loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

«چهار گفتار» درباره ی فلسفه ی قیام حسینی و درس ها و عبرت های آن

انتشارات مرتبط : انقلاب اسلامی

نویسندگان مرتبط : سید علی خامنه ای

«چهار گفتار»، چهار سخنرانی بسیار مهمّ رهبر معظم انقلاب درباره ی حادثه ی عاشورا است که در آن با نگاهی نو، زمینه های تاریخی فاجعه ی عاشورا، نظریه ی صحیح درباره ی فلسفه ی قیام حسینی و درس ها و عبرت های گوناگون آن، برای نسل امروز تحلیل و تبیین شده است.

چهارشنبه 7 آبان 1393


محرّمی دیگر رسیده است؛ فرصت مغتنم دیگری برای بهره گرفتن از زلال معارف اهل بیت (علیهم السّلام) و استفاده از انوار شور و شعور خورشید بی فروغ تاریخ، حسین بن‎علی (علیه السّلام) و بینش و منش و روش زندگی او؛ فرصتی برای استفاده از برکات عاشورا و درس ها و عبرت های آن؛ و فرصتی برای فهم سلوک عاشورایی در منطق شیعی، که در آن سالک با جمع سیاست و تهذیب، بندگی و آزادگی، عقل و عشق و سجّاده و سنگر، به بالاترین مقامات انسانی می رسد.
یادگاران دوران جاهلیّت آمده بودند تا با شعار صریح «لا خبرٌ جاء و لا وحیٌ نَزَلَ»، قلم محو بر وحی الهی و شریعت محمّدی بکشند، اما هیهات که این سعی باطل چراغ خورشید را خاموش کند: «یُریدون لِیُطفِؤُا نورَ الله بأفواههم والله مُتِمُّ نوره ولو کَره الکافرون»(صفّ/8). آنان غافل بودند از قدرت خونی که قرن ها در پهنه ی تاریخ می جوشد و بنیاد ظلم و ستم را برمی کَند، و غافل بودند از سنّت حتمی الهی بر نصرت جبهه ی حق و پیروزی نهایی حق بر باطل. عاشورا، تابلوی مظلومیت و غربت در کنار عظمت و رمز ماندگاری دین در طوفان حوادث است و آینه ی پایداریِ تمام عدالت خواهان و آزادگان جهان؛ و انقلاب اسلامی ایران، یکی از بزرگترین جلوه های آن است.
بنا به تعابیر رهبر فرزانه ی انقلاب، «عاشورا امّ المعارف و پایه ی اصلی انقلاب اسلامی» و «انقلاب اسلامی، تجلّی گاه طلوع حقیقت حسینی» است و در حقیقت، «روح استقامت حسینی در استقامت خمینی» دمیده شده است. از یک سو عاشورا بر انقلاب عظیم اسلامی ایران اثر گذاشته و این انقلاب، تداوم سلسله ی تاریخی عاشورا و الهام گرفته از منطق و شور و حماسه ی حسینی بود و از سوی دیگر، وقوع انقلاب اسلامی فرصتی نو برای تعمیق معارف و تحلیل درست درس ها و عبرت های عاشورا و تبیین صحیح اهداف و انگیزه های قیام حضرت سیّدالشّهداء(علیه السلام) فراهم کرد.
یکی از نمونه های دقیق و محقّقانه ی تشریح جایگاه عاشورا و محرم در منطق شیعی، زمینه های تاریخی واقعه ی عاشورا، درس ها و عبرت های آن، اهداف قیام حسینی و تأثیرات و دستاوردهای این قیام را می توان در منظومه ی اندیشه های رهبر معظّم انقلاب مشاهده کرد. معظّمٌ له بارها، بسته به مسائل روز و رخدادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داخلی و خارجی، به ابعاد مختلف قیام حسینی استناد کرده و مفاهیمی چون دشمن شناسی، فرهنگ دفاع و شهادت طلبی، بصیرت و... را در آینه ی این قیام تبیین کرده‎اند و در کنار آن، ضمن تأکید بر لزوم پیرایه زدایی از عاشورا، بایسته های محافل و مجالسِ حسینی، از وعظ و مرثیه خوانی تا هیئت و عزاداری را گوشزد کرده اند.
انتشارات انقلاب اسلامی، تاکنون چند اثر عاشورایی برگرفته از بیانات رهبر معظّم انقلاب اسلامی منتشر کرده است که «چهار گفتار در تبیین زمینه ها، علل و آثار حادثه ی عاشورا» یکی از آنهاست. این اثر شامل چهار گفتار مهم از رهبر انقلاب در سال های 71، 74، 75 و 77 است که به دلیل اهمیّت خاص موضوع و محتوای آنها، در مجموعه ای مستقل منتشر شده‎اند. این اثر در 131 صفحه منتشر شده و عنوان‎گذاری محتوایی مطالب در ابتدا و حاشیه ی کتاب، و نیز نمایه های موضوعی در انتهای کتاب، دسترسی آسان مخاطب به دیدگاه های معظّمٌ له و منابع بیانات ایشان را در موضوعات مختلف میسّر می کند.
در گفتار نخست، برخی از درس ها و عبرت های عاشورا از لسان رهبر انقلاب تشریح شده است؛ درس هایی چون فدا کاری، لزوم بصیرت داشتن و آسیب پذیری جبهه ی دشمن، و عبرت هایی چون انحطاط جامعه ی صدر اسلام طیِ 50 سال. به عقیده ی ایشان، امروز اوّلین و فوری ترین پیام عاشورا برای ما این است که «بفهمیم چه بلایی بر سر آن جامعه آمد که حسین بن علی(علیه السّلام)، آقازاده ی اوّل دنیای اسلام و پسر خلیفه ی مسلمین، پسر علی بن ابی طالب(علیه السّلام)، در همان شهری که پدر بزرگوارش بر مسند خلافت می نشست، سر بریده اش گردانده شد و آب از آب تکان نخورد! ...»(ص 23).
در این گفتار همچنین برخی از مسائل مهم روز، مانند علل و عواقب ترجیح مادیّات بر معنویّات در دنیای امروز، تفاوت سازندگی و مادّیگری، شبیخون و قتل عام فرهنگی دشمن علیه جوانان ایرانی، برتری امربه معروف و نهی از منکر نسبت به جهاد، هدف دشمن از شایعه پراکنی و... ذیل درس ها و عبرت های عاشورا تبیین شده است.
در گفتار دوّم کتاب، علاوه بر تبیین برخی دیگر از درس ها و عبرت های عاشورا، به موضوع مهمّی پرداخته شده که طی قرن ها، و به ویژه در چند دهه ی اخیر، در میان علما و صاحبنظران، محلّ بحث و مناقشه بوده است: فلسفه و هدف قیام حسینی. برخی با جفای در حقّ نهضت حسینی، و با ارائه ی نظریه های انحرافی مانند فدا شدن برای کفّاره ی گناهان امّت و مانند آن، کوشیده اند که این قیام عظیم را به برخی موهومات تقلیل دهند.
جدای از این نظریه های انحرافی، دو نظریه ی «شهادت» و «حکومت» در میان محقّقان مشهورتر از دیگر نظریه ها بوده است و هواداران هر یک از این دو نظریه، برای مدّعای خود دلایلی اقامه کرده اند. رهبر معظّم انقلاب در این گفتار، ضمن نقد دیدگاه های مختلف در تبیین فلسفه ی حرکت امام حسین(علیه السلام) و از جمله این دو نظریه ی مشهور و بیان اشکالات آنها، با ارائه ی شواهدی از بیانات آن حضرت، نظریه ی صحیح درباره ی هدف قیام حسینی را تحلیل و تبیین کرده اند(ص 40-35 و 52-46).
از دیگر مطالب خواندنی این گفتار می توان به بررسی دو انحراف مهمّ محتمل در جامعه ی اسلامی که عامل قیام امام حسین(علیه السلام) شد، تفاوت موقعیّت امام حسن(علیه السلام) و امام حسین(علیه السلام)، تکرار ماجرای قیام حسینی در ابعاد کوچکتر در دوران معاصر توسّط امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه)، تجسم عینی امربه معروف و نهی ازمنکر در قیام حسینی و وجوه بی نظیر بودن حادثه ی عاشورا در تمام تاریخ بشر، اشاره کرد.
محوری ترین موضوع دو گفتار آخر کتاب، بررسی و تحلیل نقش خواص در دو جبهه ی حق و باطل است و ضرورت درس و عبرت گرفتن از عملکرد آنها، تا فاجعه ی عاشورا، دیگربار تکرار نشود. در این دو گفتار، مواضع و عملکردهای نمونه هایی از خواص در واقعه ی عاشورا و ماجراهای پیش از آن، با استناد به شواهد تاریخی و غالباً از منابع اهل سنّت، بررسی و تحلیل شده است؛ کارنامه ی چهره هایی چون عبدالله بن زبیر، شریح قاضی، سعیدبن عاص، ابوموسی اشعری، سعدبن ابی وقاص، گروه توّابین و... . این که در این پنجاه سال، چه اتّفاقی برای خواص افتاد که به تعبیر رهبر انقلاب، چهار عنصرِ «عبودیّت»، «معرفت»، «عدالت» و «محبّت» آنان تکان خورد و به فاجعه ی عاشورا انجامید.
رهبر معظّم انقلاب در این گفتارها با ارائه ی شواهد متعدّد تاریخی از صدر اسلام و تاریخ معاصر، تبیین کرده اند که چگونه بی بصیرتی، غفلت و به ویژه دل سپردگی خواص به دنیا و مطامع نفسانی، باعث لغزش آنان شد و عوام را نیز به انحراف کشاند؛ و همین دنیادوستی خواص بود که زمینه ساز تبدیل خلافت به پادشاهی، به مقام عالم دینی رسیدن کعب الاحبارها و به مسلخ رفتن حسین بن علی ها در تاریخ شد. تحلیل درست این وقایع و بررسی علل و زمینه های انحطاط جامعه در این گفتارها، درس ها و عبرت های متعدّدی را در پیش چشم اهل بصیرت قرار می دهد.
در دو گفتار اخیر مباحث متعدّد دیگری چون اهمیّت فرهنگ جهاد و شهادت در اسلام، تحلیل سخنان حضرت زینب(سلام الله علیها) در بازار کوفه درباره ی ارتجاع و عقبگرد امت، درک عظمت حادثه ی عاشورا با تحلیل سه دوره ی زندگی امام حسین (علیه السلام)، چهار محور اصلی نظام تأسیسی پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله)، تفاوت دنیاطلبی و سازندگی و... نیز مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط