عشق سال های جنگ | جُستاری دربارۀ کتاب «ساجی» اثر خانم ضرابی زاده

جوانان امروز منتظرند همه مشکلات و موانع حل شوند، تا بعد با خاطری آسوده عاشق شده و در رفاه نسبی زندگی آغاز کنند. جوان دیروز با وجود سختی ها، تنگناهای اقتصادی و در بحبوحه جنگ تحمیلی، سفر عشق را با شیردلی، صبوری و توکل به خدا شروع می کرد و باکی از مواجهه با نشیب و فراز زندگی نداشت.

«ساجی» روایتگر عشقی جسور، صبری جمیل و زیستی پویا از آغاز زندگی 7 ساله نسرین باقرزاده و شهید بهمن باقری است که به قلم "بهناز ضرابی زاده" به رشته تحریر درآمده است.

«بین خرمشهر و آبادان بودیم که یک دفعه بهمن گفت: نسرین من تو رو خیلی دوست دارم. همین که این حرف را زد، دست هایم را محکم تر دور بدن رضا حلقه کردم. رضا خوابیده بود. چیزی نگفتم. بهمن دوباره گفت: من از بچگی دوستت داشتم. اما حالا فکر می کنم دیگه وقتشه. می خوام باهات ازدواج کنم.»

نسرین باقرزاده با دست و دلبازی، مخاطب را در مرور خاطرات تلخ و شیرین زندگی اش از کودکی تا جوانی، از عاشقی و وصال تا رنج دوری و تنهایی، از روزهای خوش آبادان و خرمشهر قبل از جنگ و حال و هوای انقلاب تا روزهای پر از هراس و ناامنی زیر باران خمپاره شریک کرده است. او که در خرمشهر زندگی مرفه ای داشته و هرگز فکرش را هم نمی کرده که جنگ وارد خانه اش شود، به ناگاه با شروع جنگ معادله هایش به هم می ریزد. باقرزاده روزهای ابتدایی جنگ را در خرمشهر سپری می کند، اما بعد مجبور به ترک خرمشهر می شود و همراه دیگر زنان خانواده به شیراز می رود، ولی مردها در خرمشهر می مانند و از این شهر حفاظت می کنند.

«به اتاق نگاه کردم؛ به جهیزیه ای که هنوز توی کارتن های کوچک و بزرگ روی هم چیده شده بود، به سرویس خوابی که مادرم با شوق و ذوق خریده بود، و به اجاق گازی که هنوز باز نشده بود. با خودم گفتم خدایا یعنی دوباره به این خانه برمی گردم!»
این اثر چهرۀ زنانه جنگ را به تصویر می کشد، زیرا راوی زنی است که جنگ را از نزدیک لمس می کند.

او در شهرهای مختلف مثل قم، ماهشهر و آبادان زندگی می کند و در سال های پایانی جنگ در اهواز ساکن می شود. طی این مدت، تجربیات سخت و طاقت فرسایی را از سر می گذراند. با این وجود، همواره برای حفظ آرامش خانواده و همسرش در تلاش و تکاپو است و با فداکاری و صبوری، تکیه گاه و پشتیبان همسرش بهمن باقری می شود.

«ساغر سرتاپا مشکی پوشیده بود. چشم هایش ورم کرده و قرمز بود. معلوم بود توی ماشین کلی گریه کرده است. تا مرا دید شروع کرد به زاری و مرثیه خوانی: الهی قربونت برم نسرین! الهی برای اون دل کبابت بمیرم!

بهمن جلو آمد. عاطفه را بغل کرد و بوسید. من ساغر را در آغوش گرفتم و دم گوشش گفتم: ساغر جان، تو رو خدا گریه نکن! بهمن و علی از دستم می رن. من به سختی رو آب خونه ساختم. تو رو خدا ویرونش نکن!»

در این کتاب، نویسنده با توصیفاتی عمیق و تأثیرگذار، به بیان فضای واقعی حاکم بر زندگی مردم، قبل و بعد از جنگ تحمیلی، پرداخته و احساس خواننده را با راوی همراه می کند. خواننده با راوی عاشقی می کند، شاد می شود، می خندد و گریه می کند. رنج مهاجرت و بی خانمانی می کشد، با صدای بمب و انفجار بر خود می لرزد و با دیده ای تَر در تشییع پیکر اعضای خانواده و دوستان او شرکت می کند؛ به همین دلیل کتاب بیشتر شبیه رمان است تا زندگی نامه. این ویژگی کتاب را برای کسانی که به جزئیات و توصیفات دقیق علاقمندند، جذاب می کند.

«از توی کوچه پس کوچه ها می دویدیم و بوی شط دنبالمان. یاد عصرهایی افتادم که لب آب غلغله بود و بساط بلال و قهوه و چای عربی و فلافل و سمبوسه و پشمک تا نزدیک صبح پهن بود؛ اما حالا کف خیابان به جای کاکل بلال، پر بود کاکل نخل های سوخته. دلم برای شب های تابستان تنگ شد؛ صف های طولانی قایق سواری، نور چراغ های رنگارنگ کشتی و لنج که می افتاد در آب، خنکی شط، سرخوشی مردم... چه شب ها که تا دیروقت می نشستیم روی سکوهای سیمانی اسکله. پاها را آویزان می کردیم و تخمه می شکستیم و گوش می سپردیم به ساز و آوازی که از گوشه و کنار به گوش می رسید و با ترانه آقاسی رنگ می گرفتیم.»

این کتاب 322 صفحه ای توسط انتشارات «سوره مهر» عرضه گردیده و در انتهای کتاب نیز تصاویری از راوی، همسر شهیدش و سایر اعضای خانواده درج شده است.