ویلیام سولیوان: تمام نتایج انقلاب اسلامی هنوز برای دنیا روشن نیست

انتشارات مرتبط : مرکز اسناد انقلاب اسلامی

نویسندگان مرتبط : ویلیام هیلی سولیوان | ابراهیم مشفقی فر

«مأموریت در ایران» عنوان اثری است از ویلیام سولیوان، آخرین سفیر آمریکا در ایران که در آن نویسنده گاه روایتی تاریک و روشن از دربار و خدم و حشمش دارد و گاه سری به خیابان هایی می زند که از شعله های انقلاب در خروش است.

چهارشنبه 15 بهمن 1393

متن خبر
نظرات کاربران

«مأموریت در ایران» عنوان یکی از آثاری است که اخیراً از سوی انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر و روانه بازار کتاب شده است. این اثر روایتی است از انقلاب و وقایع پیش از آن از زبان ویلیام سولیوان، آخرین سفیر آمریکا در ایران که به جهت مأموریتش در ایران، شاهد بسیاری از وقایع بوده است.

سولیوان در بخش هایی از این کتاب به اقدامات شاه برای خروج از بحران ایجاد شده، اشاره می کند. هر چند دیده ها و گفته های سولیوان در این اثر بیشتر به صورت کلی است و گاه در مواقعی مانند داشتن ارتباط شهید بهشتی و مهندس بازرگان با سفارت آمریکا، از ارائه اسناد سربازمی زند، اما خواندن خاطراتی از انقلاب از زبان آخرین سفیر آمریکا به ایران در نوع خود جالب است. سولیوان در این اثر از نگاه یک سفیر به انقلاب می نگرد، نگاهی که بیشتر با ترس و اعجاب همراه است. در خط سیر خاطرات وی می توان چند مؤلفه مهم را دید. نخست آنکه راوی نگاهی جامع، هرچند اجمالی، به موضوع انقلاب دارد. در خاطرات سولیوان هم می توان از دغدغه های یک سفیر سراغ گرفت و ترس و اضطراب او را برای صیانت جان 35 هزار آمریکایی در ایرانی که در دروازه ورود به انقلاب اسلامی است، جست. هم می توان نیم نگاهی به درون شاهی داشت که سلطنت خود را بیرون از دیوارهای بلند دربار، بر فنا می بیند و هم به درون خیابان هایی رفت که مملو از دود کوکتل مولوتف ها شعله های خشم را در خود گرم نگاه داشته است. تمام این ها را- هرچند مجمل و گزارشی- می توان در خاطرات آخرین سفیر آمریکا در ایران دید.

از سوی دیگر خاطرات سولیوان، چنانچه پیش تر ذکر شد، خالی از ارائه اسناد لازم و مهمی است که برای روشن تر کردن ماجرا و مهم تر از آن، تأیید صداقت راوی، نیاز هر کتاب خاطره ای است. با وجود تمام آنچه گفته شد، خاطرات سولیوان یک وجه مهم دارد که نقطه ثقل اثر است و آن چیزی نیست جز: راوی. خاطرات متنی گزارشی دارد و بیشتر شبیه یادداشت های روزانه به رشته تحریر درآمده اند و از هرگونه توصیف اضافی که تصویر بهتری از انقلاب در نظر یک شخصیت سیاسی مهم داشته باشد، خالی است، از این نظر بیشترین بار اهمیت خاطرات در راوی آن خلاصه می شود.

راوی به دلیل داشتن مسئولیت خود با بسیاری از سفرای کشورهای خارجی در ایران مانند انگلستان و فرانسه در ارتباط است و علاوه بر این، به دلیل اطمینان دربار و نیاز وی به کمک های آمریکا بیش از هر سفیر دیگری با شاه و فرح و سایر خدم و حشم در ارتباط است که در این میان به بخشی از آنچه ماوقع بوده، می پردازد. از نمونه های این ارتباط و داشتن اطلاعات را می توان در رویکرد شاه برای اعلام حکومت نظامی اشاره کرد. به روایت سولیوان، در یکی از روزهای آبان ماه درگیری ها به اوج خود می رسد، بسیاری از ساختمان ها در خیابان های مختلف در مرکز شهر طعمه آتش می شود و مردم به خیابان ها می ریزند.

شاه با دیدن این وقایع به دولت ازهاری اعلام حکومت نظامی می کند. سولیوان در عصر همان روز، پیش از آنکه شاه مأموریت جدید را به ازهاری اعلام کند، به صرف چای و مشورت، میهمان شاه است و در این میان، شایعات پخش شده را اعلام می کند که از جمله این موارد، آتش زدن خانه ها توسط ساواک برای مجبور کردن شاه به حکومت نظامی است. سولیوان در این بخش چنین روایت می کند: «در تمام آن روز شایعاتی در شهر منتشر شده بود که آتش سوزی امروز تهران کار عوامل ساواک بود. ... این شایعات را برای شاه بازگو کردم. پرسیدم در این باره چه فکر می کند؟ شاه با قیافه ای خسته به من نگاه کرد، شانه هایش را بالا انداخت و گفت: چه کسی می داند؟ این روزها من همه چیز را باور می کنم؟».

یکی از بخش های روایت شده در این کتاب مربوط به دست و پا زدن شاه برای پیدا کردن جای امن در خارج از ایران است که مانند مواقع بحرانی پیش تر باز دست به دامن آمریکا می شود. هرچند رفقای آمریکایی او ابتدا چراغ سبزی نشان می دهند اما در نهایت به خاطر موقعیت اتباع خود در ایران- به گفته سولیوان- برنامه خود را تغییر می دهند. سولیوان همچنین از ناتوانی بختیار و سپس فرار بی سر و صدای او به فرانسه می پردازد و در نهایت با کمال اجمال و بدون هرگونه توصیف و بیان ذره ای از شور و احساسی که در ایران سال 57 موج می زد، به ورود امام(ره) می پردازد و گوشه اشاره ای هم به سخنرانی تاریخی امام(ره) می کند. با وجود تمام این مجمل گویی نویسنده، بدون اینکه نظری درباره انقلاب 57 و شور و احساس مردمی آن بدهد، در مقدمه کتاب اقرار کرده و این واقعه را یکی از مهمترین وقایع و تأثیرگذارترین حوادث در نیمه دوم قرن بیستم دانسته و می نویسد: «تمام نتایج آن انقلاب هنوز برای دنیا روشن نیست اما تاکنون توازن راهبردی میان ایالت متحده آمریکا و شوروی را به هم زده است». پایان بخش کتاب هم به اشغال سفارت آمریکا در ایران اختصاص دارد.

شیوه روایت راوی در این کتاب به گونه ای تلگرافی است که مخاطب احساس می کند نوع کار وی در شیوه نگارش او تأثیر گذاشته است، کاری به مقتضای آن باید بخش هایی را سری نگاه می داشت. با وجود این، یکی از نقطه های قوت این کتاب، ارائه تحلیل های نویسنده خلال روایت وقایع است که در همان زمان از راوی به جا مانده است. این تحلیل ها دید وسیع تری به مخاطب می دهد.

«مأموریت در ایران؛ خاطرات سولیوان - آخرین سفیر آمریکا در ایران» به قلم خود او و با ترجمه ابراهیم مشفقی فر از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر و روانه بازار کتاب شده است.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.

نام و نام خانوادگی

پست الکترونیک

نظر

کد امنیتی