loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

«آن بیست و سه نفر»؛ از ماجرای حاج قاسم سلیمانی با اخراجی ها تا عکس یادگاری با صدام

انتشارات مرتبط : سوره مهر

نویسندگان مرتبط : احمد یوسف زاده

«آن بیست و سه نفر» نگاهی است از منظر نوجوانی ۱۷ ساله به جنگ. کتاب که به روایت احمد یوسف زاده منتشر شده ویژگی های متعددی دارد که هر یک از آنها بر شیرینی خاطرات می افزاید.

یکشنبه 14 دی 1393

پنداشت ستمگر که ستم بر ما کرد / بر گردن او بماند و بر ما بگذشت  (سعدی)
«ماجرای «آن بیست و سه نفر» اتفاقی است که نمونه اش در هیچ جنگی رخ نداده است.» این نخستین جمله از کتاب خاطرات احمد یوسف زاده است که چندی پیش از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار کتاب شده است. کتاب، همانطور که راوی بر آن اذعان دارد، روایتی ناگفته و تاکنون تکرار نشده از جنگ هشت ساله عراق با ایران را در خود دارد که در نوع خود خواندنی است. کتاب نه روایتی داستانی و نه ماجرایی برخاسته از ذهن نویسنده است، «آن بیست و سه نفر» حکایتی است واقعی از زندگی 23 نوجوان که در عملیات بیت المقدس به اسارت درآمده اند. در حقیقت این کتاب سندی است از زندگی 23 رزمنده که سال های شیرین نوجوانی شان را در اسارتگاه های عراق گذراندند. نگاه به جنگ از قاب نوجوانی 17 ساله، روایتی جدید از جنگ عراق با ایران است که بیش از هر چیزی تلخی و بی رحمی جنگ را تلنگر می زند.
کتاب با یک پیش فصل مقدماتی و چهار فصل اصلی با نام های بهار، تابستان، پاییز و زمستان آغاز می شود. یوسف زاده ابتدای آن را با خاطراتی از حضور خود و دو برادر دیگرش در جبهه آغاز می کند. در این بخش راوی خلاف بسیاری از آثار نوشته شده در این زمینه، روایت خود را از دوران کودکی و خانواده آغاز نمی کند، بلکه روایت هایی کوتاه اما خواندنی از فعالیت هایش در جبهه ارائه می دهد و سپس در خلال خاطرات جبهه، گریزی به دوران کودکی خود می زند و از خانواده و بیش از همه مادرش سخن به میان می آورد. شاید وجود همین روایت های کوتاه و نه با جزئیات سبب می شود که مخاطب همذات پنداری لازم را با خانواده راوی نداشته باشد. وقتی نویسنده سخن از «اعزام» به میان می آورد و از احساس مادران رزمندگان، به ویژه مادر خودش، از کلمه «اعزام» و از علاقه مادرش به «آخرو» به میان می آورد، مخاطب احساسی کاملاً منطبق با احساس نویسنده در خود نمی یابد. اما با وجود همه این موارد، جریان سیال خاطرات در ذهن راوی را به خوبی می توان در شیوه روایت ماجرا دید، نویسنده ابتدا از جبهه شروع می کند و بعد به فراخور واقعه، گریزی به گذشته می زند. برهم زدن روایت خطی گاه باعث جذاب تر شدن خاطرات نیز می شود که نمونه آن را می توان در گریز راوی به خاطرات سال های دور در زمان نگهبانی در نیزار یادآورد؛ زمانی که نگهبان در سکوت نیزار به هر آنچه که پیش روی اوست نگاه می کند و ذهنش در سراشیبی زمان به خاطراتی سرک می کشد که ناخودآگاه ذهنش را درگیر می کند.
علاوه بر نوع روایت، زبان راوی نیز بر جذابیت اثر افزوده است. در خلال خاطرات راوی تلاش دارد تا شیرین کاری ها و طنازی های جبهه را نیز برای مخاطب روایت کند؛ امری که شاید لازمه سن و سالی است که کتاب از آن می گوید. بیان جزئیات گفتارها و رفتارهای همرزمان، علاوه بر اینکه جذابیت کتاب را بیشتر می کند، پیوند مخاطب را را شخصیت های «آن بیست و سه نفر» بیشتر می کند. نمونه این طنازی ها را حتی در سخت ترین شرایط جبهه، زمان اسارت و دوری از خانواده نیز می توان دید. نکته دیگری که بر حلاوت زبان نویسنده افزوده، استفاده از لهجه کرمانی در کتاب است. یوسف زاده در گفت وگوها از این راه برای عینی تر کردن گفت وگوها بهره برده که به نظر می رسد تا حدود زیادی موفق شده است:
گاهی تنگ در آغوشم می گرفت، مرا می بوسید و مکرر می گفت: «ننه کربون همی آخروم. ننه کربون همی آخروم».
***
وقتی موضوع اعزام را با مادرم در میان گذاشتم، دلش انگار پر از غم و غصه شد. آهی کشید و گفت: «ننه ندرت بهم. ئی روزن تو جبهه بکش بکشن! تو هم که تازه ای جبهه ورگشتی. برارونت محسن و یوسف و موسی، هم که هر کدوم یه دفه رفتن. تو حلا بمون. چند ماه دگه بره!».

اما آنچه «آن بیست و سه نفر» را از دیگر کتاب های خاطرات نوشته شده در حوزه ادبیات اسارتگاهی مجزا می کند، نوع واقعه ای است که به قول نویسنده تاکنون در هیچ جنگی در دنیا رخ نداده است. ماجرایی جدید نقطه ثقل کتاب است که خواننده را با خود همراه می کند که البته در این همراهی توانایی نویسنده در بیان واقعه را نیز باید در نظر داشت. اینکه 23 نوجوان کمتر از 17 سال در جنگی حضور دارند و بعد به اسارت در می آیند، تنها تمام ماجرا نیست، بلکه ماجرای اصلی زمانی شروع می شود که این 23 نفر هر یک به چالشی درونی می رسند میان آرمان هایی که برای آن به جبهه آمده اند و یا خلاص شدن از دست شکنجه ها و کابل ها فقط برای ادای چند جمله. این کشش درونی هرچند به صورت مستقیم بیان نمی شود، اما در گفتار و عملکرد شخصیت های کتاب به خوبی قابل مشاهده است. زمانی که راوی به ضرب کابل های فؤاد، ایرانی خودفروخته، با سؤال های کوبنده ای در ذهنش مواجه می شود که باید در زمان کوتاهی به آنها پاسخ گوید. راه روشن است: یا باید سن خود را کمتر از 14 سال اعلام کند و یا ضرب شست کابل ها و احیاناً اعدام را به جان بخرد. راوی در این بخش گریز و واهمه ای ندارد اگر از دودلی های خود بگوید و همه چیز را همانگونه که رخ داده و نه آنچه که باید رخ داده باشد، روایت کند. نوعی صداقت و التزام نویسنده در آنچه که رخ داده، بی کم و کاست، را می توان در این بخش از خاطرات احساس کرد:
با اینکه یک سال پایین آمده بودم، فؤاد راضی نشد و دوباره با اشاره ای که به عراقی کرد کابل بالا رفت. با همه توان ناله و فریاد کردم، بلکه منصرف بشوند. اما اسماعیل که در فاصله فحاشی فؤاد سیگاری گیرانده بود، پک محکمی زد و سیگار سرخ شده را آورد که بگذارد روی صورتم ... دوباره همه چیز از اول شروع د. این بار دیگر فؤاد که وقت زیادی برای سر و کله زدن با من نداشت، کوتاه آمد و گفت: اصلاً بگو چهارده سالمه. خوبه؟» فکر کردم موضوع آن قدرها هم مهم نیست که خودم را از بین ببرم. فکر درستی بود. باید خودم را خلاص می کردم. باید کوتاه می آمدم؛ اما نه آنقدر که حرف حرفِ فؤاد بشود. گفتم: «می گم پونزده سالمه».
در این کتاب، چنان که پیش تر ذکر شد، حوادث جالبی رخ می دهد؛ از ماجرای حاج قاسم سلیمانی- که در آن زمان فرمانده جوانی بود - با اخراجی ها تا دیدار «آن بیست و سه نفر» با صدام حسین و گرفتن عکس یادگاری با رئیس جمهور وقت عراق. همه این ها خاطرات جالبی است که روای تلاش کرده تا با ذکر جزئیات و به همراه ذکر گفت وگو و توصیف بیان کند. «آن بیست و سه نفر» نیز همانند بسیاری از خاطراتی که توسط روایان و نویسندگان مرد نوشته شده، جزئیات و توصیفات کمتر لحاظ شده و با اجمال و سرعت بیشتری خاطرات روایت می شود. به عنوان نمونه در بخش «یک دیدار مهم» که به روایت دیدار 23 نوجوان رزمنده با صدام می پردازد، به نظر می رسد نویسنده می توانست با بیان جزئیات بیشتر و ذکر احساسات درونی اعم از ترس، نفرت و یا هر چیز دیگری خواننده را با خود بیشتر همراه کند و صرفاً به بیان اینکه آرزو می کرده که صدام با وی صحبت نکند و یا اخمو بودن بچه ها هنگام انداختن عکس یادگاری اکتفا نکند. شاید می شد با توصیف بیشتری از فضای حاکم و ... این بخش که می توان آن را یکی از مهمترین بخش های کتاب عنوان کرد، بر جذابیت کتاب بیفزاید.
در مجموع «آن بیست و سه نفر» هرچند از منظر روایی در خود ویژگی های هنرمندانه ای رعایت کرده است، اما بیش از هر چیز سندی است بر مظلومیت و در عین حال اقتدار کوچکترین رزمندگان ایرانی که تمام تلاش خود را می کردند تا آبرویی از ایران و ملت و امام ملت کم نشود؛ رزمندگانی که دوره نوجوانی شان را  در اسارتگاه های عراق تجربه کردند.
«آن بیست و سه نفر» به تازگی از سوی انتشارات سوره مهر به چاپ دوم رسیده است. این اثر با 405 صفحه و با شمارگان دو هزار و 500 نسخه به قیمت 139 هزار ریال در بازار کتاب عرضه می شود.

علاقه مندان می توانند برای خرید اینترنتی این کتاب به «سایت پاتوق کتاب فردا» مراجعه فرمایند.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط