loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

نگار داوری اردکانی: بی توجهی به مشخصه های زبانی، خیانتی نابخشودنی است

نویسندگان مرتبط : نگار داوری اردکانی

دکتر نگار داوری اردکانی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، معتقد است که نادیده انگاشتن مشخصه های زبانی در متون دانشگاهی، خیانتی نابخشودنی به نسل های آینده است، چراکه نه تنها مانع فهم و درک صحیح، بلکه موجب حیرانی و سرگردانی جوانان می شود.

چهارشنبه 19 شهریور 1393

دکتر نگار داوری اردکانی، دانشیار گروه زبان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، وجود یک نگاه تحلیلی به مقوله دانش را در درسنامه های دانشگاهی ضروری می داند.

او معتقد است که منابع دانشگاهی علاوه بر ترویج روحیه علمی، شک و پرسشگری در دانشجو، لازم است مبادی را با اطمینان و دقیق شرح دهند. وی تاکید می کند: «نادیده انگاشتن این مشخصه های زبانی در متون دانشگاهی، خیانتی نابخشودنی به نسل های آینده است.» گفت وگوی ایبنا را با وی می خوانید:

کتاب های دانشگاهی لازم است واجد چه مشخصه هایی باشند؟
کتاب های دانشگاهی شامل انواع مختلفی اند. آموزش روزآمد و باکیفیت نباید فقط مبتنی بر یک نوع کتاب آن هم کتاب های درسی صورت گیرد. آموزش باید با هدف توسعه فهم و درک و بینش و دانش نسل جوان صورت پذیرد و دروس مختلف نیز نیازمند انواع کتاب برای آموزش بهینه هستند. برای اینکه خوانندگان را از این ابهام بیرون بیاورم باید بگویم کتاب دانشگاهی چند قسم دارد که از آن جمله می توان به کتاب های درسی یا درسنامه ها، کتاب های تمرین، کتاب های مرجع شامل فرهنگ های لغت، دستینه ها و کتاب های متضمن نتایج پژوهش های جدید یا مجموعه مقالات و مجلات اشاره کرد. بنابراین باید معلوم شود که مراد از کتاب دانشگاهی در اینجا چیست؟ اگر مراد همان درسنامه هاست باید مشخصه های آن ها را برشمرد که با سایر اقلام مورد استفاده در کلاس های دانشگاه متفاوت است.

مشخصه های یک درسنامه قابل قبول چیست؟
اگر بخواهم فهرست وار مشخصه های یک درسنامه مناسب تدریس را برشمارم باید بگویم که یک درسنامه خوب لازم است مبادی و پایه های دانش مورد تدریس را به روشنی، از ساده به پیچیده، شامل اقلام نظری و کاربردی بیان کند. علاوه بر این لازم است، حاوی دانش روز باشد. تاکید می کنم دانش و نه اطلاعات.

ضروری است نسبت به مقوله دانش دیدی تحلیلی داشته باشد. در عین ترویج روحیه علمی شک و پرسشگری در دانشجو، لازم است مبادی را با اطمینان و دقیق شرح دهد. این همه میسر نمی شود مگر اینکه زبان متن، روان، سلیس، بلیغ و صادق باشد. نادیده انگاشتن این مشخصه های زبانی در متون دانشگاهی خیانتی نابخشودنی به نسل های آینده است، چراکه نه تنها مانع فهم و درک صحیح، بلکه موجب حیرانی و سرگردانی جوانان می شود. اگرچه محتوای دانشی متون در درجه اول اهمیت است، دومین ملاک مهم یک کتاب درسی خوب، بلاغت و در عین حال سهولت زبان آن است.

بنابراین یک درسنامه لازم است با رعایت موضوع درسی آن شامل اهم موضوعات مرتبط، روزآمدترین دانش موجود در زمینه خاص مورد بحث، مهم ترین پرسش های مطرح در حوزه بحث و بهترین پاسخ های موجود، مثال هایی برای درک بهتر موضوع، تمرین ها در صورت لزوم، نمایه اصطلاحات تخصصی، فهرست منابع، ارجاع دهی مناسب، پیشنهادهایی برای پژوهش و این همه لازم است به زبانی روشن، دقیق، سلیس و صادق تنظیم شود.

راهکارهای معیارسازی برای منابع آموزشی دانشگاهی چیست؟
معیارسازی به این معنی که در همه دانشگاه ها منابع واحدی تدریس شود، نه لازم است و نه صحیح. جامعه دانشگاهی یک جامعه اندیشمند است و بنابراین اگر منبعی ارزشمند تلقی شود، به طور قطع گستره بهره برداری ملی نیز پیدا می کند و لازم نیست با قانون و مصوبه آن را فراگیر کرد. البته نهادهای متولی می توانند فهرست منابع آموزشی تهیه کنند و منابع معتبر را توصیه کنند. اما می توان نهضتی ایجاد کرد که صاحبنظران مبادرت به تدوین منابع درسی باکیفیت کنند.

این نهضت چگونه ایجاد می شود؟
انتخاب کتاب درسی نمونه سال، اختصاص امتیازات معنوی و مادی ویژه به این مهم، تمهید امکانات ترجمه کتاب به سایر زبان ها و عرضه آن در سطح بین الملل. البته این همه که گفتم اسباب و ابزارهای مادی برای تمهید نگارش کتاب های درسی دانشگاهی معتبر است.
مرحله صفر این فرایند این است که صاحبنظران و متخصصان ما ضرورت این امر را از جان و دل احساس کنند و توانایی و همت این کار را در خود ببینند. جامعه مخاطب خود را عمیقا ارج نهند و دشواری های این کار را به جان و دل بخرند، در غیر این صورت با امتیاز ارتقا و تصویب طرح تدوین کتاب و حتی تزریق پول، به تنهایی این امر مهم محقق نخواهد شد. آنگاه که ارزش دانش، دانش اندوزی و دانش پروری، تبدیل به ارزشی درونی شد، این همه اتفاق خواهد افتاد و البته این به مفهوم دست روی دست گذاشتن مسئولان نیست. اما نکته این است که مسئولی می تواند به این مهم مبادرت ورزد که خود از عمق جان کرامت علم و عالم را ارج نهد، در غیر این صورت با ترغیب سطحی و ظاهری  نمی توان به ایجاد اهتمام در تدوین کتاب های معتبر دانشگاهی موفق شد.

رابطه پژوهش و تولید محتوای آموزشی چگونه است؟
اساسا هر کتاب درسی تدوین شده در هر عصر و زمانی، محصول پژوهش بوده است. کتاب های این عصر نیز از این قاعده مستثنی نخواهند بود و رمز روزآمد بودن دانش موجود در یک کتاب درسی هم همین پژوهش بنیاد بودن آن است. این به این مفهوم نیست که ما در درسنامه درس «زبانشناسی عمومی» به تدریس پژوهش بپردازیم، اما مطالب کتاب مادامی ارزشمندند که بازنمود آخرین پژوهش های زبانشناسی باشند؛ مگر می شود بدون پژوهش به علم دست یافت. اگر دانش مندرج در کتاب درسی مبتنی بر یافته های پژوهشی روز نباشد، یا تاریخ مصرف آن منقضی شده است  یا سندیت لازم را ندارد.

بنابراین بدیهی است که معیار زیربنایی تدوین یک کتاب درسی دانشگاهی، پژوهش بنیاد بودن دانش مندرج در آن است؛ اگر چنین باشد آن کتاب به طور تلویحی آموزشِ پژوهش نیز خواهد بود. البته گاهی ممکن است مطالب یک کتاب درسی اقتباس شده از سایر منابع معتبر باشد، اما به هر حال تنظیم و بازآرایی مطالب براساس یک رویکرد پژوهشی، با تبعیت از معیارهای تدوین نوشته های مروری، خود نیازمند آشنایی با مبادی و مبانی پژوهش است و همین آشنایی موجب می شود که مطلب اگرچه دستاورد پژوهش دیگران است، همچنان اصالت، راستی و سیر استدلالی و منطقی خود را حفظ کند و انسجام و یکپارچگی داشته باشد.

الگوهای ارزیابی منابع دانشگاهی چه کیفیتی دارند؟
اگر مشخصه هایی را که در بالا گفتیم در قالب جدولی از مشخصه ها تنظیم کنیم، به چارچوبی برای ارزیابی کتاب های دانشگاهی دست خواهیم یافت که البته لازم است وزن قابل قبول هر مشخصه معین شود.

مروری برمطالب ایبنا درباره این پرونده:
مدیر مرکز نشر دانشگاهی با اشاره به این که ویراستاری مشکل نخست نشر دانشگاهی است، بیان کرد: پیش از رشد جهشی ناشران حوزه دانشگاهی در اوایل دهه 70 ، نظارت درون سازمانی بر نشر دانشگاهی وجود داشت. گفت و گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با بهمن حاجی پور را اینجــــــــــا بخوانید.

نایب رئیس انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی با اشاره به این که تولیدکننده علم نیستیم، ترجمه خوب با ویرایش پاکیزه را از مصادیق پیشرفت کیفی آثار تولیدی در حوزه کتاب های دانشگاهی سال های اخیر می داند. گفت و گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با مسعود پایدار را اینجــــــــا بخوانید

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در تشریح مبانی تالیف کتاب دانشگاهی گفت: مولف کتاب دانشگاهی به عنوان فرد آشنا به مفاهیم تخصصی، باید ویراستار آثار خود باشد. گفت‎و گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با داور شیخاوندی را اینجـــــــــــا بخوانید.

مدیر نشر رسا با اشاره به این که در حوزه نشر کتاب دانشگاهی شاهد سقوط اخلاقی هستیم گفت: آثاری که نام سه نویسنده، شامل دو دانشجو و یک مدرس در شناسنامه آن دیده می شود، مطمئن باشید کار دانشجویان بوده و در قالب طرحی مطالعاتی یا ترجمه به سرانجام رسیده است. گفت‎و گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمدرضا ناجیان را اینجــــــــــا بخوانید.

رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، معتقد است که ارزیابی و نظارت بر تولید کتاب های دانشگاهی، نتیجه آراء و نظرات عقل جمعی است. گفت‎و گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمد سلگی را اینجــــــــا بخوانید.

مدیر انتشارات خانه زیست شناسی، معتقد است که وجود مشکل در تالیف آثار دانشگاهی سابقه 25 ساله دارد. به تعبیر مصطفی پویان، قلم به دست بودن، یعنی انشا نویس موفق، نه املا نویس. متن کامل گفت وگوی خبرنگار (ایبنا) با مصطفی پویان را اینجــــــــــــــا بخوانید.

رئیس پژوهشکده پوشش های سطح و فناوری های نوین معتقد است که اگر کتابی در حوزه صنعت، تولید و با ضعف محتوایی منتشر شود، موجب از بین رفتن اعتبار نویسنده و ناشر خواهد شد. گفت‎و گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با زهرا رنجبر را اینجــــــــا بخوانید.

مشاور عالی رئیس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی با اشاره به لزوم بررسی کیفیت منابع خودآموز دانشگاهی گفت: کتاب دانشگاهی باید آموزش محور باشد و محتوای آموزشی باید ارتباطی طولی با محتواهای قبلی و ارتباط عرضی با مفاهیم مشابه داشته باشد. گفت‎و گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر رسول میرزایی را اینجـــــــــــا بخوانید.

استادیار دانشگاه تربیت دبیر دانشگاه شهید رجایی، نیازسنجی را اساس تالیف منبع دانشگاهی دانست و گفت: مولف کتاب های دانشگاهی به پختگی و شناخت علمی نیاز دارد و به عبارتی باید از مشق سربازی به سرداری برسد. متن کامل گفت و گوی خبرنگار ایبنا با دکتر رضا نجاتی را اینجــــــــــــا بخوانید.

مدرس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، معتقد است که روش های یادگیری در کتاب های دانشگاهی ما نمود ندارند و اهداف آموزشی در این آثار مشخص نیست، در حالی که ابتدا باید اهداف تعیین و سپس به محتوا پرداخته شود.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط