گزارشی کامل از نکوداشت «رضا داوری‌اردکانی»

«رضا داوری اردکانی» فیلسوف فرهنگ و پرسشگر دردمند روزگار در آیین نکوداشت 80 سالگی‌اش به شش دهه سابقه معلمی خود افتخار کرد و گفت: امشب این مجلس برای من عجیب بود چرا که همه بزرگان و جناح‌ها در آن بودند.

نکوداشت 80 سالگی «رضا داوری اردکانی» رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی با عنوان «پرسشگر دردمند روزگار ما» با حضور جمعی از نخبگان علمی، فلسفی و فرهنگی کشور شب گذشته در فرهنگسرای ابن‌سینا برگزار شد.

در این مراسم چهره‌هایی همچون افتخار حسین عارف رئیس مؤسسه فرهنگی اکو، غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، علی‌اکبر ولایتی عضو فرهنگستان علوم پزشکی، محمد رجبی رئیس کتابخانه مجلس، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه و اساتید فلسفه از جمله آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد، غلامحسین ابراهیمی دینانی، غلامرضا اعوانی، بهاءالدین خرمشاهی و دیگر چهره‌های علمی فرهنگی نظیر احمد مسجدجامعی، صادق خرازی، حجت‌الاسلام سیدمحمود دعایی، حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی، محمدرضا تابش و محمدرضا سعیدآبادی حضور داشتند و از شخصیت علمی و فلسفی استاد داوری اردکانی به عنوان یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان معاصر ایران تجلیل کردند.

* رونمایی از «هلیوپولیس» با مقدمه رضا داوری اردکانی

در ابتدای این مراسم کتاب «هلیوپولیس» رونمایی و پیام «گابی ‌لیون» وزیر فرهنگ لبنان به شرح زیر قرائت شد:

«برگزاری نمایشگاه تاریخ تمدن جهان در لبنان با عنوان «هیلیوپولیس» یا شهر خورشید و انتشار کتابی در این باره حرکتی ستودنی و هنرمندانه است که نگاه تازه‌ای از سابقه تمدنی در لبنان را بیان خواهد کرد و موجب خشنودی هر فرهنگ‌دوستی خواهد بود. بسیار تمایل داشتم که در چنین نمایشگاهی که روایت فرهنگ و هنر و تاریخ و تمدن در لبنان است حضور یابم اما به سبب برنامه کاری که از قبل در بیروت تنظیم شده بود قادر به آمدن نیستم. نمایشگاهی با آثاری از دو شهر تاریخی بعلبک و بیبلوس بیانگر حضور و گفت‌وگوی بین ادیان و فرهنگ‌های مختلف در این شهرها و به خصوص شهر بعلبک است.  به نمایندگی از دولت و لبنان از همت هنرمندان عکاس این مجموعه و همه دست‌اندکاران برگزاری این نمایشگاه در ایران تشکر می‌کنم.»

همچنین پیام سفیر لبنان در ایران در این مراسم به شرح زیر قرائت شد: «نمایشگاه آثاری از دو شهر تاریخی لبنان حرکتی نو و تأثیرگذار برای معرفی تاریخ فرهنگ و هنر این کشور در جهت همزیستی و گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و ادیان است. تلاش برگزارکنندگا این نمایشگاه و انتشار کتاب «هیلیوپولیس» در بیان مسائل تاریخی از دو شهر مهم جهان یعنی بعلبک و بیبلوس قابل تغییر است. بلعلبک مسیر عبور کاروان‌ها به شام و دمشق بوده به طوری که مسیر عبور کاروان کربلا نیز بوده است و مسیر پیروزی خون بر شمشیر است. مکان رأس الحسین در شمال شهر بعلبک و وفات دختر امام حسین (ع)‌ در این شهر رخ داده است.

شهر بعلبک، شهر هلیوپولیس یا شهر خورشید، شهر پایدار آزادی و دعوت به اصلاح و نوید فضایی بهتر است و شاهدی بر این امر که رابطه با خدا، نور و حقیقت، زمان و مکان نمی‌شناسد جز خط فاصل حق و باطل. و اما شهر جدیل، بیبلوس حکایت‌های دیگری از تاریخ دارد. با اشرافش بر دریا که یادآور سفرهای دریایی اجداد فنیقی ماست که با سفرهای خود حروف الفبا و تجارت و رسالت علم و فرهنگ را به عالم منتقل کردم و تمدن‌هایی را در اطراف مدیترانه تأسیس کردم که آثار بسیاری از آن در اسپانیا، برزیل و ... یافت شده است.

امیدوارم همیشه گفت‌وگو اساس رابطه و همکاری بین کشورهای ما را تشکیل دهد. رابطه‌ای که ریشه در تاریخ دارد و شواهد آن بر سنگ‌های پرسپولیس شیراز حفر شده و تقدیم هدیه توسط فنیقی‌ها به پادشاهان قدیم ایران را نشان می‌دهد. در پایان مجدداً از برگزارکنندگان این محفل و خصوصاً استاد رضا داوری اردکانی برای نگارش این کتاب ارزشمند که خود به عنوان گامی به منظور همکاری بیشتر بین دو کشور محسوب می‌شود، تشکر و قدردانی می‌نمایم.»

* نصر: دکتر داوری پیشتاز میدان بحث جدی فلسفی است

در ادامه پیام سیدحسین نصر به این مراسم قرائت شد.

در این پیام آمده است: در سال 1337 که تدریس در گروه فلسفه را در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران آغاز کردم با جوانی مواجه شدم که دانشجوی دکتری در رشته فلسفه بود و مدیر گروه محترم دکتر یحیی مهدوی دامغانی از او تعریف می‌کرد. آن جوان دکتر رضا داوری بود که اکنون بیش از 50 سال از آشنایی بنده با این دانشمند و متفکر پر ارج می‌گذرد.

در ادامه این پیام می‌خوانیم: طی این نیم قرن دکتر داوری خدمات فراوانی به رشته فلسفه و سوق دادن جوانان متفکر کشور عزیزمان به راه درست اندیشیدن انجام داده است و پیشتاز میدان بحث  جدی فلسفی و طرح سؤالات واقعی در امور گوناگون بوده است از درگاه پروردگار متعال برای این متفکر پرارج ایران معاصر، طلب سلامتی کرده و امیدوارم سالیان دراز افاضه علمی ایشان استمرار یابد. (سید حسین نصر 14 تیرماه 1392 خورشیدی)

* رجبی: نوشته‌های «داوری اردکانی» عین گفتارش و گفتارش عین احوالش است/ داوری اردکانی به مقام «دل‌آگاهی» رسیده است

محمد‌ رجبی دبیر علمی این همایش پس از رونمایی از کتاب «هلیوپولیس» با مقدمه داوری اردکانی گفت: حقیقتاً برای شاگرد کوچکی که استاد بزرگی را در محضرش تلمذ کرده و بضاعت آن را نداشته که از تمام جنبه‌های علمی، فکری و شخصیتی استاد بهره ببرد، سخن گفتن درباره چنین موقعیت محیطی مشکل است.

رئیس کتابخانه مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: آنچه من از ایشان آموخته‌ام این است که دکتر داوری متفکر به معنای عمیق کلمه است و اگر فکر را به معنای ارسطویی آن یعنی کاشف از مجهول در نظر بگیریم، نباید هر فردی را متفکر بنامیم. متأسفانه کم هستند افرادی که مجهولاتی را برای ما در سطح جهان معلوم کرده باشد.

رجبی یادآور شد: مشکل بزرگ بشر این است که قالباً در مجهولات سیر می‌کند و اگر تفکر به معنای انسانی آن را در نظر بگیریم متفکر کسی است که حقیقت مطلق را فراروی افراد قرار داده و موجب هدایت ما در زندگی فردی و جمعی می‌شود و خوشبختانه چنین افرادی در کشور ما وجود دارند که همگی آنها شأن ویژه‌ای در جامعه علمی و فرهنگی ما دارد.

رئیس کتابخانه مجلس اظهار داشت: دکتر داوری با دل و از روی دل‌آگاهی سخن می‌گوید از این رو آنچه را که یافته و بر آن منکشف شده بدون هیچ تکلفی بر قلم می‌آورد؛ نوشتارش عین گفتارش و گفتارش عین احوالش است به طوری که کسانی که نثر ایشان را می‌خوانند گویی صدای استاد را می‌شنوند.

وی گفت: هستند افرادی که کتاب‌های زیادی را نوشته‌اند اما نوشته‌های آنها آنچنان عمیق نیست. رابطه تفکر و زبان، امری روشن برای همگان است و افق فکری که داوری اردکانی در آن قرار دارد و زبان ویژه تفکر ایشان بستگی به زاویه دید خاص استاد دارد و به فرموده قرآن کریم ذکری است که در دل ایشان جاری شده است.

رجبی تصریح کرد: مرحوم دکتر فردید مدام از ذکر و فکر صحبت می‌کرد و می‌گفت ذکر و فکر هم باب می‌شود بنابر این داوری اردکانی هم ذکر و بیان و فکر خاص خودش را دارد که ناشی از یک ذکر است البته ذکر به معنای عمیق‌تر کلمه، افقی که خداوند متعال به واسطه آن برای انسان می‌گشاید و همه چیز را از وجود متفکر ظاهر می‌شود.

وی با اشاره به آیه‌ 191 سوره آل عمران (الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىَ جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ) تصریح کرد: براساس این آیه کریمه اگر ما از تفکر غفلت کنیم و تفکر ما بدون ذکر باشد فکر ما تکرار مکررات خواهد بود بنابر این احوال دکتر داوری اردکانی عین افکار، و احوالش عین بیانش است و به همین دلیل با با افراد صاحبدل، همزبانی پیدا می‌کند.

رئیس کتابخانه مجلس خاطر نشان کرد: وقتی همدل باشیم همزبانی هم هست و از آن مهمتر دل‌آگاهی است از این رو کسانی که اهل دل هستند مسائل معقول را دریافته و به دل رسانده‌اند، همچنین از مقام آگاهی و خودآگاهی به دل‌آگاهی رسیده‌اند مقامی که اکنون استاد داوری اردکانی به آن رسیده است و ما وحدت و همدلی را در ایشان مشاهده می‌کنیم.

این استاد فلسفه عنوان کرد: دکتر داوری اردکانی به کلمه‌ای تبدیل می‌شود که گویای حقیقت است همان شجره‌ طیبه‌ای که قرآن کریم آن را اینطور معرفی کرده است که ریشه‌اش در زمین و شاخه‌هایش در آسمان است که هر زمان می‌توان از میوه‌های آن بهره برد.

وی اظهار داشت: دکتر داوری اردکانی با مرگ‌آگاهی زندگی کرد و هیچ گاه از شرایط وجودی انسان که وجه عدمی است غافل نبوده و ما شاهدیم این منبع فیاض دائماً همانند شجره طیبه، میوه و ثمر می‌دهد. البته در مقابل هم افرادی هستند که در بی‌خبری به سر می‌برند که نه تنها ریشه‌ای نداشته بلکه از سرزمین خود به جایی که هیچ تعلقی ندارند پرتاب می‌شوند.

رجبی گفت: کسانی که خواستار فرهنگ و معرفت استاد هستند باید کلمه طیبه‌ای به شمار روند همچنین جامعه فلسفی ارزشمند ما قدر استاد داوری را شناخت و او را به عنوان «فیلسوف فرهنگ» برگزیده است.

وی تصریح کرد: جامه علمی و انسانی ما آنچنان متوجه جایگاه داوری اردکانی را شناخته است که تاکنون سه مرتبه ایشان را به ریاست فرهنگستان علوم برگزیده‌اند و از این رو کسی که اهل فلسفه است چنان بر این حوزه اشراف مبنای دارد که دانشمندان ما نیز ایشان را به عنوان ریاست فرهنگستان علوم انتخاب کرده است.

* ولایتی: «داوری اردکانی» مقابل تهاجم فرهنگی سینه سپر کرد

علی اکبر ولایتی، استاد تاریخ و تمدن و عضو فرهنگستان علوم پزشکی در جشن 80 سالگی فیلسوف فرهنگ در فرهنگسرای ابن‌سینا ضمن نمایش اسلایدهایی از نقش ایرانیان و مسلمانان در تولید علم گفت: نظری مطرح است مبنی بر اینکه مسلمانان و ایرانیان پس از قرون وسطی علم را به اروپاییان برگرداندند، ما دلایلی داریم که این ادعا یک بی‌انصافی صرف است برای روشن شدن این مطلب با کمک افرادی چون دکتر داوری کارهایی صورت گرفته است اما باز هم کم‌کاری‌هایی را مشاهده می‌کنیم.

ولایتی با توجه به کتابی که درباره نقش ارتباط زبان عربی و لاتیی و مسلمانان و اروپاییان در انتقال علم و تحول علمی ترجمه شده است، گفت: بر اساس این کتاب ما می‌توانیم تاریخ علم را به سه مقطع تقسیم کنیم؛ نخست مرحله یونانی (قرن اول و دوم)، دوم مرحله ترجمه و انتقال علم از اروپا به کشورهای اسلامی و سوم مرحله رنسانس. بر اساس نظر نویسنده این کتاب، این سه مرحله در عرض یکدیگر قرار دارند اما ما می‌خواهیم بررسی کنیم که آیا این ادعا درست است یا خیر؟

وی در ادامه افزود: از ابتدای تاریخ اسلام در قرون دوم تا چهارم حدود یکهزار و 200 کتاب که نود درصد آن یونانی و به زبان عربی است ترجمه شده؛ مرحله دوم ترجمه مرحله بازگشت علوم از جهان اسلام به اروپاست. تعداد کتاب‌هایی که از عربی به زبان‌های لاتین و ... ترجمه شده است حدود پنج هزار و 200 کتاب است. به طور مثال کتابی که درباره داروها، مسلمانان از یونان گرفتند با سه برابر تعداد دارو توسط مسلمانان به اروپا منتقل شد.

عضو فرهنگستان علوم پزشکی با اشاره به اینکه در نهایت یکهزار  و 500 کتاب از یونانی به عربی ترجمه شده و 5 هزار کتاب از عربی به لاتین برگردان شده است، یادآور شد: به طور مثال کتاب «قانون» ابن سینا بارها توسط اروپاییان ترجمه و یکی از نخستین کتاب‌هایی است که پس از انجیل در اروپا منتشر شده است.

ولایتی با تأکید براینکه استاد داوری اردکانی تلاش کردند که جوان‌های ما را در این سال‌ها به هویت ملی و دینی خود برگرداند، افزود: این یک مبنای علمی قابل دفاع است که اگر ما به خودان بازگردیم می‌توانیم به جایی برسیم که گذشتگان ما رسید‌‌ه‌اند، این استعداد در جماعت ایرانی وجود دارد با توجه به اینکه بیش از 50 درصد تولیدات علم در تمدن اسلامی مدیون تلاش ایرانی‌ها است.

* خرازی: شهید مطهری همواره از سلامت فکر «داوری اردکانی» تعریف می‌کرد

محمدصادق خرازی سفیر سابق ایران در سازمان ملل متحد و کشور فرانسه و از دوستان نزدیک رضا داوری اردکانی گفت: سابقه آشنایی من با استاد داوری باز می‌گردد به نخستین‌باری که او را در منزل پدرم دیدم. در منزل ما بزرگان بسیاری رفت و آمد می‌کردند، مرحوم شهید مطهری از صداقت، سلامت فکر و نیک‌سرشتی استاد داوری همیشه تعریف می‌کردند.

وی با بیان اینکه به منظور پاسداشت شخصیت دکتر داوری چند سطری را نگاشته است، افزود:‌ سنت پاسداشت مفاخر علمی در روزگار ما قابل ستایش است. شناخت بهتر مشاهیر و معارف ملی و علمی وظیفه جدی همه کسانی است که در نظام اسلامی تلاش می‌کنند تا با جهان علم و معرفت آشنا شوند و در مسیر تحولات علمی و تکنولوژی قدم بزنند. در جای جای ایران فرهنگی چه گوهرهایی زاده‌ شده‌اند و سرشت ملت ایران و ملت‌ها را رقم زدند.

خرازی در ادامه توضیح داد: پاسداشت شخصیتی مهربان و بافضیلت است که آفاق اندیشه و حکمت و دانش او ورای جدول‌بندی سیاسی و جغرافیایی است. حکیم و متفکر و فیلسوف نامدار، دکتر داوری مردی است که نسبت به دین و فرهنگ، استقلال و آزادی و آثار فکری و کلامی توانسته از گوهر دین و دیانت در دوره جمهوری اسلامی ایران مشتاقانه حمایت کند.

سفیر سابق ایران در فرانسه با تأکید براینکه کارنامه علمی، قلمی و گام‌های بلند دکتر داوری در پی یک جوش و خروش و مسئولیت عظیم است، توضیح داد: یک پرسش بزرگ پیش‌روی ما قرار دارد، فیلسوف کیست و مسئولیت جهانی او چیست. کسی که طراح یک مکتب فلسفی و صاحب‌نظر فلسفی است، فیلسوف است؛ نظیر شهید مرتضی مطهری، علامه‌ طباطبایی، آیت‌الله جوادی آملی، آقا جلال آشتیانی، علامه شهرانی، مدرس زنوزی و حاج‌علی سبزواری که دکتر دینانی در کتاب‌ خود به خوبی به برخی از آنها اشاره کرده‌اند.

خرازی در ادامه یادآور شد:‌ حاملان فلسفه آن روز و متفکران امروز با هم تلاش کردند که از تاریخ علم حمایت و پشتیانی کنند. حکمت و اندیشه این بزرگان و فیلسوفانی چون داوری اردکانی در دوره معاصر و در راه تحقق حکمت متعالیه اسلام مردانه بوده و قابل ستایش است. این حکیمان در سیر اندیشه خود با شناخت دقیق از مکاتب و نگرش عمیق به تحول اندیشه مرعوب نشده‌اند بلکه آن را خوب فرا گرفته‌اند و با آگاهی تاریخ نهضت ترجمه آمیختند.

وی با اشاره به اینکه دکتر داوری وامدار فلسفه الحادی یا اندیشه لیبرالیستی و ساختارشکنانه نبود، افزود: وی از فیلسوفانی است که با نگاه واقعی و عمیق توانست از حکیمان نامدار دوره معاصر شود و از علم و دین و هویت ایرانیان پاسداری کند. بنابراین داوری از روشنفکران دیندار است، او گوهر دین را در مدرنیته امروز قربانی نمی‌کند و اگرچه استعداد دارد در عرصه‌های سیاست علم توأمان فعال باشد اما سعی در استغنا و استقلال فکری دارد.

سفیر سابق ایران در سازمان ملل متحد یادآور شد: هویت فکر استاد داوری با خردورزی و خرافه‌زدایی همزاد است او هویت جمعی دینداران متفکر است. در آثار او درد و هرمان و امید موج می‌زند نه طوفان نوح و طغیان روح. او به معنویتی خارج از دین اعتقاد ندارد بلکه دانش آموخته اساتید اخلاق است.

خرازی در پایان اظهار داشت: باید دست متفکران و فیلسوفانی چون داوری را بوسید که شجاعانه با چابکی قلم و قدرت ذهن و دلبستگی به انبیاء و امامان تلاش کردند و در این روزگار منادی دینداری بودند، امروز جامعه و مردم سخت مستمند این تلاش سترگ معلمان اخلاقی اینچنینی هستند.

* خسروپناه: داوری اردکانی تجددستیز نیست بلکه رویکردی فلسفی به تجدد دارد/ از نظر استاد داوری، علوم انسانی محض نداریم

حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه رئیس مؤسسه حکمت و فلسفه ایران در این مراسم به بیان دغدغه‌های «فیلسوف فرهنگ» درباره علوم انسانی پرداخت و گفت:‌ این جلسه، جلسه تکریم حکمت و فلسفه است؛ تکریم حکمت و فلسفه، تکریم انسانیت است. از این‌رو گاهی اوقات یک استاد بهانه‌ای می‌شود برای اینکه از حکمت سخن گفته شود خصوصاً حکمتی که برای امروز ما کارایی دارد.

وی با بیان اینکه اهل فلسفه چهار دسته‌اند، اظهار داشت: برخی مورخ فلسفه، عده‌ای فیلسوف‌شناسند و تعلیمات صاحب‌نظران را تکرار می‌کنند، برخی فلسفه‌شناس بوده و فلسفه حکمت متعالیه و فلسفه پوزیتوسیم را می‌شناسند و دسته چهارم اهل تفکر فلسفی بوده و دغدغه فلسفی دارند و البته داوری اردکانی فیلسوف است و مسائل امروز را با نگرش فلسفی بررسی می‌کند؛ نگرش فلسفی به علم مدرن و علم تجدد.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.

نام و نام خانوادگی

پست الکترونیک

نظر

کد امنیتی

فراخوانی مجدد تصویر

ارسال دیدگاه