loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

غیبت سخت کوشی و حضور آسان گیری در تاریخ نگاری

نویسندگان مرتبط : هدایت الله بهبودی

هدایت الله بهبودی در یادداشت خود به مساله تولید کتاب های علمی در حیطه تاریخ پرداخته است. متن یادداشت وی را می خوانید:

پنجشنبه 4 دی 1393

هدایت الله بهبودی: حجم تولید منابع و دست مایه های پژوهشی، قابل مقایسه با فرآورده های حاصل از آن نیست. به آن اندازه که اسناد و مدارک به عرصه تحقیق و تتبعات تاریخی اضافه می گردد، محصولاتی چون مقالات و کتاب های علمی در حیطه تاریخ تولید نمی شود.

این مقایسه نه از نظر کمیّت – که چه بسا از این زاویه تعادلی بین این دو مقوله دیده شود – بلکه از جهت کیفیت، نامتوازن است. اقبالی که در دو دهه اخیر نصیب حوزه پژوهش های تاریخی شد، ورود شمار فراوانی از اسناد بود که پیش از آن پشت درهای بسته بایگانی هایی نگهداری می شد. همچنین است فراهم شدن مقدمات چشمگیر برای بهره مندی از بایگانی هایی که قبلاً هر علاقه مندی امکان دست یابی به آنها را نداشت. البته می پذیریم که شرایط موجود با آرمان «دست های باز مورخ برای لمس هر سند» فاصله زیادی دارد، اما این وضعیت مانع از تولید پژوهش های نو و یافته های جدید نیست.

می توان حدس زد اگر در این شرایط امکان چنین تولیداتی پدید نیاید، در شرایط آرمانی نیز احتمال بروز آن نخواهد بود. این حدس از آن روست که مشکل تولیدات علمی در عرصه تاریخ پیش از آنکه مربوط به کمبود یا نبود سند باشد، با رفتار پژوهشی و مشی تحقیقی مؤلفان و نویسندگان عرصه تاریخ مرتبط است.

نویسنده این سطور در سه سال گذشته عضو هیئت علمی سه همایش در عرصه تاریخ معاصر ایران بوده، تقریباً همه مقالاتی که به دبیرخانه این نشست ها رسیده، خوانده و ارزیابی کرده است. آنچه در بیشتر مقالات به چشم می خورد، غیبت سخت کوشی و حضور آسان گیری است. همین عامل موجب شده که منابع دست دوم، قبله این نوع نوشته ها باشد، گاه تا مرز رونویسی پیش برود و قرائتی یکسان و تکراری از رخدادها ارائه شود.

این نقص ناشایست که به دلیل شیوع، امکان پنهان داشتن آن وجود ندارد، در ابتدا دامنگیر عرصه دانشگاه ها، به ویژه در امر پایان نویسی است. و طبیعی است که این بدآموزی علمی به جهت فرهنگ حاکم بر مراکز آموزش عالی – ورود از دریچه و خروج از دروازه – رخ می دهد و از آنجا به جامعه پژوهشی سرایت می کند. همه اینها موجب شده که مزاج های ساده پسند و فراری از سختی های ذاتی تاریخ پژوهشی تکثیر شوند و موقعیتی پیش آورند که می شود از آن به «تنبلی فکر» در تاریخ نگاری یاد کرد.

آیا می توان با این عارضه فرهنگی مقابله کرد؟ تا زمانی که نظام حاکم بر مراکز آموزش عالی تغییر نکند و یقه علمی دانشجو، نه برای نمره گرفتن، بلکه برای طرح پرسش ها و پاسخ های نو گرفته نشود، تغییر و تبدیلی در وضعیت موجود رخ نخواهد داد. از این روست که می گوییم اگر امکان غوص در اسناد برای همه آنانی که مدعی تاریخ پژوهی و تاریخ نگاری هستند فراهم گردد، با وجود عارضه تنبلی فکر، راهی به تولید آثار علمی نخواهیم برد.

از آنجا که تصحیح این وضع نیازمند زمانی بلند و همتی والاست، چه راهی برای مقابله با این موقعیت وجود دارد؟ تا زلال شدن سرچشمه، چاره ای نیست، مگر شناسایی و تقویت الگوها.
اگر اعتبار الگوهای تاریخ پژوهی چه در کسوت مورخان و چه در قامت نشریه ها شناسایی، معرفی و تقویت شوند، آنان که شیرازه ذهن و ضمیرشان را در جست وجوهای تاریخی صرف می کنند، و آنها که تن به طبع نگاشته هایی که جمله ای نوآورده ندارند، نمی دهند، رفته رفته سقفی ایده آل بر سر پژوهش های تاریخی کشیده می شود که خودآگاه یا ناخودآگاه چشم راحت طلبان این عرصه را به خود جلب کرده، آنان را برای طرح پرسش ها و پاسخ های جدید وادار به جنبش خواهد کرد؛ و اگر این جنبش برای خوردن دست تحقیق به سقف الگوهای معتبر آغاز گردد، حجم تولیدات آثار علمی با تولید منابع و دست مایه های پژوهشی برابری خواهد کرد؛ آن هم از جهت کیفیت.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط