فصلنامه ترجمان علوم انسانی شماره 15

روزتان را با چه شروع می‌ کنید؟ یک استکان چای یا ده دقیقه نرمش صبحگاهی؟ اغلبِ ما کاری به ‌مراتب راحت ‌تر و صدالبته مهم ‌تر داریم: بررسی کانال ‌های خبری. همیشه خبری برای شنیدن وجود دارد. محال است صبح بیدار شویم، و ببینیم کانال ‌های خبری نوشته ‌اند: «همراهان گرامی، امروز هیچ خبری در دنیا نیست». به‌ هرحال دیشب که خواب بودیم، اتفاقاتی افتاده که بتواند توجه ما را بدزدد. هرچند اتفاقاتی بی‌ فایده که دانستنش ذره‌ ای به بهبود زندگی ما کمک نمی‌ کند. حتی شاید مهم ‌ترینشان یک مشت کلیشه باشند: «فلانی واکنش نشان داد» و «بهمانی ابراز نگرانی کرد». امروزه، پیگیری اخبار معنای سابق خودش را ندارد. اما این معنای جدیدی را چگونه باید فهمید؟

پروندۀ اختصاصی پانزدهمین شمارۀ فصلنامۀ ترجمان، «از اخبار فرار کنید»، در جست ‌و جوی همین معنای جدید است: اینکه چطور خبر بر واقعیت پیروز شد؟ انتشار روزانۀ اخبار چگونه در سال‌ های اخیر به نوعی «صنعت» تبدیل شد؟ یا اینکه اگر اخبار را دنبال نکنیم، چه اتفاقی می‌ افتد؟ چگونه خبرنگاران می ‌توانند ادعای بی‌ طرفی کنند؟ مقصر اصلی اعتیاد ما به خبر کیست؟ و چند سؤال کلیدی دیگر.

نخستین مطلب این پرونده یادداشتی است از اولیور برکمن، روزنامه ‌نگار و نویسندۀ بریتانیایی. برکمن می ‌گوید این روزها، توجه به اخبار به نوعی اجبار تبدیل شده و بی‌ توجهی به اخبار نشان‌ دهندۀ بی‌ مسئولیتی یا خودبرتربینی به شمار می ‌رود. رولف دوبلی و مارک منسن، نویسندگان پرطرفدارِ این روزهای دنیای خودیاری، نتیجۀ برکمن را تأیید می‌ کنند و مصرانه می ‌گویند اخبار را باید به‌ طور کامل کنار گذاشت. دوبلی معتقد است شیوۀ امروزیِ ما در مصرف خبر به‌ کلی شبیهِ نوعی سوء مصرف مواد مخدر است. همان‌ طور که مواد مخدر ما را به خود وابسته و از واقعیت دورمان می‌ کنند، خبرها درک ما از جهان را کج‌ و معوج می‌ کنند. از نظر منسن، این اعتیاد حاصل جهت‌ گیری‌ های احساسیِ گمراه ‌کننده ‌ای است که خبرها در پیش می‌ گیرند. خبرها، به ‌جای آنکه اطلاعاتی مهم به ما بدهند، صرفاً اتفاقاتی را به خوردمان می‌ دهند که بار عاطفی بالایی دارند. البته استادانِ حرفه‌ ای خبر چندان با این نگاه موافق نیستند. الکساندرا بورشات، محقق ارشد مؤسسۀ تحقیقاتی رویترز، بهبود وضعیت خبررسانی را راه بهتری می‌ داند. راه‌ حل او را می ‌توانید در نوشتۀ «مثبت یا منفی مهم نیست، خبر باید راه ‌حل ‌محور باشد» بخوانید. گرِگ جکسون، نویسندۀ هارپرز نیز، که از نوشتن مطالب کوتاه خوشش نمی ‌آید، می ‌گوید مشکلِ خبر وجه سرگرم‌ کنندۀ آن است. اگر خبر به طرفدارانش زنده است، پس باید طرفدار خبرهایی بود که اهمیتی حیاتی دارند، تا زیرِ فشار اخبار سرگرم‌ کننده به فراموشی سپرده نشوند. «چطور در حرفۀ خبر بی‌ طرفی معادل بی ‌شرفی شد؟»، آخرین مطلب این پرونده، بخشی از کتاب مطالعات روزنامه‌ نگاری: مقدمه ‌ای انتقادی است که دربارۀ تاریخ «بی‌ طرفی» در حرفۀ روزنامه ‌نگاری سخن می‌ گوید. اندرو کلکات و فیلیپ هاموند، در این مطلب، توضیح می ‌دهند که چطور نگاه بی ‌طرفانه به مسائل و روایتِ بی‌ طرفانۀ وقایع به حاشیه رانده شد و جای آن را ابراز همدلی و حمایت گرفت.