معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ضمن تشریح عملکرد شش ساله نهاد گفت: آمار و ارقام ارائه شده از سوی نهاد قابل دفاع و مستند هستند چرا که تمام فعالیت‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور شفاف است.
محمدرضا اخضریان کاشانی معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور درباره عملکرد نهاد کتابخانه‌های عمومی طی 6سال گذشته، اظهار داشت: اتفاقی که طی شش سال گذشته در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور افتاده دارای فراز و فرودهایی بوده و باید نقاط قوت و ضعف مورد بررسی قرار گیرد و موارد قوت تقویت و نقاط ضعف ارزیابی و اصلاح شود.
* فراز و فرودهای نهاد کتابخانه‌ها/تغییر نگرش از کتاب به مطالعه
به گفته وی، اتفاقی که طی این دوره 6 ساله افتاده، دارای چند محور اساسی است که بطور روشن و آشکار پیش از آن در نهاد کتابخانه‌ها نبوده است، اول اینکه در فضای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نگاه به روند فعالیتها کاملاً عوض شد و آن، تغییر نگرش از کتاب به مطالعه بود، یعنی به جای اینکه محور را کتاب و ارسال کتاب یا مدیریت کتابخانه‌ها در نظر بگیریم، مدیریت مطالعه در کشور را در نظر گرفتیم و این بستر جدیدی را هم برای کتابخانه‌های عمومی کشور و هم برای کل فضای مطالعاتی کشور فراهم کرد که آثار آن بسیار پربرکت بود و مورد توجه اهالی فرهنگ قرار گرفت.
* استفاده از سنجش‌های کمی و کیفی در قالب اعداد و ارقام کاملا مشخص و روشن بود
وی ادامه داد: نکته دیگری که اتفاق افتاد و شاید در حوزه فرهنگ کمتر شاهد آن هستیم اینکه در حوزه اقتصاد اغلب با آمار سنجش صورت می‌گیرد، اما در حوزه فرهنگ به ندرت شاهد این اتفاق هستیم به جز در مواردی که در قالب کمیت‌ها عدد و ارقام به کار می‌رفت، اما دوره‌ای را در نهاد شروع کردیم و آن تبدیل کیفیت‌ها به کمیت‌ها بود و مهمترین محور فعالیتی ما در طی 6 سال گذشته، استفاده از سنجش‌های کمی و کیفی در قالب اعداد و ارقام کاملا مشخص و روشن بود، که سرانه مطالعه در حوزه‌های مختلف و هم میزان گرایش جامعه به حوزه‌های مطالعاتی را نشان می‌داد و مجموعه کیفیت‌ها را در قالب اعداد کمی قابل سنجش کردیم که طبیعتا در گذشته وقتی می‌خواستیم از میزان مطالعه یا اخلاقیات آماری ارائه دهیم به شنیده‌ها و دیده‌ها در جامعه اکتفا می‌کردیم، اما اکنون از ابزارهایی استفاده می‌کنیم تا نشان دهیم میزان مطالعه چقدر است و میزان گرایش جامعه به مطالعه چگونه است، باید زمانی از این ادبیات بگذرد تا این ادبیات بر فضای روشنفکری و نخبگان حاکم شود که بدانند در حوزه کیفیت هم می‌شود اعداد و ارقام را به کار برد.
* پرهیز از کارهای موردی و مقطعی/ روند مشخص درباره تمام فعالیتها
به گفته معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، اتفاقی دیگر که طی این چند سال رخداد بحث «روند سازی» بود، تا پیش از این تصمیم‌گیری‌های فراوان فردی و یا مقطعی و موردی گرفته شد، اما طی 6 سال گذشته هم در حوزه جذب نیرو و هم در حوزه مدیریت کتابخانه و خدمات به اعضا و حوزه‌های دیگری که نهاد با آنها سرو کار داشت سعی شد روند‌های مشخص تعریف شود، از کارهای موردی و مقطعی پرهیز شد و از طریق آئین‌نامه و بخشنامه و دستورالعمل‌های کاملا روشن که همه قابل دسترسی است یک روند برای هر فعالیت تعریف شد.
وی در ادامه فعالیت‌های نهاد را در فضایی شیشه‌ای تعبیر و آن را شفاف عنوان کرد و بیان داشت: مسئله دیگر موضوع شفاف‌سازی آمار و اطلاعات در نهاد بود، به جرأت می‌گوییم همه آمار و ارقامی که منتشر و آنها را امضا کرده‌ایم مستند است، اگر کسی مدعی است این آمار درست نیست مراجعه کند تا عین واقعیت نشان داده شود. هر کدام از مواردی که زیاد یا کم شده، هر عدد و رقمی که ارائه شده مستند بوده و آمادگی دفاع داریم.
* ایجاد گفتمان مطالعه در کشور/ برنامه‌های نهاد تا سال 1404 مشخص است
اخضریان کاشانی با بیان اینکه ایجاد گفتمان مطالعه در کشور از دیگر موارد حادث طی این چند سال بود، خاطرنشان کرد: همه ما می‌دانیم که میزان گفت‌وگو و ادبیات بکار رفته در حوزه مطالعه در کشور قبل از سال 86 چه وضعیتی داشت، چقدر دغدغه مدیران فرهنگی و مردم مطالعه بود! این مسئله کاملا مشخص است، البته نمی‌گوییم ما تنها این کار را انجام داده‌ایم اما در این گفتمان نقش جدی داشته‌ایم، البته اصل توجه را رهبر انقلاب به امر مطالعه داشته‌اند، اما در ذیل فرمایش رهبر انقلاب نهاد کتابخانه‌ها نقش جدی را در ایجاد گفتمان مطالعه در کشور ایفا کرد.
به گفته این مقام مسئول در نهاد کتابخانه‌ها، موضوع دیگر اتفاقی است که در سازمان‌های فرهنگی کمتر شاهد آن بودیم و حتی متاسفانه اکنون هم در برخی موارد شاهد آن هستیم، اینکه نگرش برنامه‌ریزی در نهاد از ابتدا حاکم شد و از سال 86 تیم فعال در نخستین گام برنامه 2 و نیم ساله را طراحی کردند و پس از آن هم چشم انداز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تصویب و تدوین شد؛ البته هنوز بسیاری از سازمان‌های فرهنگی کشور چشم‌انداز مصوب ندارند، ولی برنامه‌های نهاد تا سال 1404 مشخص است و نقش راه دستیابی به آن اهداف به صورت کمی و دقیق به تفکیک هر استان و شهرستان هم مشخص است و عقب ماندگی و پیشرفت در حوزه‌های مختلف تماماً قابل رصد هستند.
* بخش قابل توجهی از هزینه‌های نهاد، کمک‌های مالی مردم بود
اخضریان مسئله دیگر را کاهش وابستگی مالی به دولت بیان و اضافه کرد: یکی از مشکلات جدی که همواره داشته‌ایم نگرش دولت به عنوان یک منبع مالی عابر بانکی برای نهادهای فرهنگی بود، با اینکه نهاد سازمان عمومی غیر دولتی است، در این چند سال به شدت تلاش شد وابستگی‌اش به کمک‌های دولت کمتر شود، اگر چه دولت و مجلس کمک‌های بسیار بیشتری نسبت به گذشته به نهاد کتابخانه‌ها انجام دادند، اما حجم فعالیت‌هایی که رخداد در مقایسه با امکاناتی که بدست آمد به مراتب بیش از افزایشی بود که از سوی دولت صورت گرفت و بخش قابل توجهی از هزینه‌های نهاد، کمک‌های مالی بود که مردم به نهاد داشتند. در همین راستا جلب مشارکت‌های مردمی هم مهم بود، طی دو سه سال اخیر کمک‌های مردمی به مراتب فراتر از کمک‌هایی بود که دولت به نهاد کتابخانه‌ها داشت و حضور و مشارکت مردم در مدیریت کتابخانه‌ها در قالب کمک‌هایی نظیر وقف واقعا مثال زدنی است.
* یکپارچه‌سازی مجموعه کتابخانه‌های عمومی کشور
معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با تاکید بر یکپارچه‌سازی نهاد در امور خود افزود: با توجه به اینکه بر اساس قانون تمام کتابخانه‌های عمومی کشور به جز چند کتابخانه استثنا شده خاص، مثل کتابخانه ملی، مرکزی و... همه کتابخانه‌های عمومی کشور در قالب یک قانون دیده شدند و همه باید در ذیل مجموعه نهاد کتابخانه‌ها باشند؛ کاری که نهاد کتابخانه‌ها آن را انجام داد یکپارچه‌سازی مجموعه کتابخانه‌های عمومی کشور است و تلاش نهاد بر این نبود تا کتابخانه‌های موجود را زیر سلطه داشته باشد، کاری که انجام شد اینکه با تفاهم‌نامه میان کتابخانه‌های مشارکتی و مستقل حمایت از آنها را در دستور کار خود قرار داد، (البته با حفظ و پذیرش مدیریت افراد قبل که در مجموعه‌ها بودند) اما فقط صدور مجوزها را ساماندهی کرد و منابع کتاب، رایانه، آموزش کتابداران کتابخانه‌ها و... را تقبل کرد و سعی کرد با حمایت از کتابخانه‌های عمومی مشارکتی و مستقل این فضای کتابخانه‌ای در کشور را سازماندهی و سیاستگذاری مستقل کند.
* 5500 کتابدار در کتابخانه‌های عمومی مشغول به کار هستند
وی با اشاره به توجه نهاد به کتابداران کشور متذکر شد، در بحث کتابداران و در حوزه کمیت وضعیت قابل مقایسه با 5 سال گذشته نیست چرا که تا پیش از آن کتابداران با کم توجهی مواجه بودند، از لحاظ منابع مالی در مشکل بوده و جزء طبقات کم درآمد شمرده می‌شدند اگر چه امروز هم به دلایل مختلف بر اساس منابع مالی نهاد، حق کتابداران به گونه‌ای که باید پرداخت نمی‌شود، و طبیعتا مسایل اقتصادی برای همکاران ما همچنان دردسر ساز است و مشکلات اقتصادی گریبان گیر، اما در قیاس با سال‌های گذشته وضعیت بهتر شده؛ ولی از نظر تعداد کتابدار هم حدود 5500 کتابدار در کتابخانه‌های عمومی مشغول به کار داریم، در حالی که تا 5 سال پیش کمتر از 2000 نفر کتابدار در کتابخانه‌ها با متوسط تحصیلی حدود یازده و نیم سال داشتیم، یعنی متوسط تحصیلی کتابداران کشور زیر دیپلم بود که امروز با توجه به جذب‌های صورت گرفته از دانشجویان رشته کتابداری و مرتبط، در حال حاضر متوسط تحصیلی نهاد به مراتب بالا رفته و بیش از سیزده سال رسیده است.
* تغییر نگرش نهاد کتابخانه‌ها به کتابداران/ مشارکت دادن اعضا در انتخاب منابع
اخضریان با تاکید بر تغییر نگرش نهاد به کتابداران تصریح کرد: کتابدار را نه به عنوان فردی که در پیشخوان کتابخانه ایستاده و کتاب امانت می‌دهد بلکه به عنوان یک مشاور امین تعریف کردیم و همه تلاش ما این بود که کتابداران ما مشاوران واقعی برای اهل کتابخانه باشند و بتوانند تمام راهنمایی‌هایی که اعضا در حوزه کتاب و کتابخوانی دارند از کتابداران دریافت کنند؛ اتفاق دیگر بحث نقش دهی و مشارکت دادن اعضا در انتخاب منابع است؛ طرح کتاب من که طی 4 سال اخیر پیاده سازی شد واقعا نقش جدی در نقش دهی به اعضا ایفا کرد؛ همه اعضا می‌توانند با عضویت در کتابخانه‌ها کتاب مورد نظر خود را اگر در کتابخانه موجود نیست درخواست دهند و بدون هر گونه محدودیت، اگر در بازار نشر موجود باشد، حداکثر ظرف مدت یک‌ماه به دست درخواست دهنده می‌رسد و می‌تواند از کتابخانه امانت گرفته و به کتابخانه عودت دهد.
* خرید و تامین منابع کتابخانه‌ها/ هر 4 یا 5 روز یک کارتن کتاب به کتابخانه‌ها ارسال می‌شود
معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ضمن اشاره به حوزه خرید و تامین منابع که از دیگر امور صورت گرفته طی شش سال اخیر در نهاد است، گفت: تا قبل از سال 1386 بیشترین میزان خرید یک سال حدود 500 میلیون تومان بود، اما در سال 91 حدود 24 میلیارد تومان خرید منابع داشته‌ایم که شامل کتاب، نشریات و نرم‌افزارهای چند رسانه‌ای هم می‌شود، این رقم واقعا قابل توجه است، در گذشته شاهد بودیم که شاید هر دو ماه یک کارتن برای کتابخانه‌های عمومی ارسال می‌شد، اما در حال حاضر به طور متوسط هر 4 یا 5 روز یک کارتن کتاب به کتابخانه‌ها ارسال می‌شود؛ یکی از مشکلاتی که کتابداران به ما اعلام می‌کنند اینکه کتابخانه‌ها ظرفیت پذیرش کتاب جدید را ندارند، مشکلی که وجود دارد توسعه فضای فیزیکی در کتابخانه‌ها است تا کتاب‌های جدید خریداری شده را ارائه دهیم. البته ما تنها 6 درصد نشر کشور را خریداری می‌کنیم، اما ظرفیت کتابخانه‌ها در بعد فیزیکی اندک است و برای ارسال کتاب‌های جدید با کمبود جا مواجهیم.
* ظرف سه ماه آینده فاز اول کتابخانه دیجیتال کشور افتتاح می‌شود/ بهره‌برداری از شبکه تلویزیونی کتاب
اخضریان رویکرد متفاوت دیگری را که در نهادکتابخانه‌ها نسبت به گذشته وجود دارد مطرح و اضافه کرد: نکته دیگری که در کتابخانه‌ها دیده می‌شود و نسبت به رویکردهای گذشته متفاوت است، بحث ورود جدی نهاد کتابخانه‌ها به مطالعه در فضای مجازی است، با توجه به همه سنجش‌هایی که چه خود ما انجام داده‌ایم و چه نهادهای فرهنگی در این زمینه انجام داده‌اند، بطور قطع گرایش جامعه به سمت فضای مجازی سوق دارد، به ویژه نسل جوان علاقه‌مندی زیادی دارند تا اینکه بخش قابل توجهی از فعالیت‌های مطالعاتی خود را در فضای مجازی سپری کنند، در این زمینه ما پرش جدی در نهاد کتابخانه‌ها داشته‌ایم و حضور نهاد در حوزه‌های نرم‌افزاری، سخت‌افزاری، شبکه و تولید محتوا در فضای مجازی و دیجیتال به حدی بوده که بزودی و ظرف سه ماه آینده فاز اول کتابخانه دیجیتال کشور را حداقل با 50 هزار جلد کتاب افتتاح خواهیم کرد، سامانه «اطلس کتابخانه‌های عمومی کشور» در حال حاضر روی صفحه موجود است که بهره‌برداری شده و همه می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند، سامانه «کتاب من»، سامانه «کتاب برتر»، شبکه تلویزیونی کتاب تا سه ماه آتی بهره برداری قطعی خواهد شد، تمام تلاش ما این بوده که توسعه فضای مجازی را با محتوای مطلوب و مفید به مخاطبان ارائه دهیم.
* تولید دانش در حوزه کتابداری/ فعالیت‌های ترویجی در حوزه مطالعه
وی در ادامه پیرامون تولید دانش در حوزه کتابداری عنوان کرد: اگر در رشته کتابداری و حوزه کتابخانه‌های عمومی تعداد مقالات بررسی شود، مشاهده می‌شود که این موضوع شاخص قابل اعتناست، چرا که حجم تولیدات و حمایت‌هایی که نهاد از تولید دانش در حوزه کتابداری برای کتابخانه‌های عمومی انجام داده نسبت به همه تاریخ کتابداری در کشور بی‌نظیر است، این اتفاق رخداد و سالیانه شاهد ارائه ده‌ها مقاله پایان‌نامه و رساله‌های دکترا و کارشناسی ارشد هستیم.
معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به فعالیت‌های ترویجی در حوزه مطالعه اشاره و گفت: تلاش نکردیم همکاران خود را در کتابخانه‌ها مستقر کنیم و بگوییم اگر مراجعی آمد ارائه کتاب داشته باشید و اگر نیامد که هیچ؛ اینگونه نبوده تلاش داشتیم با فعالیت‌های ترویجی یا کتابداران را به سمت اعضا ببریم و یا اینکه تلاش کنیم اعضا با تبلیغات گسترده‌تر به سمت کتابخانه‌ها بیایند، شاخص این امر هم گسترش بیش از دو برابری اعضای کتابخانه‌های عمومی کشور بود،ه البته این موضوع ایرادهایی هم دارد و نسبت به آنچه باید رخ بدهد هنوز جای کار باقی است، اما اگر این مسئله را نسبت به گذشته بسنجیم این موضوع قابل توجه است.
* مسیر سخت را خوب طی کردیم اما نگاهمان به قله است
وی با تاکید بر اینکه اگر در مورد پیشرفت‌های یک سازمان نسبت به گذشته بحث می‌کنیم به معنای این نیست که بگوییم هیچ نقطه ضعفی وجود ندارد، به فرمایش رهبر انقلاب اشاره و خاطرنشان کرد: به تعبیر مقام معظم رهبری که درباره برنامه‌ریزی در سازمان‌های مختلف مواردی را بیان فرمودند، ما مثل صعود کنندگان به یک کوه بلند هستیم که در میانه راهیم، یا بخشی از مسیر را طی کرده‌ایم، اما وقتی به عقب و پایین می‌نگریم متوجه می‌شویم که مسیر سختی را خوب طی کرده‌ایم، اما وقتی به قله نگاه می‌کنیم همچنان راه بلندی را پیش رو داریم، وضعیت ما هم در حوزه مطالعه کشور اینگونه است، اگر عنوان می‌کنیم هر سازمانی در حوزه فرهنگ نسبت به گذشته خوب عمل کرده به این معنا نیست که به نقطه موفقیت دست یافته‌ایم، ما نسبت به نقطه اوج خودمان فاصله بسیار داریم اما برای مسئله مطالعه سال‌های سال کم توجهی شده بود اما گام‌های خوبی برداشته شده امیدواریم در طی طریق به سمت قله گام‌های بلندتری را طی کنیم.
خبرگزاری فارس-نفیسه اسماعیلی
معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ضمن تشریح عملکرد شش ساله نهاد گفت: آمار و ارقام ارائه شده از سوی نهاد قابل دفاع و مستند هستند چرا که تمام فعالیت‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور …
نمایشنامه ها و فیلم نامه های برتر راه یافته به مرحله نهایی کتاب سال دفاع مقدس مشخص شدند.
دکتر نگار داوری اردکانی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، معتقد است که نادیده انگاشتن مشخصه های زبانی در متون دانشگاهی، خیانتی نابخشودنی به نسل های آینده است، چراکه نه تنها مانع فهم و درک صحیح، بلکه موجب حیرانی و …
ناشران برگزیده سال ۹۶ معرفی شدند. قرار است از این ناشران در مراسم افتتاحیه سی و یکمین دوره نمایشگاه کتاب تهران که امروز برگزار می شود، تجلیل شود.
اسماعیل امینی منتقد و استاد دانشگاه در رابطه با جلسات شعر رهبر انقلاب گفت: نشست نیمه رمضان شاعران یک جلسه ادبی صرف است و با توجه به تمام تلاش هایی که نموده اند تا این دیدار را یک دیدار سیاسی جلوه دهند اگر کسی با یک نگاه …
