین دلیل لازمه درک آن روزها و رشادت‌های صورت گرفته درج و انتشار این خاطرات است.

به نظر می‌رسد عنوان کتاب با الهام از سروده مولانا انتخاب شده است: «سینه خواهم شرحه شرحه از فراق/ تا بگویم شرح درد اشتیاق». ظفرقندی خود درباره انتخاب این عنوان گفته است: ما در جایی کار می‌کردیم که با درد و زخم و اشتیاق روبرو بودیم. بسیاری از رزمندگان با وجود این که به شدت زخمی شده بودند و توان مبارزه نداشتند، اما همچنان اشتیاق داشتند دوباره به میدان جنگ بازگردند.