کیمیای کتاب : نگاهی به سیزده دوره آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی

انتشارات مرتبط : به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی)

کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی از سال 1379 به مدت یک دهه مراسمی با عنوان «آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی» را با هدف معرفی و تجلیل از افرادی که در جمع آوری، فهرست نویسی، حفاظت و مرمت، اطلاع رسانی، احیاء، تصحیح متون و نسخ خطی، برگزار کرد. این مراسم از سال نهم به بعد از سوی نهادهای فرهنگی و پژوهشی همچون سازمان اسناد و کتابخانه ملی و کتابخانه آستان قدس رضوی برگزار شد.

سه‌شنبه 9 دی 1393

متن خبر
نظرات کاربران

نسخ خطی در طول تاریخ نقش و جایگاهی ارزشمند داشته و دارند. پادشاهان ایران زمین، برای تهیه این نسخه های گران بها، خطاطان، مذهبان، نقاشان و هنرمندان زبر دست را در دربار خود جمع می کردند و این هنرمندان نسخ نفیسی را کتابت می کردند و با ذوق و سلیقه خود این نسخه ها را تزیین می کردند.

دورۀ تیموریان، صفویان و قاجاریان اوج نسخه نویسی ایرانیان بود. از این سه دوره مهم تاریخی، نسخ ارزشمند و معتبری به یادگار مانده و تعدادی از آنها در کتابخانه های معتبر نگهداری می شود و بر اعتبار این مراکز افزوده است.

حفاظت و نگهداری از این گنجینه های ارزشمند و فهرست نویسی آنها ارزش و اهمیتی برابر با اعتبار نسخ خطی دارد. چراکه بدون وجود حافظان و حامیان نسخ خطی، این گنجینه نفیس برای نسل های بعد ناشناخته خواهد ماند و به فراموشی سپرده می شود.

قدردانی از افرادی که حفاظت از این گنجینه بی بدیل و معرفی آن به نسل جوان و جهانیان را وظیفه ملی خود می دانند، هرچند جوابگوی زحمات آنها دراین راه نیست اما حرکتی قابل تقدیر است. اقدامی که از سال 1379 به ابتکار موزه، کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی آغاز شد و تا کنون سیزده (و امروز 8 دی چهارده) دوره آن برگزار شده است که از سال 1388 سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزاری این مراسم را برعهده گرفت.

در هر دوره، یکی از چهره های شاخص در احیای نسخ خطی مورد تجلیل قرار می گرفت و زندگی نامه، فعالیت ها و آثار چهره تقدیر شده در مجموعه مقالاتی با عنوان «حدیث عشق» منتشر می شد.

دوره نخست؛ دیدار صمیمانه نسخه پژوهان قدیم و جدید
خردادماه سال 1379 بود که نخستین آیین گرامیداشت حامیان نسخ خطی برگزار شد. همایشی که کتابخانه مجلس بانی و پایه گذار آن بود و به همین اعتبار تعداد بسیاری از صاحب نظران، سیاست گذاران و کارشناسان نسخ خطی در آن شرکت کردند. «تجلیل از پاسداران میراث ارزشمند نسخ خطی» عنوانی بود که کتابخانه و مرکز اسناد مجلس برای نخستین دوره بزرگداشت حامیان نسخ خطی برگزید.

برگزارکنندگان این مراسم از همان دوره نخست اهدافی چون شناخت و بررسی نسخه های خطی، آموزش نسخه شناسی و فهرست نگاری، شناسایی گنجینه های نسخه های خطی در ایران و حفظ و نگهداری و ترمیم نسخ خطی را دنبال می کردند.

در این آیین، فقط پژوهشگران و کارشناسان کتابخانه و کسانی که با کتابخانه در ارتباط بودند، نامزد دریافت جوایز بودند. سید محمدعلی احمدی ابهری، رئیس وقت کتابخانه مجلس، شمس، معاون پژوهشی کتابخانه مجلس و دبیر علمی، مدیر مرکز پژوهش و آموزش کتابخانه، هیات علمی این دوره را تشکیل می دادند.

ارزشمندترین دستاورد این دوره از آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی آشنایی کارشناسان با یکدیگر و دیدار صمیمانه پیشکسوتان و نسل جدید این حوزه بود.

تجلیل از کتاب شناس و فهرست نگار برجسته

24 آبان ماه سال 1380 یعنی در آخرین روز هفته کتاب، دومین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی در عمارت قدیم مجلس برگزار شد. در این مراسم از استاد عبدالحسین حائری، کتاب شناس و فهرست نگار برجسته به پاس بیش از نیم قرن فعالیت در عرصه نسخ خطی و فهرست نویسی تجلیل عمل آمد.

در این دوره نیز به برگزیدگان گروه های مختلف جوایزی اهدا شد. در گروه فهرست نویسی، احمد منزوی، تاریخ و جغرافیا؛ دکتر ابوالقاسم امامی، عرفان؛ سیدعلی اصغر میرباقری فرد، فلسفه؛ علی اوجبی، پایان نامه، دکتر جلیل نظری، مقاله، سید محمود شبستری، مجله؛ نادر مطلبی کاشانی، ناشر، اکبر ایرانی قمی، اهداکننده؛ احمدرضا رحیمی ریسه و فریدون نصیری و مرمتکار؛ حمید ملکیان جوایز را از آن خود کردند.

دوره سوم و تقدیر از محمدتقی دانش پژوه

سومین دوره آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی در سومین روز هفته کتاب سال 1381 در کتابخانۀ مجلس برگزار شد. در این مراسم از خدمات مرحوم محمدتقی دانش پژوه در زمینه تصحیح متون خطی و فهرست نویسی نسخ خطی تقدیر شد.

از دیگر بخش های این دوره که با استقبال شرکت کنندگان روبه رو شد، برگزاری نمایشگاهی از آثار بررسی شده در سومین آیین تکریم حامیان نسخه های خطی اعم از آثار مصحح، فهرست های نسخ خطی، مجلات تخصصی، مقالات و پایان نامه ها بود.

در محورهای تصحیح متون، مقالات، مجلات، ناشران، اهدا، حفاظت و نگهداری، کتابداری، اطلاع رسانی نسخ خطی و با تشکیل گروه های علمی، کار داوری و ارزیابی آثار با مشارکت بیشتر و بهتر متخصصان فن انجام شد و در نهایت برگزیدگان هر گروه انتخاب شدند.

دوره چهارم؛ تکریم استاد مسلم فهرست نگاری

بیستم آذرماه سال 1382 کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی میزبان چهارمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی بود. تجلیل و قدردانی از یکی از برجسته ترین فهرست نگاران ایرانی که عمرش را وقف تصحیح متون خطی و معرفی زوایای تاریک و ناپیدای تلاش های علمی عالمان شیعه کرد، مراسم ویژه این آیین بود. استاد احمد منزوی، محقق برجسته ای که راه تحقیق و پژوهش متون خطی را برای پژوهشگران هموار کرد.

دوره پنجم؛ تجلیل از چهره درخشان عرصه نسخ خطی

گرامیداشت یاد و خاطره زنده یاد استاد دکتر علی اصغر مهدوی، آغازگر پنجمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی بود. استاد مهدوی عمر گرانبهای خود را در راه گردآوری، تصحیح، انتشار و معرفی آثار پیشینیان و تهیه و معرفی اسناد تاریخی گذراند.

معرفی آثار برجسته پیشینیان و شناساندن چهره های درخشان فرهنگی این مرزو بوم به جهانیان کار ارزشمندی است که تنها از عهده بزرگمردان فرهنگ دوستی چون استاد مهدوی برمی آید. استاد در راه تحقق این امر از هیچ تلاشی فروگذار نکرد و عمر خود را وقف تصحیح، تحقیق و آسیب شناسی متون کهن کرد و بهره گیری محققان از این آثار را فراهم کرد.

در این دوره نیز هیات داوران در بخش های مختلف به ارزیابی آثار ارائه شده به دبیرخانه پرداختند و در نهایت اسامی برگزیدگان اعلام شد.

دوره ششم؛ قدردانی از سال ها پژوهش یک میراث پژوه

دبیرخانه دائمی حامیان نسخ خطی با تشکیل 14 گروه داوری فعالیت خود را آغاز کرد و در بخش های مختلف از ادبیات و تاریخ گرفته تا پایان نامه و مقاله به داوری و ارزیابی آثار ارائه شده پرداخت. تا اینکه در سوم آذر سال 1386 ششمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی برگزار شد. در این آیین آثار و خدمات علمی و پژوهشی شماری از پژوهشگران و استادان حوزه نسخه های خطی معرفی شد.

مراسم ویژه این دوره به مانند دوره های قبل، تکریم یکی از فهرست نگاران و نسخه شناسان نامدار ایرانی بود. استاد حجت الاسلام و المسلمین سید احمد حسینی اشکوری از بزرگان و اندیشه ورزان عرصه میراث پژوهی که خدمات ارزنده وی در این حوزه به حق قابل تقدیر و تجلیل است.

دوره هفتم؛ تجلیل از ابن سینای زمانه

هفتمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی با شکوه بیشتری نسبت به سال های قبل برگزار شد. مشارکت شبکه چهار سیما، شبکه رادیویی گفت وگو، سازمان میراث فرهنگی و بنیاد ریحانه الرسول در برگزاری این همایش موجب هرچه باشکوه تر آن بود.

استاد سیدعبدالله انوار، کتاب شناس و نسخه پژوه سرشناس ایرانی شخصیت تجلیل شده این همایش بود. تدوین مطالب حرف «خ» و «کاف» در «لغت نامه» دهخدا، ترجمه 22 جلد کتاب «شفا» بوعلی سینا، شرح و ترجمه «شرح اشارات» خواجه نصیر، ترجمه «مقاصدالفلاسفه» غزالی، ترجمه شرح تلویحات شیخ اشراق، ترجمه و شرح«منطق الملخص» امام فخر رازی و شرح «موسیقی» فارابی برخی از مهمترین فعالیت های علمی استاد انوار را تشکیل می دهند. حاشیه نگاری های استاد بر کتاب ها موجب شد تا کامران فانی به او لقب ابن سینای زمانه را بدهد.

دبیرخانه حامیان نسخ خطی از اردیبهشت ماه سال 1385 و پس از گردآوری آثاری که از مهرماه سال 84 به بعد به چاپ رسیده بود، کار داوری و اجرایی خود را شروع و برگزیدگان گروه های مختلف را تعیین کرد.

دوره هشتم؛ تکریم احیاکننده میراث مکتوب اسلامی- ایرانی
هشتمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی با تجلیل از مصصح برجسته میراث مکتوب شیعه، زنده یاد استاد میرجلال الدین محدث ارموی برگزار شد. زنده یاد محدث ارموی در حفظ، احیا و معرفی میراث مکتوب اسلامی- ایرانی نقش به سزایی داشت.

تصحیح کتاب «النقص» شاخص ترین اثر استاد محدث به شمار می رود. «النقص» کلامی جدی در دفاع از تشیع محسوب می شود که به قلم عبدالجلیل قزوینی رازی در برابر شبهه های کتاب «فضائح الروافضم» به زبانی ساده و قابل فهم به نگارش درآمد که تصحیح این اثر ازسوی استاد محدث سرمایه ای بزرگ برای زبان و ادبیات فارسی است.

دوره نهم، بزرگداشت مؤلف «الذریعه»

سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، میزبان نهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی بود. هجدهم مردادماه سال 1388 برابر با یکصدمین سال آغاز نگارش کتاب «الذربعه» و چهلمین سال درگذشت نویسنده آن، آیت الله محمد محسن منزوی معروف به شیخ آقا بزرگ تهرانی بود. به همین مناسبت در این دوره، از شخصیت این عالم بزرگوار تجلیل به عمل آمد.

شیخ آقا بزرگ تهرانی عالمی بزرگ، محدثی سختکوش، کتاب شناسی برجسته و پژوهشگری پرتوان و از مفاخر ایرانی – اسلامی به شمار می رود. که آثار وی چراغ راه پژوهشگران و محققان نسل جوان است.

دوره دهم؛ تجلیل از عالم برجسته جهان اسلام

دهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی 29 آبان ماه سال 1389 با گرامیداشت یاد مرجع عالیقدر مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد. زنده یاد مرعشی نجفی90 سال از عمر گرانقدر خود را در راه کسب و نشر علم و احیای میراث عالمان و دانشمندان پیشین وقف کرد.

محققان و عالمان برجسته و صاحب نامی نزد او به کسب علم پرداختند و راه استاد را ادامه دادند. افزون براین میراث گرانب ها، یادگار ارزشمند دیگری از این استاد عالیقدر برجای مانده است؛ کتابخانه ای که در عالم اسلام همچون دُر می درخشد و منبع و مرجع اسلام پژوهان است.

دوره یازدهم؛ تکریم حامیان نسخ خطی دیار خراسان

بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی ایستگاه یازدهم آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی بود. در این آیین به مانند دوره های پیشین از حافظان و حامیان نسخ خطی تقدیر شد. استاد کاظم مدیر شانه چی استاد فقید رشته فهرست نگاری دانشگاه فردوسی مشهد، فاضل مطلق یزدی، استاد برجسته رشته فهرست نگاری دانشگاه فردوسی مشهد، مهدی ولایی، استاد صاحب نام حوزه تصحیح نسخ خطی و متون و عبدالله نورانی استاد رشته نسخه شناسی حامیان نسخ خطی دیار خراسان بودند که در این مراسم تکریم شدند.

تندیس یازدهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی به بارگاه ملکوتی حضرت علی بن موسی الرضا (ع) اهدا شد.

دوره دوازدهم؛ بزرگداشت حافظان نسخ خطی در شهر شعر و ادب

در دوازدهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی که در آبان ماه سال 1391 در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس برگزار شد از آیت الله دکتر محمدباقر حجتی، آیت الله رضا استادی مقدم (تهرانی) و زنده یاد ضیاءالدین بن حاج شیخ یوسف، نسخه شناسان و فهرست نویسان برجسته نسخ خطی تقدیر به عمل آمد.

آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی در ایستگاه سیزدهم

آیین بزرگداشت سیزدهمین حامیان نسخ خطی 28 آبان ماه سال 1392 با حضور روسای وقت کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی وسازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و برخی از پیشکسوتان عرصه نسخ خطی در سالن همایش های کتابخانه ملی برگزار شد.

تجلیل از خدمات علمی مرحوم آیت الله عبدالعزیز طباطبایی و سید محمد دبیر سیاقی برنامه ویژه این همایش بود. در آیین بزرگداشت سیزدهمین حامیان نسخ خطی همچنین از برگزیدگان در حوزه های کتاب، پایان نامه، مقاله، مرمت و بازسازی نسخ خطی، نشریات و نیز اهداگران نسخ خطی و پیشکسوتان فهرست نویسی نسخ خطی تجلیل به عمل آمد.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.

نام و نام خانوادگی

پست الکترونیک

نظر

کد امنیتی