اجتماع بزرگ ذاکرین و شعرای حسینی جمعه شب و در طلیعه ماه محرم با حضور پیرغلامان، ذاکرین حسینی و شعرای اهل بیت عصمت وطهارت علیهم السلام و قشرهای مختلف مردم در مسجدارک تهران برگزار شد تا ذاکرین و مرثیه سرایان سیدالشهدا علیه السلام، با حضور در این اجتماع به پیشواز ماه محرم بروند.
حجت الاسلام والمسلمین سید محمدمهدی میرباقری از وعاظ و مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم در این مراسم در خصوص شأن و منزلت ذاکرین و نوکران حضرت سیدالشهداء علیه السلام، جایگاه واقعه عاشورا و شخصیت حضرت امام حسین علیهالسلام به ایراد سخنرانی پرداخت.
رجانیوز متن کامل سخنرانی استاد میرباقری را منتشر می کند:
اعوذبالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین احمده و استعینه و أومن به و اتوکل علیه و استهدیه و استنصره و اصلی و اسلم علی خاتم انبیائه و افضل سفرائه، حبیب اله العالمین ابیالقاسم محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین الهداة المهدیین سیما بقیهالله فی الارضین ارواحنا له الفداء و لعنتالله علی اعدائهم اجمعین
اللهم صل علی جعفر بن محمد الصادق خازن العلم الداعی الیک بالحق النور المبین اللهم و کما جعلته معدن کلامک و وحیک و خازن علمک و لسان توحیدک و ولی امرک و مستحفظ دینک فصلی علیه افضل ما صلیت علی احد من اصفیائک و حججک انک حمید مجید
ان شاءالله خداوند این محفل نورانی را با تجلیات امام عصر ارواحنا فداه منور بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
محفل در آستانهی ماه محرم و تکرار این حادثه عظیم، با حضور عزیزان و اساتید و سروران عزیز خودم که همه اهل شعر و ادب و یا از مادحین و اهل عزاداری سید الشهدا هستند تشکیل شده است.
صحبت کردن در این محافل کار دشواری است چون همه اساتید و عزیزانی که در محضرشان هستیم خودشان اهل فن هستند، هرچه ما بگوییم زیره به کرمان بردن است. منتهی یکی اینکه حاج آقای ارضی به من امر کردند و من هم امر ایشان را پذیرفتم و دوم اینکه "تواصی" است همدیگر را باید توصیهی به حق و پایداری در راه حق که راه امام حسین علیهالسلام است کنیم از این جهت اگر نکاتی را عرض میکنم در محضر اساتید ابتدائا برای خودم است.
نکتهی اول اینکه سمت گریاندن مردم بر عزای اهل بیت علیهم السلام موقعیت بسیار فاخر و استثنایی است. روایات را من تکرار نمیکنم. همهی شما شنیدهاید که ائمه مینشستند و شعرا و مرثیهخوانها را دعوت میکردند میآمدند آنچه را سروده بودند واشعاری که دیگران گفتهبودند در محضر اهل بیت علیهمالسلام میخواندند و میگریستند و ائمه از آنها بسیار تجلیل میکردند.
اهمیت اشک بر عزای حضرت سیدالشهدا علیه السلام
از جملهی اینها دعبل1 است و آن قصیدهی مفصلی که محضر امام رضا علیهالسلام خواندند و همه شما داستان آن را دارید و بعد هم به این افرادی که یا شعری گفته بودند و یا شعر دیگری را میخواندند مکرر میفرمودند که اگر کسی پنجاه نفر، ده نفر و حتی یک نفر را در عزای سیدالشهدا علیهالسلام بگریاند اهل بهشت است. این مقام مقام سادهای نیست. ما معارف اهل بیت را گاهی سهل میگیریم، معارف اهل بیت بسیار جدی است، فهم روایات خیلی ارزشمند است. این روایت از امام صادق علیهالسلام است که فرمود: بنیّ! اعرفوا منازل شیعتنا بقدر روایتهم و معرفتهم2 جایگاه شیعیان ما اگر میخواهید ببینید که چگونه است ببینید چقدر با روایات و معارف ما آشنا هستند بعد فرمودند راه اصول معرفت هم یک چیز بیشتر نیست و المعرفة هی الدرایة للروایه3 معارف ناشی از فهم روایات ماست. اگر کسی کلام ما را فهمید از طریق این کلمات به معارف میرسد. بعد فرمودند بالدرایات للروایات یعلو المومن الی اقصی درجات الایمان سیر مؤمن تا عالی ترین درجات نورانی ایمان با فهم روا یت ماست.
نعمتی استثنایی که خداوند عطا کرده است
در هر صورت این روایاتی که آمده فهم آن بسیار مهم تر از تلاوت آن است. فرمودند اگر کسی یک نفر را بگریاند اهل بهشت است بعد فرمودند اگر خود کسی هم گریه کند اهل بهشت است واگر کسی اهل گریه نیست و تباکی بکند یعنی خود را بگریاند اهل بهشت است. بنابراین این توفیقی که به شما عزیزان داده شده است که حالا یا مستقیماً خودتان مردم را می گریانید مدح اهل بیت را میخوانید و مراثی را میخوانید و قلوب را متوجه اولیای خدا و خداوند متعال میکنید و یا اینکه خداوند متعال این لطف را به شما کرده است این علم و فن و ذوق و لطافت روح را به شما داده است که اهل شعر هستید و شعرهای خوب که حکمت است بر زبان شما جاری میشود اول نکته این است که این منصب را بشناسید و این را تصادف ندانید و خیال نکنیم که همینطوری دری به تخته خورده است و این اتفاق افتاده است. در هر صورت به هر دلیل این که به شما دادهاند یک نعمت استثنایی از طرف خداوند متعال است واین نعمت با شکر افزون میشود و با کفران این نعمت سلب میشود و ان شکرتم لازیدنکم و ان کفرتم لعذابی لشدید این نکته اول.
فضایل صوری و فضایل باطنی نیاز یک مداح و شاعر آئینی
نکته بعد اینکه اگر کسی بخواهد اهل توفیق باشد در این وادی و رو به رشد باشد نکاتی را باید مورد توجه قرار دهد یکی این است که بخصوص برای این عزیزانی که در این وادی هنوز در آغاز کار و جوان هستند و شرایط و امکانات جوانی برایشان فراهم است عرض میکنم. یک خوانندهی خوب شدن، یک شاعر آئینی خوب شدن نیازمند به یک سلسله فضایل است. یک سلسله از این فضایل صوری هستند و یک سلسله از این فضایل باطنی هستند. اگر انسان هر دو را کسب نکرد ماندگار در این وادی نمیشود آن فضایل ظاهری، علوم ظاهری است که باید بلد باشند. یعنی یک روضهخوان و مداح خوب خیلی اطلاعات علمی باید داشته باشد. باید لااقل تاریخ صدر اسلام و تاریخ زندگی اهل بیت را به خوبی و عالمانه بداند و نه جسته و گریخته. اگر بخواهد خوب در این زمینه خدمتگزار باشد، گمان من این است که باید مقاتل را زیر و رو کرده باشد نه تنها یک مقتل. یک مداح موفق آن کسی است که دهها مقتل را زیر و رو کرده باشد و زیر و بم این مقاتل ارزش این مقاتل برایش معلوم باشد و بتواند از لطافتهایی که در آن مقاتل وجود دارد استفاده کند. کافی نیست یک مقتل بخواند البته حداقل این است که یک مقتل صحیح معتبر و غنی مبنای کار او باشد و هر محرمی مقتل را مرور کند.
آشنایی به زبان و ادبیات عرب نیاز امروز مداحان اهل بیت علیهم السلام
ولی واقعاً یک مداح خوب کسی که میخواهد شعر آئینی خوب بدهد دهها مقتل را بهخوبی خوانده باشد. مسلط به مقاتل و تاریخ این مقتلنویسی و امثال اینها باشد. مطالعات فراوان و عالمانهای باید داشته باشد. باید نسبت به ادبیات عرب و زبان عربی حتماً آشنایی داشته باشد. به گمان من اگر یک مداح میخواهد موفق باشد باید بتواند منابع اصلی ما در وادی معارف اهل بیت و مقاتل دست پیدا کند و نه مقاتل دسته دو و درجه دو البته در حد ضرورت کافی است ولی کسی میخواهد مسلط باشد باید حتماً به ادبیات عرب در حد توجه به منابع اولیه آشنا باشد.
آشنایی با معارف اهل بیت علیهم السلام نیاز دیگر جامعه مداحان
علاوه بر اینها باید بر معارف آشنا باشد. کسی که میخواهد شعر بگوید و روضه بخواند غیر از مقتل و تاریخ باید با معارف آشنا باشد. هم معارف توحیدی را بداند و هم معرفت به ساحت مقدس اهل بیت و مقامات ایشان داشته باشد. کسی که میخواهد برای اهل بیت شعر بگوید نسبت به معارف آنها و معارفی که در روایات و مجامع روایی ما آمده است آشنا نیست چه میخواهد بگوید؟! اگر در اوج معرفت باشد آن چه که میگوید شأن اهل بیت نیست. یادم است امام رضوان الله تعالی علیه یک موقعی تفسیر سوره حمد شروع کردند و گفتند تفریباً تابحال هیچ تفسیری برای قرآن نوشته نشده است. نه اینکه ایشان میخواستند بزرگان را مثل علامه طباطبایی را کوچک کنند سخن از عظمت قرآن است. همینطور است. اهل بیت هم همینطور هستند. کسی که میخواهد درباره اهل بیت که عِدل قرآنند و اسماء حسنای خداوند هستند درباره آنها مدح بگوید، مقامات آنها را توصیف کنند و مرثیه بگوید، اگر مقامات آنها را نداند چه میخواهد بگوید؟ میخواهیم مقتل برای چه کسی بخوانیم؟ برای امام حسین؟ امام حسین کیست؟ میخواهیم از عاشورا صحبت کنیم؟ عاشورا چیست؟
حتماً یک دوره کتاب "کامل الزیارات" را مطالعه کنید
من این را مکرر گفتهام؛ میدانید در باب عاشورا عرفا و مورخین، محدثین و متکلمین سیاستمداران و همه گروههای اهل فن دیگر ورود کردند و حرف زدند. عرفا از منظر خودشان، جلوههای عرفانی عاشورا را گفتند. مورخین تاریخ عاشورا را گفتند. متکلمین مباحث کلامی و قس علی هذا. تحلیلگران تاریخ عاشورا را تحلیل کردند. به شما نمیگویم همه روایات معصومین را ببینید ولی یک دور کامل الزیارات4 را که کتاب معتبر قدیمی ما است که قسمتی از آن در فضیلت زیارت سیدالشهدا است و قسمت عمدهی ان در باب مقتل سیدالشهدا است به یک معنا بکا و ثواب بکا بر سیدالشهدا است. تاریخ مقتل نیست. فضایی که این کتاب برای عاشورا باز میکند را مقایسه کنید با هرچه عرفا و متکلمین و محدثین و مورخین، سیاستمداران و تحلیلگران گفتند؛ اصلاً قابل مقایسه نیست! یعنی شما وقتی وارد کامل الزیارات میشوید گویا از یک حادثهای بحث میشود که جغرافیای حادثه همه عوالم خلقت است و تاریخ حادثه از ازل تا ابد عالم است. نمیگویم دقت کنید، فقط ورق بزنید و فصلهای کامل الزیارات را ببینید؛ انسان احساس میکند عاشورا یک حادثهی کانونی است که در زمین اتفاق افتاده در مرکز نزول خلیفةالله همه کائنات از ازل تا ابد درگیر حادثه هستند.
"اخلاص" لازمه کار در مداحی و شعر گفتن
ش