loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

«چمران به روایت همسر شهید»، حکایت همراهی غاده و مصطفی

انتشارات مرتبط : روایت فتح

نویسندگان مرتبط : فرهاد خضری | حبیبه جعفریان | مصطفی چمران | رهی رسولی فر

توی کاخ نخست وزیری رفت کوچک ترین جای ممکن را برای زندگی پیدا کرد. این ساختمان یک زیرزمین داشت که قابل استفاده نبود. دکتر و خانمش همه جایش را تمیز کردند رفتند همان جا. من وقتی وارد آن جا شدم دیدم هیچی ندارد.

سه‌شنبه 19 اسفند 1393


مؤسسه انتشاراتی «روایت فتح» به مناسبت فرارسیدن سالروز تولد شهید چمران، کتاب هایی که تاکنون درباره این شهید به چاپ رسانده است را طی گزارشی به شرح ذیل معرفی می کند.

کتاب «چمران به روایت همسر شهید» از مجموعه کتاب های «نیمه پنهان» توسط «حبیبه جعفریان» در 64 صفحه برای گروه سنی نوجوان منتشر شده است.

* «چمران به روایت همسر شهید»، حکایت همراهی غاده و مصطفی چمران

در این کتاب می خوانیم: «مصطفی یک شاه کار بود؛ غافل گیرکننده و جذاب». شاید همین یک جمله کافی باشد که برای بیان احساسات یک زن درباره شوهرش، اما نه! کافی نیست. این جمله، احساس او از اواسط داستان است، اول این داستان، او حسی متفاوت داشت.

از جنگ بدش می آمد و فکر می کرد مگر کسی هم هست که جنگ را دوست داشته باشد؟! پاسخ، منفی بود و همین پاسخ منفی، توی ذهنش خنده ایجاد می کرد. جنگ را دوست نداشت و مرد هم در ذهن او با جنگ گره خورده بود. معادله ساده ای است، پس مرد را هم دوست نداشت.

بر اساس این گزارش، در «چمران به روایت همسر شهید»، که نخستین کتاب از مجموعه کتاب های «نیمه پنهان» است، غاده چمران از همین دوست نداشتن ها آغاز می کند، از غم جنگ های داخلی، از مصیبت، از این که تصویرش از چمران یک آدم جنگ جوی خشن است، که شریک جنگ است. او حتی پا را فراتر از این ها می گذارد و خطاب به امام موسی صدر می گوید: «من از این جنگ ناراحتم، از این خون و هیاهو، و هر کس را هم که در این جنگ شریک باشد نمی توانم ببینم».

اما تصورش اشتباه است و او به این اشتباه اعتراف می کند. آشنایی با چمران به عشق می انجامد و عشق به ازدواج. غاده چمران، سختی های این ازدواج را توصیف می کند: «روزهای سختی بود. اجازه نمی دادند از خانه بروم بیرون. بعد از هجده سال تنها این ور و آن ور رفتن، کلید ماشین را از من گرفتند. هرجا می خواستم بروم، برادرم مرا می برد و برمی گرداند تا مبادا بروم مدرسه یا پی آقای غروی».

در این کتاب، همسر مصطفی چمران از ابعاد وجودی شوهرش می گوید و از ابعادی که حتی برای او هم پنهان است: «برای من که زنش بودم هر روز یک زاویه از وجودش و روحش روشن می شد».

از لبنان تا ایران، از پاوه به سقز، از سقز به میاندوآب، نوساد، مریوان و سردشت، زندگی این دو بین همه این مکان ها شکل می گیرد و پیش می رود، یک زندگی با ساده ترین امکانات موجود و در سخت ترین شرایط، اما غاده، همه این ها را پذیرفته، به همه این ها راضی است، آنچه به آن رضایت نمی دهد، شهادت چمران است: «مصطفی، من رضایت نمی دهم و این دست شما نیست. خب هر وقت خداوند اراده اش تعلق بگیرد، من راضی هستم به رضای خدا و منتظر این روز هستم».

اما چمران، از او رضایت می گیرد و غاده، حالا باید یاد بگیرد صورت شوهرش را با چشم های بسته، ببیند.

«چمران به روایت همسر شهید»، حکایت همراهی غاده و مصطفی چمران است. با نفرت از جنگ، غاده چمران در این کتاب، با لحنی شکسته، داستانی را روایت می کند: «داستان یک نسیم که از آسمان روح آمد و در گوشش کلمه عشق گفت و رفت به سوی کلمه بی نهایت».

* روایت جنبه­ های مختلفی از شخصیت شهید چمران در قالب کلمات در «کتاب چمران»

اثر دوم به «کتاب چمران» از مجموعه کتاب های «یادگاران» تألیف «رهی رسولی فر» در 112 صفحه برای گروه سنی جوانان مربوط می شود.

نام چمران برای آن­ها که او را ندیده­ اند، تصویر مبهمی است از کسی که درس و دانشگاه را رها کرد و جنگید؛ تن به تن، سلاح به دست. درست نوشته، چمران، مبهم است، خیلی مبهم، آنقدر که حتی وقتی درباره­اش هم بخوانی، باز این ابهام با تو باقی می ماند.

«کتاب چمران»، جنبه­ های مختلفی از شخصیت او را در قالب کلمات، به تصویر کشیده است. مهربانی­اش را؛ «نشسته بود زار زار گریه می­ کرد. همه جمع شده بودند دورمان. چه می­ دانستم این­طوری می­ کند؟ می­ گویم: مصطفی طوریش نیست. من ریاضی رد شدم. برای من ناراحته. کی باور می­کند؟»

اما چمران فقط مهربان نبود، او دانش­ آموز خوبی هم بود:«دکتر چند سئوال ازش پرسید. بعد یک ورقه داد که مسئله را حل کند. هنوز مصطفی جواب­ ها را کامل ننوشته بود که دکتر گفت: پسر جان! تو قبولی. شهریه هم لازم نیست بدهی».

اما چمران فقط دانش­ آموز خوبی نبود، دانش­جوی خوبی هم بود:«سال دوم یک استاد داشتیم که گیر داده بود همه باید کراوات بزنند. سر امتحان، چمران کراوات نزد، استاد دو نمره ازش کم کرد. شد هجده، بالاترین نمره».

یک انسان مهربان، دانش­ آموزی شایسته، دانشجویی خلاق و فرماندهی راستین: «گفت: ببین فلانی، من هم توی انگلیس دوره دیدم، هم توی آمریکا، هم توی اسرائیل. خیلی جنگیدم. فرمان­ده زیاد دیدم. دکتر چمران اولین فرمان­دهی است که موقع جنگیدن جلوی نیروهاست و موقع غذا خوردن عقب صف».

در «کتاب چمران»، می­ توان صد بار درباره او خواند و هر بار برای فهمیدن، برای درک کردن او تشنه­ تر شد. می­ توان کتاب را خواند، به پایان رساند، اما باز در ابهام باقی ماند. حتی صحبت­ های او هم، مخاطب کتاب را انگشت به دهان نگه می­ دارد: «چند بار اتفاق افتاده بود که کنار جاده، وقتی از این ده به ده دیگر می­ رفتیم، می­ دید که بچه­ ای کنار جاده نشسته و دارد گریه می­ کند. ماشین را نگه می­ داشت، پیاده می­ شد و می­ رفت بچه را بغل می­ کرد. صورتش با دست­مال پاک می­ کرد و او را می­ بوسید. بعد هم­راه بچه شروع می­ کرد به گریه کردن. ده دقیقه، یک ربع، شاید هم بیش­تر».

«کتاب چمران»، به خوبی ابهام اطرافیان چمران درباره شخصیت او را بازگو می کند:«چپی­ ها می­ گفتند: جاسوس آمریکاست. برای ناسا کار می­ کند. راستی­ ها می­ گفتند: کمونیسته. هر دو برای کشتنش جایزه گذاشته بودند. ساواک هم یک عده را فرستاده بود ترورش کنند. یک کمی آن طرف­ تر دنیا، استادی سر کلاس می­ گفت: من دانش­جویی داشتم که همین اخیراً روی فیزیک پلاسما کار می­ کرد».

همه این توصیف­ هایی که در «کتاب چمران» ذکر شده، خوب است، اما کافی نیست. نمی­ توان چمران را با این کتاب شناخت. این موضوع به نقطه ضعف کتاب بازنمی­ گردد، چمران عجیب بود، عجیب و مبهم. او شبیه هیچ کس نبود، شبیه هیچ کس نیست.

* عجیب است که من دنبال مرگ می دوم او از من فرار می کند!

اثر سوم به کتاب «مرگ از من فرار می کند»  از مجموعه «از چشم ها» تألیف «فرهاد خضری» در 296 صفحه برای گروه سنی جوانان اختصاص دارد.

این کتاب را اینگونه تعریف می کنیم: قرار است دو سفر داشته باشی. دو سفر که در آن، همسفرانی همراهی ات خواهند کرد. در سفر نخست؛ سیده هیام عطفی، محمد علی مهتدی، مهدی بهادری نژاد، فاطمه نواب صفوی، سیدمحمد غروی، ربابه صدر، یوسف حسین، سعید سهراب پور و طاهره توکلیان.

در سفر دوم هم تنها نیستی؛ حسین اعرابی، علی صیاد شیرازی، مجید نداف، جواد مادرشاهی، علی ارشادی، خلیل صراف، محسن الله داد، مصطفی ابراهیمی مجد، رضاپور، ابوالفضل سیدمرتضوی، محمدهادی اصغریان جدی و خیلی های دیگر. این ها در این سفر، تو را همراهی می کنند تا او را بهتر بشناسی. او شهید «مصطفی چمران» است و همه خاطراتی که دیگران از او در یاد دارند در « مرگ از من فرار می کند» جمع شده است.

«مرگ از من فرار می کند»، یک نام با مصماست، برگرفته از صحبت های شهید چمران: «عجیب است که من دنبال مرگ می دوم او از من فرار می کند».

