کتاب «خطابه زهرایی: متن عربی و ترجمه فارسی خطابه حضرت زهرا علیها السلام: مقابله شده با 17 نسخه و 22 سند» اثری است که محمدباقر انصاری و سید حسین رجایی به عنوان مترجمان آن، خطبه فدکیه حضرت زهرا (س) در مسجد پیامبر (ص) پس از غصب فدک را با مقابله و تطابق آن با 20 منبع و سند، تنظیم کرده اند.
بر اساس اطلاعات آمده در مقدمه این کتاب: «متن مفصل و کامل خطبه حضرت زهرا (س) در 17 کتاب از مدارک اسلامی با 23 سند نقل شده است، که این منابع هم اکنون چاپ شده و در دسترس است. اسناد خطبه در مجموعه مدارک، به 9 نفر منتهی می شود: امام حسین (ع)، امام باقر (ع)، حضرت زینب کبری (س)، عبدالله بن حسن بن حسن، ابن عباس، عایشه، ابوهشام محمد، عوانة، ابن عایشه.
همچنین سخنان حضرت زهرا (س) خطاب به زنان مهاجر و انصار با هشت سند نقل شده که به پنج نفر منتهی می شود: امیرالمؤمنین (ع)، امام زین العابدین (ع)، فاطمة بنت الحسین (ع)، ابن عباس، عطیة عوفی.
17 منبع ناقل خطبه حضرت به شرح زیر است:
1.دلائل الامامة: صص 109 ــ 129.
2.الاحتجاج: ج 1 صص 131 ــ 146.
3.کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ع) ج 2 صص 105 ــ 120.
4.شرح نهج البلاغة: ج 5 ص 105.
5.الشافی فی الامة: ج 4 صص 69 ــ 78.
6.شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار (ع): ج 3 صص 34 ــ 40.
7.الطرائف: صص 263 ــ 266.
8.الدر النظیم فی مناقب الائمة اللهامیم: صص 465 ــ 483.
9.الکتاب المبین: ص 190.
10. انوار الیقین فی امامة امیرالمؤمنین (ع): صص 27، 276 ــ 178.
11. منال الطالب فرح شرح طوال الغرائب: صص 501 ــ 507، 528 ــ 529.
12. شرح نهج البلاغة (ابن ابی الحدید): ج 16 صص 211 ــ 215، صص 233 ــ 234.
13. التذکرة الحمدونیة: ج 6 صص 255 ــ 259 ح 628.
14. نثر الدرر: ج 4 صص 8 ــ 15.
15. بلاغات النساء: صص 12، 14.
16. الفاضل فی صفة الادب الکامل: صص 210 ــ 213.
17. نسخه علامه قزوینی، که در کتاب «فدک»: صص 145 آورده و ویژگی خاصش را مقابله آن توسط چند نفر از علمای نسخه شناس بیان نموده است.
همچنین سه منبع زیر، قسمت هایی از خطبه را نقل کرده اند:
1.معانی الاخبار: ج 2 صص 295 ــ 296، ج 1 صص 384 ــ 385.
2.امالی الطوسی: صص 384.
3.نسخه علامه مجلسی که در بحار الانوار: ج 29 صص 311 آورده است.» (صص 9 و 10)
مترجمان کتاب ابتدا در قسمت «مراحل خطبه حضرت زهرا (س)» که در بخش مقدمه آورده اند، به ترسیم مسیر سخن در کلام حضرت فاطمه (س)، هنگام قرائت خطبه پرداخته اند. در این چند سطر، خواننده ای که با مضمون این خطبه آشنایی ندارد، سیمایی کلی از این واقعه به دست می آورد. این روش باعث شده است تا مخاطب کتاب هنگام مطالعه بخش های مختلف این خطبه با پیش آگاهی و تصویرسازی مناسب به خوبی بتواند مطالب این خطبه را درک کند و مضمون آن را به راحتی متوجه شود.
در این کتاب به ترتیب بیان خطبه، 37 محور سخنان حضرت زهرا (س) تبیین شده است. در جدول زیر بر اساس توالی شماره ها، این محورها را آورده ایم.
شماره عنوان
1 حضرت زهرا (س) به مسجد می آید
2 حمد و ثنا
3 بعثت پیامبر (ص) و مسیر رسالت
4 خطاب حضرت به مهاجرین و انصار
5 قرآن و اهل بیت (ع)
6 حکمت دستورات الهی
7 بدانید من فاطمه هستم
8 سیر رسالت پیامبر (ص)
9 علی (ع) در تبلیغ رسالت
10 رفتار مردم بعد از رحلت پیامبر (ص)
11 فدک و ارث
12 خطاب به پیامبر (ص)
13 خطاب به انصار
14 ظلم به فاطمه (س) در انظار مردم
15 با امامان کفر بجنگید
16 خواری حق به دست مردم
17 عار و عذاب بر کسی که دختر پیامبر (ص) را خوار کند
18 من دختر پیامبرتان هستم
19 جواب ابوبکر
20 حدیث جعلی «النبی لایورث»
21 پاسخ ابوبکر
22 تصریح قرآن به ارث انبیا (ع)
23 جواب ابوبکر
24 خطاب به مسلمانان
25 تأثیر خطبه حضرت
26 آنچه بین ابوبکر و عمر اتفاق افتاد
27 خطاب تهدیدآمیز ابوبکر به مردم
28 پاسخ ام سلمه به جسارت های ابوبکر
29 خطاب حضرت با رافع و یادآوری غدیر
30 شکایت به امیرالمؤمنین (ع)
31 تسلّی امیرالمؤمنین (ع) به حضرت زهرا (س)
32 عیادت زنان مهاجر و انصار
33 از علی (ع) چه چیزی را نپسندیدند
34 چه کسی را به جای علی (ع) انتخاب کردند؟
35 پیش بینی عاقبت غضب خلافت
36 خسارت امت با غصب حق علی (ع)
37 عذری که پذیرفته نیست
چاپ پنجم «خطابه زهرایی: متن عربی و ترجمه فارسی خطابه حضرت زهرا علیها السلام: مقابله شده با 17 نسخه و 22 سند» با ترجمه محمدباقر انصاری و سید حسین رجایی در شمارگان 1000 نسخه به بهای 3 هزار تومان توسط انتشارات «آثار فاخر» به چاپ رسیده است.
