یوسف سخنور، مدیر انتشارات امینان و عضو مجمع ناشران انقلاب اسلامی است، تجربه فرهنگی بسیاری در حوزه کتاب دارد و سابقاً به سمت مدیر تولید انتشارات سوره مهر فعالیت داشته است. او از سال 88 تا امروز به عنوان مدیر انتشارات امینان به طور مستقل در حوزه نشر و کتاب مشغول فعالیت است و انتشارات او با همکاری گروه «شهید ابراهیم هادی» تاکنون 38 عنوان کتاب در حوزه دفاع مقدس، طب، تغذیه اسلامی و تربیت کودکان منتشر کرده است.
از دیدگاه سخنور حوزه نشر 4 مشکل اصلی دارد: تأمین مواد اولیه، توزیع کتاب، مخاطب شناسی و تبلیغات. با وی درباره مسائل و مشکلات نشر و مطالبات ناشران از دولت یازدهم گفت وگو کرده ایم، مشروح این گفت وگو به شرح ذیل است:
فرایند صنعت نشر در کشور ما از آموزش آکادمیک محروم است
* تسنیم: مدت هاست که حوزه نشر و بازار کتاب در کشور با سختی ها و مسائلی روبروست که هم ناشران از آن گلایه دارند و هم مخاطبان. طی سال های اخیر به دنبال شرایط نامناسب اقتصادی در کشور و عدم نظارت بر واردات کاغذ با افزایش ناگهانی قیمت کاغذ مواجه شدیم که این افزایش قیمت اقتصاد نشر را نیز ضعیف تر کرد، به گونه ای که امروزه بسیاری بر این باورند که اقتصاد نشر در وضعیت فعلی مهمترین دغدغه و مشکل ناشران است، به نظر شما مهمترین مشکل امروز صنعت نشر ما چیست؟
مسأله نشر ما چند مشکل عمده دارد. مشکل اول شاید تأمین مواد اولیه باشد. اگر پروسه تولید را برای کتاب به صورت اقتصاد نشر در نظر بگیریم، یعنی مثل کشورهای اروپایی به این مقوله به عنوان صنعت نگاه کنیم مشکل آشکار می شود. ما در ایران ظاهراً صنعت نشر داریم، اما متأسفانه هیچ گاه این صنعت را از الفبایش آغاز نکردیم، اگر هم از الف شروع کنیم تا نیمه رها می کنیم. در تمام دولت های پس از انقلاب الفبای صنعت نشر را رعایت نکردیم. شما وقتی به اصول صنعت نشر نگاه می کنید، می بینید محصولی باید ارائه شود و این محصول یک تولیدکننده می خواهد. در حوزه کتاب این تولید، تولید اندیشه، فکر، قصه و داستان است و تولیدکننده آن اندیشمند یا نویسنده است.
در این فرآیند، هیچ گاه مکان های آکادمیک یا آموزشگاه هایی را نمی توان یافت که وظیفه آموزش اصول این صنعت را به فعالان این عرصه بر عهده داشته باشند، برخلاف رشته های دیگر آموزشی. به طبع کار نشر در این موقعیت به انفرادی کشیده خواهد شد. فارغ از بحث تبعات اقتصادی نشر انفرادی، نتیجه چنین اتفاقی این می شود که ذائقه مخاطب در فرآیند نشر حذف می گردد و نویسنده یا ناشر به سلیقه خود می نویسند یا کتاب چاپ می کند. نه در دولت آقای احمدی نژاد، نه دولت آقای خاتمی، نه دولت آقای هاشمی هیچ کدام به ذائقه مخاطب یا به کتابخوانی توجه درست نشد. در بحث کاغذ نیز همین گونه است. تولید کاغذ به عنوان ماده اولیه نشر در صنعت نشر ما جایگاهی ندارد.
امروز مسئله ساده کاغذ به یک مشکل لاینحل تبدیل شده است
*تسنیم: رهبر انقلاب دو سال پیش در بازدید از نمایشگاه کتاب برطرف کردن برخی موانع تولید کتاب به ویژه حل موضوع گرانی کاغذ و راه اندازی مجدد کارخانه های کاغذ را توسط دولت مطالبه کردند، با این وجود امروزه در وضعیت کارخانه های کاغذ تغییر خاصی ایجاد نشد، و ما شاهد افزایش تولید کاغذ در کشور به صورت چشمگیر نبودیم، علت این غفلت چیست؟ و حل این مسئله چقدر می تواند مشکلات حوزه را نشر را سامان دهد؟
سخنان رهبر انقلاب را کاملاً در خاطر دارم، البته نکته ای که وجود دارد این است که مسئله کاغذ نه عنصر اصلی، بلکه یکی از عناصر اصلی در صنعت نشر است. هیچ گاه هم در دولت ها توجه درست به آن نشده است. حالا به چه دلیل وارد این مقوله نشده اند، نمی دانم. اما مسئله ای که روشن است این است که ما چرا باید واردات کاغذ داشته باشیم؟ آیا واقعا ما در حوزه کاغذ تحریم هستیم؟ اغلب کاغذهای ما از چین، اندونزی و کره وارد می شود. آیا تکنولوژی ساخت کارخانه کاغذ را نداریم؟ بحث این است که مسائل خیلی بزرگ تر از کاغذ را حل کرده ایم و این مسئله ساده امروز به مشکل لاینحل تبدیل شده است. در مسائلی نظیر انرژی هسته ای خودکفا شده ایم و این در مقابل کاغذ چیزی نیست.
تلقی به صرفه نبودن تولید کاغذ در کشور یک فریب برای وابسته ماندن به واردات است
* تسنیم: برخی معتقدند تولید کاغذ در کشور به صرفه نیست این مسئله را چگونه ارزیابی می کنید؟
ما در زمان آقای خاتمی بنزین وارد می کردیم. در زمان آقای احمدی نژاد تحریم شدیم. چه کردیم؟ در زمان آقای خاتمی می گفتند هزینه تمام شده تولید بیشتر از هزینه ای است که ما می خواهیم وارد کنیم، اما بنزین را راه انداختیم و به جایی رسیدیم که گفتیم می خواهیم صادر کنیم. پس اگر ما مقوله را درست بشناسیم این را نمی گوییم که به سود ما نیست. این تفکر یک نوع فریب است که ما را همیشه محتاج دیگران می کند. نتیجه اش هم این می شود که هر موقع بخواهند ما را تحت تأثیر قرار می دهند. اگر رهبری می گویند سال اقتصاد و فرهنگ باید این سخن را موشکافی کنیم. توجه به اقتصاد در مسئله فرهنگ و بلعکس مهم است. باید مسیر اقتصادی را برای حل موضوع فرهنگ هموار کرد. در بحث کاغذ نیز همین است. برخی دوستان مشاوره هایی به مسئولان دولت ها می دهند که آقا تو قرار است، نهایتا 8 سال در این پُست باشی، کاغذ را رها کن، سراغ مسائل جزئی تر و فرعی تر برو. نکند به این مسئله ورود کنی و فردا تبعاتش گریبان گیر خودت شود!
لذا نهایتاً در این زمینه باید بگویم کاغذ مقوله سختی برای دولت ها نیست. اما متأسفانه دولت ها درست وارد نمی شود و توضیحی هم نمی دهند. بهتر است دولت ها همان ابتدا توضیح دهند همین دولت یازدهم، تکلیفش را با مقوله کاغذ مشخص کند. ما در حوزه نشر یک 6 ماه اول داریم و یک 6 ماه دوم. در 6 ماهه اول بخاطر اینکه مدارس و دانشگاه ها تعطیل می شوند، مصرف کاغذمان کمتر از 6 ماه دوم است. می گویند تقریبا این مصرف در 6 ماه دوم دو برابر می شود. جالب است به شما بگویم سال گذشته که کاغذ گران شد به گفته معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، سه برابر نیمه اول مصرف سالانه مان کاغذ وارد شده بود و قیمت مان سه برابر بالا رفته بود. هیچ کس هم نیامد توضیح دهد که علت چیست و این کاغذ کجاست؟ چه کسی مصرف کرده است؟ لذا ما اگر می خواهیم این مسأله حل شود، اول باید تولیدمان را درست کنیم و در بحث واردات نظارت مان را انجام دهیم، بازار سیاه را از بین ببریم. هرکسی لیاقت دارد در این بازار بماند. ندارد، مانند دیگر کشورهای دنیا بنگاه های کوچک با هم ادغام شوند، یک بنگاه شوند، اما کارشان را عرضه کنند، نه اینکه از بین بروند. من مخالف از بین رفتن بنگاه ها هستم. می گویم اگر منی که نمی توانم در این بازار بیایم، به من اجازه بدهند با دو سه بنگاه دیگر ادغام شویم و یک گروه شویم تا از بین نرویم و چرخه اقتصادی معیوب نشود.
یارانه تبلیغ و توزیع جایگزین یارانه کاغذ شود
* تسنیم: سال 86 یارانه کاغذ از تولیدکننده حذف و در قالب بن کارت به شکل محدود در اختیار مصرف کننده قرار گرفت، این اقدام همان قدر که موافق داشت، مخالف نیز داشت، موضع شما در این خصوص چه بوده؟ آیا با حذف یارانه کاغذ، راه حل عرضه آثار شاخص با قیمت مناسب در جامعه چست؟
شاید شیوه قبل در توزیع یارانه در حوزه کتاب اشتباه بود، اما اگر ما سود ناشی از حذف همین یارانه را به سوی تولیدکننده سوق دهیم به طور مثال یارانه را به ناشرمان بدهیم آن هم بر حسب ارزش کاری که انجام می دهد، به نظر شما قیمت کتاب پائین نمی آید؟ انتشار عناوین مختلف بیشتر نمی شود؟ من کتاب «طیب حاج رضایی» را ـ که بسیاری از بچه های نسل سوم ما نمی شناسندش- می واستم تبلیغ کنم. گفتند 7 میلیون بده تا برایت تبلیغ تیزر تلویزیونی این کتاب را بسازیم. گفتم من اگر این پول را داشتم که دو جلد کتاب دیگر منتشر می کردم. اگر یارانه نه شامل کاغذ، بلکه شامل اینگونه حمایت ها از من شود، تبلیغ کتاب صورت می گیرد و این باعث می شود که ما در عرصه توزیع و شناساندن هم خیلی بهتر کار کنیم.
توزیع دومین دغدغه اصلی حوزه نشر است/ کیوسک های پیک موتوری کتاب راه اندازی شود
* تسنیم: گرانی کاغذ در این سال ها بر کاهش استقبال مخاطبان از خرید و مطالعه کتاب تأثیر گذاشته است؟
بحث گرانی کاغذ و تأثیر مستقیم آن بر گرانی کتاب و در نتیجه کاهش میزان مطالعه مهم است. چراکه گرانی کتاب باعث می شود، بازار نشر بهم بریزد و مجبور شویم قیمت را بالا ببریم و در نتیجه کتاب از سبد خانواده کتاب خارج شود.
این یک بخش مشکلات است. اما بخش دیگری از مشکلات به توزیع کتاب مربوط است. من مثالی برای شما می زنم. ما دو سال پیش در حین برگزاری نمایشگاه کتاب به همراه یکی از ناشران دیگر به اغذیه فروشی های روبروی نمایشگاه رفتیم. من با این دوست مان صحبت می کردیم بهش گفتم امروز چقدر فروخته ای؟ گفت 3 میلیون - روز جمعه که بیشترین مخاطبان را داریم- از یکی دیگر از اغذیه فروشی پرسیدم شما امروز چقدر فروخته ای؟ با ناراحتی گفت مشتری نداشتیم، اما 10 میلیون تومان! حالا شما ببینید آن اغذیه فروش بخاطر چه کسی اینجاست؟ بخاطر من ناشر! ما بارها پیشنهاد دادیم به خاطر توزیع نیازی نیست در جیب ناشران پول بریزید. همین غرفه های جنبی در نمایشگاه، را اگر با چند درصد مالیات اضافه و یا اجاره بیشتر واگذار کنید و از این طریق روزی یک میلیون تومان به چرخه نشر وارد شود و یا در راسته خیابان انقلاب کیوسک های پیک موتوری کتاب ایجاد شود و بگویند هر ده ناشر یک کیوسک، می دانید چقدر به شبکه توزیع کمک می کند؟ به ناشران بگویید کتاب هایتان را اینجا توزیع کنید. هم از نظر هزینه تمام شده کتاب به صرفه تر است و کتاب ارزان تر به دست مخاطب می رسد و هم توزیع سریع تر داریم و تسهیل تر می شود. البته این پیشنهاد خام است، اما می توان مثل ایستگاه های مطالعه پخته ترش کرد. از یک سو شما یک بازار کار جدید درست کرده اید و از سوی دیگر خیال ناشر را نیز راحت کرده اید.
لذا یکی از کارهای مهم و دغدغه های اصلی حوزه تولید نشر و کتاب، تقویت شبکه توزیع فعلی است. ما در بسیاری از شهرها فروشگاه کتاب نداریم. پس بخشی از مشکل تأمین مواد اولیه و کاغذ است و بخشی دیگر توزیع.
مخاطب عامه را در حوزه تولید محتوای کتاب از دست داده ایم
بخش سوم تولید محتوای مناسب و مخاطب شناسی است. ما امروز در موضوعات و محتوای تولیدی خود بخش عامه مردم را از دست داده ایم. فکر می کنیم همه افراد، حرفه ای کتابخوان هستند. خیر این چنین نیست. برخی حوصله زیادی ندارند. بیشتر دوست دارند همانند قرآن به آنها قصه بگویید. اما قصه مخاطب را با خود بکشاند. کتاب های انتشارات ما بنا بر همین استدلال اینگونه نگارش شده اند. حتی قبل از گروه شهید ابراهیم هادی من خود با بچه های لشکر 10 سیدالشهدا چنین کارهایی کردیم. خاطرات کوتاه و قصه کوتاه یا به قول برخی داستانک گفتیم. لذا باید این مخاطب عامه را پیدا کنیم. پس ما یک بخشی از این مخاطبان مان را که از دست دادیم سعی کردیم پیدا کنیم که عملا ًبعد از مدت ها اینها خودشان کتابخوان حرفه ای می شوند و از خط ما هم جلوتر می روند. ما امروز به این دست محتواها نیاز داریم. پس مخاطب یابی و محتوا مشکل بعدی است.
کاهش تیراژ کتاب، به معنای ریزش مخاطبان است
* تسنیم: در سال های اخیر تیراژ کتاب ها پایین آمده است. از طرفی با افزایش تعداد عناوین کتاب چاپی روبرو هستیم که مسئولان آن را موفقیت می خوانند. از نگاه شما این کاهش تیراژ بدلیل همین عدم مخاطب شناسی نیست؟
دقیقاً همینطور است.در واقع ما مخاطب مان را از دست دادیم که از 3000 نسخه امروز به 1000 نسخه رسیده ایم. لذا این نمی تواند برای دولتی موفقیت شناخته شود. شما اگر 3 هزار نسخه را به 10 هزار نسخه افزایش دادید، پیشرفت کرده اید، هرچند تنوع عناوین هم مهم است. اما من می گویم شما باید حمایت دولتی از برخی کتب خاص را در نظر بگیرید. همین تیراژ اندک فعلی زمانی درست است که در تعامل چهره به چهره یا رو در رو با مخاطب فروخته شود. وگرنه خرید دولتی معیار غلطی است و آمار آن نیز غلط است. لذا من اصلاً آمار شمارگان را قبول ندارم. شما کتاب 60 صفحه ای می زنید، هزار نسخه، بنده کتاب 300 صفحه ای می زنم دوهزار نسخه. این دو را باید با هم برابر دانست؟ هزینه های تولیدش یکی نیست. پس ما نمی توانیم شمارگان چاپ مان را معیار قرار دهیم. معیار میزان کتابخوانی است.
باید درست مخاطب شناسی کنیم تا کتاب در سبد خانواده ها جا گیرد
* تسنیم: امروز آمار میزان کتابخوانی مردم کشور ما، وضعیت خوبی دارد؟
من مخالف این هستم که بگوییم مردم ایران کتاب نخوان هستند. اتفاقاً برعکس این همه مردم به دنبال کتاب می آیند. من مخاطبانی داشتم که از من کتاب را بهتر توضیح می دادند یا ایراداتم را گرفته بودند. پس ما اگر مخاطب مان را پیدا کنیم. اگر بیاییم بگوییم از این سه میلیون نسخه چه تعداد در انبار است؟ و چه تعداد در منازل مردم؟. چه تعداد خرید دولتی بوده و چه تعداد آزاد فروخته شده است؟، این آمار صحیح است. من اسم برخی مخاطبان را مشتری کتابخانه ای گذاشته ام. فقط دنبال رنگ است که رنگ ویترین کتابخانه اش درست دربیاید. از طرفی مخاطبی هم می شناسیم که به دنبال محتوای کتاب است. برای مخاطب واقعی باید توضیح داد تا جلبش کرد. جالب است برخی از همین مخاطبان واقعی ما در تعامل با ما چندین سوژه از شهدا را به ما معرفی کردند و برای تولیدش همراهی کردند. چیزی که معمولاً ما در ساختارهای فرهنگی در یافتن سوژه ضعف داریم.
برخی ناشران برای عده ای خاص کتاب چاپ می کنند
به نظر من اگر ما درست مخاطب شناسی کنیم آن موقع است که می توانیم بابت کتاب در سبد کالای خانواده ها سرمایه گذاری و اندوخته ای داشته باشیم. توجه به ذائقه درست مردم خیلی مهم است. در سینما جایزه فیلم از نظر نگاه مردم داریم. جایزه ای که اصلاً به عوامل فنی اش کاری ندارد. با محتوا و ذائقه پسندی مردم کار دارد. نتیجه آن نیز خیلی اوقات هم در تعارض با نگاه داوران سینمایی است. دقیقاً شخصی مثل آقای ده نمکی از این ناحیه سود می برد. رضایت مردم را ملاک قرار داده و در راستای همان حرکت می کند. اما خیلی از ناشران کتاب ما مخاطب عامشان را از دست داده اند و برای عده خاصی کتاب چاپ می کنند.
حمایت دولت از ناشر کتاب خوب باشد، نه ناشر دولتی نویس!
* تسنیم: وارد حوزه نقش دولت در این زمینه شویم. در حوزه حمایت های دولتی برخی معتقدند، د ولت می تواند در حمایت از اندیشه های سالم سرمایه گذاری کند تا آثار ارزشمند منتخب را مورد حمایت قرار دهد و افراد را به تولید کتاب تشویق کند. این گونه ورود دولت برای حمایت از ناشران را چطور ارزیابی می کنید؟
به نظر من عمده حمایت دولت باید در حوزه تبلیع و ترویج کتاب باشد. در واقع پس از تأمین مواد اولیه، توزیع و مخاطب یابی، تبلیغات مشکل دیگر ماست که این بخش مخصوصا دست دولت، وزارت ارشاد و صداوسیما است تا کمک کنند. من هم با نظر شما درباره نحوه حمایت دولت از آثار ارزشمند موافقم. اگر این اتفاق بیافتد در این صورت هر ناشر خوبی می تواند در این بازار دوام بیاورد، نه صرفا ناشر دولتی نویس. شاید من به دولت انتقاد دارم. باید بتوانم حرفم را بگویم، اما دولت اگر ورود سلیقه ای کند نه ارزشی، این مشکل می شود. مثالی بزنم؛ در کشور همسایه مان، ترکیه مد لباس دست خودش است. به تولیدکننده می گوید این مد را تولید کن من از شما می خرم. این مسئله مشابه این است که دولت به ناشران بگوید شما این موضوعات را در کتاب هایتان انعکاس بده من می خرم.
در تغذیه فکری مردم باید برخوردهای سلیقه ای را کنار گذاشت
* تسنیم: عموماً در اینجا بحث معیارهای سلیقه ای و برخوردهای سیاسی مطرح می شود...
بله متأسفانه. من با همکاران نهاد کتابخانه ها صحبت می کردم، می گفتم اینجا اسمش رویش است: کتابخانه. در کتابخانه همه جور فکر ها می روند. در بحث کتاب هم شما نباید محدودیت سلیقه ای ایجاد کنید. برخوردهای سلیقه ای را باید کنار گذاشت. جامعه تنها به یک موضوع و مسأله نیاز ندارد. موضوع دفاع مقدس، تربیت کودکان، داستان و رمان، مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، تغذیه، پزشکی و... همه اینها مسائلی هستند که باید دولت در تغذیه فکری مردم به آنها توجه کند.
ممیزی یک مسئله فرعی است که به اشتباه اصلی شده است
* تسنیم: در همین حوزه نظارت مدتی است، مسئله ممیزی در حوزه کتاب مطرح شده است و گاها شنیده می شود ممیزی باید حذف گردد. دولت یازدهم و وزیر ارشاد عقیده دارد حمایت های ویژه ای باید در امر کتاب انجام بگیرد. از طرفی در تبیین این حمایت تاکید بسیار بر حمایت از آزادی فکر و اندیشه می کنند. نظر شما درباره تمرکز حمایت دولت بر نظارت و ممیزی چیست؟
مشکل ما در حوزه نشر همین مسأله است که هر دولتی به یک مسأله می پردازد و از مسائل دیگر حوزه نشر غافل می شود. مشکلاتی که بحث شد مثل کارخانه های کاغذ، شبکه توزیع و محتوای غیرعامه کتاب ها در حال حاضر مهمترین مشکلات این عرصه اند. مسأله ممیزی باتوجه به اینکه تعداد ناشرانی که درگیر بحث نظارت هستند و دچار تخلفات حوزه نشر هستند کم داریم، اساسا مسأله فرعی ای است که متأسفانه اصلی شده است. چند درصد از ناشران ما در طی این سی سال درگیر مسئله ممیزی شده اند؟ شاید به تعداد انگشتان یک دست نرسیده است. برخی مواقع ما مسائل سیاسی را با مسائل فرهنگی مخلوط می کنیم و دولت ها به اشتباه خود را درگیر این مسائل می کنند. این خوب نیست.
دولت باید ابزاری برای کنترل طرح «ارائه امتیاز ممیزی به برخی ناشران» درنظر بگیرد
* تسنیم: اخیراً وزیر فرهنگ و ارشاد خبر از ارائه پیشنهادی به هیئت نظارت داد که طبق آن می توان به برخی از ناشران باسابقه ای که از مسیر قانونی تخلفی نداشته اند، اجازه داد که براساس شورای نظارت کتاب ها را خود منتشر کنند. نظر شما در این باره چیست؟
امیدوارم در ارائه این امتیازها رعایت حق شود و مثل امتیازهای داخل غرفه ها و سرنبشی ها در نمایشگاه نشود. چون من ناشری سراغ دارم شعرهای آونگارد می زند اما متاسفانه چند سال است که سر نبش غرفه می گیرد و این خوب نیست. امیدوارم در این بحث نیز براساس کارنامه ناشران و لیاقت و شایسته سالاری باشد نه دوستی و آشنایی.
اما درمورد کلیت این طرح باید گفت در بحث ممیزی ناشری اگر تخلف کرد خود باید جوابگو باشد، اما اگر قرار است این نظارت به خود آنها واگذار شود، دولت باید ابزاری داشته باشد که قبل از آنکه ناشر متخلف به جامعه صدمه بزند آن را جمع کند. کتابی که دروغ است یا حتی به صلاح جامعه نیست چطور باید در این مسیر کنترل شود؟ ما برای ورود به نمایشگاه کتاب یک آیین نامه را امضا کردیم. اگر قرار است ناشری این امتیاز را بگیرد، نیاز به آیین نامه ای دقیق داریم. تدوین آیین نامه نیز کار سختی نیست. مثل راهنمایی رانندگی که برای هر اقدامی قبل از عمل قانونش را مشخص کرده، در این بحث نیز باید این باشد. ما در کشورمان الحمدلله شورای عالی انقلاب فرهنگی داریم و می توانیم خیلی راحت این تدارکات را انجام دهیم با چند برگه قوانین که اگر با قید این شرایط اتفاق افتاد ایرادی ندارد، اما اگر رعایت نشد نشر شما می خوابد.
کارشناسان ممیزی باید متخصص شوند
* تسنیم: در حوزه نظارت عموماً دو دسته نارضایتی وجود دارد. نارضایتی های واقعی و نارضایتی های غیرواقعی. به طور مثال رفتار سلیقه ای در ممیزی یک نارضایتی واقعی محسوب می شود. ولی اگر ناشری مطرح می کند که هر چه را که خودم می خواهم، منتشر می کنم و اگر این اتفاق نیافتد در کشور سانسور و... وجود دارد اینگونه موارد نارضایتی های غیرواقعی است. نظر شما در این باره چیست؟
وقتی که ما مرزی را در ممیزی رد می کنیم یا به حق هستیم یا نیستیم. این را به راحتی می توان کنترل کرد به شرط آنکه ممیزی آگاه باشد. من خودم کتابی داشتم در رابطه با ادبیات جنگ که به زبان شعر بود هشت مورد اصلاحی زدند. باور کنید از وزن شعر سردر نمی آوردند. من موقعی می توانم از خودم دفاع کنم که مثل آن مأمور راهنمایی رانندگی با یک افسر متخصص طرف باشم. لذا کارشناسان ممیزی هم باید تخصصش را داشته باشد.
در طراحی کتاب باید توازن را میان محتوا و ظاهر رعایت کرد
* تسنیم: راه حل خوبی که در مقابل گرانی کتاب کاغذی وجود دارد، نشر دیجیتال و ترویج کتاب خوانی الکترونیک است. فکر می کنید این راه حل چقدر می تواند مشکل کتابخوانی در کشور را حل کند؟
رسانه های دیجیتال و به کارگیری از آنها یک نوع ذائقه شناسی است. ما اگر ذائقه شناسی درستی کنیم شاید به این نتیجه برسیم که هم کتاب چاپی لازم است و هم بهره مندی از رسانه های دیجیتال امروزی برای ایجاد استقبال در مخاطبان برای کتابخوانی.
* تسنیم: آراستگی و زیبایی کتاب به نظرتان چقدر در این ترویج کتابخوانی می تواند مؤثر واقع شود؟ از طرفی اخیرا انتشاراتی پیدا شدند که با طراحی جلدهای خوب و گران محتوای بد در اختیار مخاطب قرار می دهند؛ یعنی محتوا خالی اما ظاهر فریبنده. این پدیده را تا چه حد جدی می دانید؟
در بحث آراستگی کتاب یک جا این لوکس سازی به درد فیزیک کتاب می خورد. یک جا نیز من با شما موافقم به اصطلاح این لوکس سازی لازم نیست. شما باید محتوا را ارائه دهید. اما گاهی اوقات باید در رقابت با رقبا عقب نمانید. در حالی که محتوا را نیز در نظر گرفته اید، فیزیک مناسبی هم برای کتاب طراحی می کنید تا مخاطبی که برایش کتاب تولید کردید را راضی نگه دارید و قیمت کاذب به کتاب ندهید.
خود بنده در این عرصه می توانم بگویم زمانی که در سوره مهر بودم سال اول که آقای حمزه زاده آمد ما با 40 طراح کار کردیم. از همه نوع تفکرات استفاده کردیم تا به شکل امروز که سوره مهر رسیده و این حالت خمودگی در آراستگی کتاب را ندارد و در چندسال اخیر نگاه ها را به خود جلب کرده است. حتی دوستانی بودند کتاب شان را از ما پس گرفته بودند اما برگشتند. لذا چه در فیزیک چه در توزیع باید دقت کرد. از این حیث می توان گفت یکسری از مردم ذائقه هایشان قبول می کنند که کتاب را لوکس طراحی کرد. اما در عین حال باید توازن را میان محتوا و ظاهر رعایت کرد. نباید مخاطب را فریب داد و ظاهر خالی از محتوا دستش رساند.
کتاب های دفاع مقدس و تغذیه اسلامی پرفروش ترین کتاب های نشر «امینان»
* تسنیم: کمی درباره انتشارات امینان بگوئید. از چه سالی آغاز به کار کرد و تابحال در چه حوزه های کتاب منتشر کرده اید؟
ما بعد از مدتی فعالیت در حوزه نشر حس کردیم یک سری کارها را باید خودمان انجام دهیم. حوزه هنری و برخی جاهای دیگر حاضر نبودند یکسری کتاب ها را چاپ کنند. روی همین حساب از سال 86 بطور غیررسمی اما از سال 88 به طور رسمی نشر امینان را با هدف کتاب های مخصوصاً دفاع مقدس و تغذیه اسلامی شروع کردیم و در کنارش ادبیات آیینی و شعر مذهبی مدنظرمان بود که شکر خدا تا امروز همین روند را ادامه دادیم و 37 عنوان کتاب را در این مدت چاپ کردیم.
برخی از کتب جنگ و کتب تغذیه اسلامی مورد استقبال قرار گرفته اند. کتاب های حوزه دفاع مقدس را با همکاری گروه شهید ابراهیم هادی منتشر کردیم. کتاب «شاهرخ حر انقلاب اسلامی» کتاب مبارکی بود که آشنایی ما با آنها را ایجاد کرد و با همکاری یکدیگر تابحال 32 کتاب از این عنوان داریم. بیشترین فروش ما در کتاب های جنگ مربوط می شود به کتاب «شاهرخ حر انقلاب اسلامی» و «سلام بر ابراهیم» که کتاب شاهرخ به لطف خدا در عرض 3 سال به چاپ سی و هشتم رسید، درحالی که تیراژش 2500 نسخه است.
در رابطه با کتاب های تغذیه اسلامی در حقیقت ما احساس کردیم، در جامعه امروز حمله ای به ما شده از نظر تغذیه و مشکلاتی که امروز جامعه بشری گرفتار آن شده اند. تحقیق کردیم و نهایتاً با مشورت برخی دوستان وارد چند کتاب تغذیه شدیم از جمله کتاب «خرما»، «نمک»، «گوشت» و «شیر شتر» شدیم که استقبال خوبی هم شد و تیراژ خوبی داشتند. یک کتابی هم داریم که واقعا فکر می کنیم نیاز امروز جامعه است دانشنامه «طب زنان» است که در رابطه با مسائل زنان می باشد.
الحمدلله امروز مخاطبان خوبی از جوانان و نوجوان داریم. با کمترین حمایت دولتی به عنوان یه بخش خصوصی که روی پای خودمان می چرخیم، در 4 سال اخیر 38 عنوان کتاب منتشر کردیم و استقبال مخاطبان از حوزه دفاع مقدس به گونه ای بود که ما را سوق می دهد به سمت توجه بیشتر به این عرصه.
گفت وگو از هادی فیروزمندی