این نام و این جمله، شواهدی هم دارد، شواهدی که در صفحات بسیاری از کتاب، می توان آن را دید، می توان شجاعت و استقبال دکتر چمران از مرگ را به خوبی لمس کرد: «کارهایی می کرد که بچه ها واقعاً معتقد بودند او رویین تن است. گلوله شوخی نداشت. منتها دکتر می شناختش.

گذاشت آمدنش که کم شد به بچه ها گفت: سینه خیز بروند از منطقه دور شوند. ماندم من. گفتم: من هم سینه خیز بروم، دکتر؟ گفت: نه عزیز، نیم خیز هم می توانی بروی. که دیدم خودش بلند شد ایستاد. به خودم گفتم: جان من که عزیزتر از جان او نیست. بلند شدم راه افتادم رفتم دنبال دکتر. گلوله داشت می آمد. می دیدم داشت می آمد. حسش می کردم. منتها خیالم راحت بود دارم قدم جای پای کسی می گذارم که از گلوله نمی ترسد. این را هم خودم دیده بودم و هم برایم تعریف کرده بودند».

این سفر به تو می فهماند که او یک بعدی نبود. فارغ التحصیل مقطع دکترا، کارمند آزمایشگاه تحقیقاتی بل در نیوجرسی، در شرایط سخت جنگی نیز روحی لطیف داشت: «گفته بودند در اوج گلوله باران متوجه صدایی شده از رادیاتور که در بیابان افتاده بوده. به صدای بال زدن پرنده شبیه بوده. رفته خودش را به رادیاتور رسانده، با کمک بچه ها آن را زده کنار، دیده حدسش درست است؛ بلبلی زخمی است».

در هر یک از ایستگاه های این سفر، به شخصیت چمران، دری جدید گشوده می شود، همسری مهربان، فرماندهی مهربان و انسانی مهربان، کسی که «مهربانی» ویژگی دائمی اوست، آنقدر که حتی قربانی شدن یک گوسفند نیز آزارش می دهد: «امروز گوسفندی را برای من قربانی کردند. چقدر زجر کشیدم. درد گوسفند را تا اعماق وجودم احساس می کردم. هنگامی که خون از گردنش فوران می کرد، گویی این خون من ست که بر خاک می ریزد.

می دیدم که حیوان زبان بسته برای حیات خودش تلاش می کند، دست و پا می زند، می خواهد ضجه بزند، فریاد کند و از زیر کارد براق بگریزد. اما افسوس ... که مظلوم است، که اسیر دست و پا بسته است، که زیر پنجه های توانای آن دو جوان بر خاک افتاد و ...»

* توی کاخ نخست وزیری رفت اما کوچک ترین جای ممکن را برای زندگی پیدا کرد

بر مبنای این گزارش، «مرگ از من فرار می کند» ششمین جلد از مجموعه «از چشم ها» است و کسی را توصیف می کند که وقتی بود هر غیرممکن می شد ممکن بشود، اما توانایی ها و ذکاوت هایش، او را از ساده زیستن دور نکرد: «توی کاخ نخست وزیری رفت کوچک ترین جای ممکن را برای زندگی پیدا کرد. این ساختمان یک زیرزمین داشت که قابل استفاده نبود. دکتر و خانمش همه جایش را تمیز کردند رفتند همان جا. من وقتی وارد آن جا شدم دیدم هیچی ندارد. کفش پارکت بود، آشپزخانه و حمام و توالتی کوچک، و یک اتاق، خالی تر از هر جایی که فکرش را بکنید».

در «مرگ از من فرار می کند»، حتی می توان دقایقی با او؛ چمران، همسفر شد و از قلم او، از چشم او، به وقایع نگاه کرد. این امکان در «فصل نوشتن» کتاب فراهم می شود، دقیقاً در هفت فصل و فصل آخر؛ «مرگ و مصطفی» است: «خدایا! هدایتم کن، زیرا می دانم گمراهی چه بلای خطرناکی ست. خدایا! هدایتم کن ظلم نکنم، زیرا می دانم ظلم گناهی نابخشودنی است. نگذار دروغ بگویم، زیرا دروغ ظلمی کثیف است خدایا! از عالم و عالمیان می گریزم. به سوی تو می آیم».

*نسخه DVD سردار عشق: شهید چمران

روزگاری نه چندان دور پیش از این، زمانی که جنگ تازه شروع شده بود، یک نفر از راهی دور با دکترای فیزیک پلاسما به ایران آمد که روزگاری سخت در لبنان گذرانده بود و روزگاری سخت تر در آمریکا؛ سختی هایی که از یک جنس نبودند؛ و حالا به کشورش آمده بود تا همراه با دیگران بجنگد و شیرینی ها و تلخی های یک جنگ فراموش نشدنی را با آنان تقسیم کند.

«سردار عشق» حکایت پرفراز و نشیب زندگی دکتر مصطفی چمران است از زبان کسانی که روزگاری را با او گذرانده اند.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط