فراستی: سینمای امروز ایران، سینمای خنثی است

جمعه شب برنام هفت در میزگردی با حضور مسعود فراستی و حسین فرح بخش مباحث چالشی و قابل تاملی را در حوزه مهندسی سینما و جایگاه مردم در سینمای ایران را مطرح نمودند.

این گفتگوی چالشی در حالی اتفاق افتاد که برنامه هفت در ماه های پیشین خود غالباً برنامه های خنثی و بدون مسئله ای را پشت سر گذاشته است.

در ابتدا مسعود فراستی منتقد سینما با اشاره به جایگاه و نقش مرده در سینما، گفت: سینما بدون مردم و بدون مخاطب عام سینما نیست. در واقع مخاطب یکی از 3 ضلع اصلی سینما است. نباید فراموش کرد که سینما تنها مدیوم هنری است که نمی‌تواند منتظر بماند تا توسط مخاطب کشف شود، چرا که مخاطب بلافاصله با سینما در ارتباط بوده و اگر فیلمی در زمان اکران خود مخاطب نداشته باشد، می‌بازد. مخاطب عام آنقدر در سینمای دنیا اهمیت دارد که وقتی فیلم فیلمسازی مثل کوروساوا نمی‌فروشد، دست به خودکشی می‌زند.
 
در ادامه بحث، حسین فرح بخش کارکرگردان و تهیه کننده سینما نیز، عنوان کرد: تنها دو نوع سینما وجود دارد، اول سینمای اجتماعی است که اجازه ساخت آن در کشور داده نمی‌شود، دوم سینمای رویا پردازانه است که متاسفانه نوع رویا‌پردازی در سینمای ایران در مقایسه با سینمای جهان حرفی برای گفتن نداشته و هیچ ربطی به مردم ندارد.

وی ادامه داد: تجربه یک سال گذشته در سینمای ایران نشان داده مخالفت در برابر اکران برخی از فیلم‌ها تنها نوعی «شارلاتانیسم» بوده و وجهه قانونی ندارد. سینمای ایران از زمان شروع مخالفت‌های گروهی، رو به تعطیلی رفته و متاسفانه مدیران ارشد سینما و هنر کشور نیز نسبت به این جریان عقب نشسته‌اند.

فرح بخش افزود:  آقای حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و آقای شمقدری به خاطر کوتاه آمدن در برابر فشار‌ها مقصر هستند و بخشیده نمی‌شوند. متاسفانه گروهی با اسم دین و مذهب و ارزش در سینما جنجال به پا کردند. هیچ کدام از کارهایی که آقایان کردند ،از روی حب ایمان نیست و تنها منجر به  تعطیلی سینما‌ها شده است.

فراستی نیز در ادامه صحبت‌های فرحبخش گفت: متاسفانه سینمای امروز ما در ایران سینمایی خنثی است. این سینما یک سینمای شجاع نیست، چرا که نه مماس با مردم است و نه انتقادات درست سیاسی دارد. این در حالی است که برخی از دوستان که ادعای ارزشی بودن دارند، می‌گویند که سینمای خنثی می‌خواهند.

فراستی افزود: یکی از موانع ارتباط سینما با مردم، دولتی بودن آن است، سینمای دولتی برآمده از انقلاب زمانی که خود را بین فیلم و مردم قرار می‌دهد، رابطه بین فیلم و مردم را از بین می‌برد. در واقع سینمای دولتی یک سینمای خنثی است و چنین سینمایی بی‌شک نمی‌تواند مروج اهداف دولت باشد، چرا که یک فیلمساز اگر می‌خواهد در راستای اهداف دولت خود فیلم بسازد، باید از دل بسازد، نه اینکه سفارش تولید فیلم را از سوی دولت دریافت کند.

 فرح بخش با اشاره برنامه توسعه اظهار داشت: در این برنامه صراحتا اعلام شده که نظارت‌های مزاحم باید از سینما حذف شود، اما یک مسئول اداره نظارت و ارزشیابی اعلام کرده که نظارت‌ها در سال جاری برای تولید فیلم افزایش پیدا کرده و من به شما قول خواهم داد، که سال آینده مخاطب عام تمایلی به حضور در سینما نخواهد داشت، چرا که فیلمی در خور سینما ساخته نخواهد شد.

فراستی گفت: به راحتی می‌توان گفت که فیلمساز دغدغه سینما و در ‌‌نهایت مخاطب را ندارد. در این هنگام نمی‌توان انتظار داشت که فیلم خوب از سوی فیلمساز تولید شود. نباید فراموش کرد که سینماگر در پروسه تولید فیلم و مخاطب به‌وجود آمده و رشد می‌کند، و اگر رابطه بین فیلمساز و مخاطب قطع شود، فیلمساز از بین می‌رود. ما مردم یا‌‌ همان مخاطب عام را قبول داریم یا نداریم. نمی‌توان زمانی که به نفع ما است، مخاطب را قبول داشته‌باشیم و زمانی که به نفع ما نیست نظر وی را قبول نکنیم.

وی با تاکید بر اینکه فیلم در ابتدا جنبه سرگرمی برای مخاطب دارد، خاطرنشان کرد: مخاطب تفریح و سرگرمی می‌خواهد و هنر بدون تفریح و سرگرمی معنا نخواهد داشت. در واقع هنر باید حرف خود را پس از سرگرمی بزند. فیلم باید خوب باشد تا بتواند مخاطب را سرگرم کند. متاسفانه در تعریف سینمای ما سرگرمی گم شده در حالی که سرگرمی اساس سینمای است. یک فیلم بعد از سرگرم کننده بودن است که می‌تواند حرف خود را به مخاطب عام منتقل کند. در واقع تعامل میان مخاطب و فیلمساز، ذائقه مخاطب را بالا برده و سینماگر را به رشد می‌رساند.

 در ادامه برنامه جهانگیر الماسی بازیگر و عضو شورای عالی سینما، روی خط برنامه «هفت» آمد و عنوان کرد: هرچند با برخی از صحبت‌های شما موافق هستم، اما می‌خواهم بدانم که اگر جای سینماهای ما تغییر کند، مخاطب‌‌ همان مخاطب خواهد بود؟ سرگرمی با سینما است و نیازی نیست که دنبال آن باشیم. سینمای سرگرم کننده دو وجه سکس و خشونت را در بر دارد، که البته حسین فرح بخش در ابتدای سال جاری تجربه اکران یکی از این دو موضوع را داشته است. بهتر است کمی در رابطه با سینما، نوع نمایش فیلم‌ها و برخورد مردم با سینما بحث کنیم. اگر تنها به دنبال اقتصاد در سینما باشیم باید راه سینمای غرب را پیش بگیریم و در چنین شرایطی همیشه بر کلیشه‌های سینمایی باقی خواهیم ماند.

حسین فرح‌بخش نیز در پاسخ به الماسی گفت: اول اقتصاد، بعد فرهنگ. در واقع اگر پول نباشد، فرهنگ هم نخواهد بود. مخاطب به خوبی با سینما ارتباط برقرار می‌کند و باید به آن احترام گذاشت، این در حالی است که در جشنواره سی و‌ام فیلم فجر، یک فیلم مورد استقبال بالای مخاطبان قرار گرفت و بیشترین آمار را بدست آورد، اما همین فیلم توسط برخی از افراد بی‌ارزش خوانده شده و اجازه اکران به آن نمی‌دهند، چگونه می‌توان برای مخاطبی که یک فیلم را پسندیده تصمیم گرفت و فیلم منتخب مردم را اکران نکنند.
 
فریبرز عرب‌نیا بازیگر سینما و تلویزیون نیز روی خط این برنامه آمد و یادآور شد: متاسفانه هر چند وقت یک بار برخی از دوستان در سمت‌هایی قرار می‌گیرند و اصل سینما را مخدوش می‌کنند، در حال حاضر آنچه که در سینمای ایران فراموش شده، فرم است. در واقع فرم یک اصل بوده و توجه به آن سبب می‌شود که ابتذال در سینما رشد نکند.