loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

1150 ترجمه از قرآن به زبان فارسی انجام شده است: دغدغه مترجمان از مقایسه ترجمه ها کشف می شود

انتشارات مرتبط : دانشگاه امام صادق (ع)

آذرتاش آذرنوش: نویسنده کتاب «ترجمه شناسی قرآن کریم؛ رویکرد نظری و کاربردی مطالعه (از سطح واژگان تا ساخت جمله)» در حدود 850 ترجمه قرآن به زبان فارسی تا پیش از انقلاب را برای خوانندگان فهرست کرده است؛ بعد از انقلاب 57 نیز بیش از 300 ترجمه جدید از قرآن به زبان فارسی انجام شده است.

شنبه 9 خرداد 1394

سی وهفتمین نشست خانه نقد کتاب، به بررسی و نقد کتاب «ترجمه شناسی قرآن کریم؛ رویکرد نظری و کاربردی مطالعه (از سطح واژگان تا ساخت جمله)» اثر دکتر احمد پاکتچی ــ عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) ــ ششم خرداد 1394 با حضور نویسنده کتاب، دکتر آذرتاش آذرنوش ــ محقق ادبیات عرب و استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران ــ و دکتر فرزان سجودی ــ دانشیار گروه نمایش دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر تهران ــ در سرای اهل قلم مؤسسه خانه کتاب برگزار شد.

با انبوهی از ترجمه قرآن مواجهیم
دکتر آذرتاش آذرنوش در ابتدای این نشست گفت: کتاب «ترجمه شناسی قرآن کریم؛ رویکرد نظری و کاربردی مطالعه (از سطح واژگان تا ساخت جمله)» برای مخاطب عام و عادی نوشته نشده است و این عیب بزرگ کتاب به عبارتی حسن آن است زیرا ذهنی فعال می تواند از عهده خواندن آن برآید.

این استاد ادبیات عرب درباره چگونگی ترجمه قرآن اظهار کرد: ترجمه هایی بسیار از قرآن به زبان فارسی یافت می شود اما سؤالی که پیش می آید این است که چه نیازی به این تعداد ترجمه قرآن داریم؟ در اصل، این تعداد ترجمه دردی از ما دوا نمی کند چون پایه ریزی درستی ندارد. برای ترجمه مناسب قرآن باید مفاهیم قرآنی درک شود.

این چهره ماندگار ادبیات عرب ادامه داد: دردسر ترجمه، دردسر کهنه ای است. کار ترجمه پژوهی قرآن از بیست سال گذشته در کشور آغاز شده است، پیش از آن مقالات جدی در این باره نوشته نشده بود. وقتی که قصد تألیف کتاب «تاریخ ترجمه های قرآنی» را داشتم، هیچ منبعی برای تکمیل کارم در دسترسم نبود.

آذرنوش ادامه داد: نویسنده کتاب «ترجمه شناسی قرآن کریم؛ رویکرد نظری و کاربردی مطالعه (از سطح واژگان تا ساخت جمله)» در حدود 850 ترجمه قرآن به زبان فارسی تا پیش از انقلاب را برای خوانندگان فهرست کرده است که البته فکر می کنم بخشی از قرآن های ترجمه شده به زبان فارسی در کشورهایی مانند تاجیکستان و قرقیزستان پنهان مانده است. در سال های بعد از انقلاب، دچار یک انفجار ثانوی در ترجمه قرآن به زبان فارسی شدیم و عربی دان ها و مترجمان به ترجمه قرآن روی آوردند و بیش از سیصد عنوان قرآن از سوی آنها ترجمه شد. سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که اگر ترجمه نخستین قرآن به زبان فارسی به نیاز مخاطبان پاسخ داده است، چه نیازی به ترجمه دوم و سوم و ... بوده است؟

این نویسنده در ادامه این نشست به دغدغه مترجمان قرآن نیز پرداخت و گفت: دغدغه مترجمان از مقایسه ترجمه ها کشف می شود. ترجمه ها شبیه هم هستند و تنها بخش کوچکی از کلمات با یکدیگر فرق دارند و هیچ تمایزی بین آنها وجود ندارد.

وی با تأکید بر درک مفاهیم و کلمات قرآنی در ترجمه آن افزود: برخی کلمات مانند «محراب» و «مسجد» در ترجمه ها معنای دقیقی ندارند و باید ریشه های آنان بررسی شود. همچنین برخی کلمات سوره های پایانی قرآن که اغلب کوچک هستند نیز شفاف نیستند.

آذرنوش در ادامه سخنان خود به کتاب «ترجمه شناسی قرآن کریم؛ رویکرد نظری و کاربردی مطالعه (از سطح واژگان تا ساخت جمله)» اشاره کرد و گفت: بسیار خوشحالم که دغدغه من از سوی پژوهشگران دیگر نیز در حال پیگیری است. از مطالعه این کتاب بی نهایت لذت بردم. اعتقاد دارم باید کار بررسی ترجمه شناسی قرآن ادامه پیدا کند تا چارچوبی در این باره به دست بیاید. همچنین نویسنده باید مسائل پیچیده ای را که مطرح کرده است، ادامه دهد.

مدیر بخش ادبیات عرب در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی ادامه داد: این کتاب را همه کس نمی تواند بخواند. معلومات فشرده ای در آن انباشته شده است که تنها مخاطب حرفه ای می تواند از عهده مطالعه آن بربیاید.

وی نویسنده این کتاب را فردی ماهر در اصطلاح سازی معرفی کرد و گفت: پاکتچی ــ نویسنده این کتاب ــ توانایی کلمه سازی و اصطلاح سازی دارد که با انجام این کار می تواند کار مطالعه آن برای مخاطبان عادی را میسر سازد.

آذرنوش به تحریکات احساسی برخی از سوره های قرآنی نیز پرداخت و اظهار کرد: در برخی سوره های قرآنی به جای درگیر شدن عقل، احساس خواننده به جوش می آید.

وی به ترجمه جمعی قرآن نیز پرداخت و افزود: به نظر من برای جلوگیری از ترجمه ها و تشتت در ترجمه قرآن به زبان فارسی باید جمعی از متخصصان که شامل لغت شناسان باستان شناس و متخصصان زبان های سامی باشند، دست به ترجمه قرآن بزنند تا ریشه کلمات برای ترجمه درست و اصولی آشکار شود.

کتابی ارزشمند در سایه منابع دست اول
دکتر فرزان سجودی، زبان شناس و دانشیار گروه نمایش دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر تهران دیگر سخنران این نشست بود. وی درباره کتاب «ترجمه شناسی قرآن کریم؛ رویکرد نظری و کاربردی مطالعه (از سطح واژگان تا ساخت جمله)» گفت: نویسنده، کتاب را با وسواس، دقت و پاکیزگی نگاشته، برای تألیف از منابع بسیار سودمندی بهره برده و در عین حال ترجمه های بسیاری از قرآن را از نظر گذرانده و از یک چارچوب نظری مشخص و زبان شناختی برخوردار بوده است.

سجودی ادامه داد: وی در تألیف این کتاب مطالعات زبان شناسی، سطح واژه و تبعات سطح واژه ــ که شامل فنون بلاغی و سطح معنی شناسی است ــ را بررسی کرده و دست آخر کتابی ارزشمند را به چاپ رسانده است.

این نشانه شناس ادامه داد: اگر در ترجمه قرآن، احساس را مبنا قرار دهیم، باید بگوییم مترجم هم می تواند دچار احساس شود. پس تکلیف احساس در ترجمه قرآن چه می شود؟

وی با بیان این که ترجمه متن نمی تواند برابر با اصل آن باشد، اظهار کرد: ترجمه، جعبه ابزار نیست. هر زبانی انباشته فرهنگی و اجتماعی خود را دارد و از عبارات، بنا به همان انباشته های فکری خود برداشت می کند. برخورد با ترجمه قرآن دیگر برخورد با ترجمه 500 سال پیش نیست، زیرا افق های بینامتنی بسیاری در افق تفسیری از قرآن گشوده می شود. متن به طور اعم و متن قرآن به طور خاص در معرض خوانش های جدید است چون افق های تفسیری دگرگون می شود. در کل، ترجمه نوعی خواندن است. هیچ روزی نمی توانیم به این نتیجه برسیم که فلان ترجمه از قرآن، ترجمه بی عیب و نقصی است.

سجودی از تألیف جلد دوم این اثر با رویکرد تفاوت ها و گفتمان های فرهنگی از سوی مؤلف خبر داد و گفت: نویسنده در جلد دوم این اثر به تأثیر تفاوت های فرهنگی در ترجمه های قرآنی و تفاوت های گفتمانی خواهد پرداخت که چرا یک نهاد می تواند از منابع مالی و اجتماعی خود برای ترجمه های متعدد استفاده کند.

این نشانه شناس به تبعات گفتمانی در ترجمه قرآن نیز پرداخت و افزود: برداشت چندگانه از برخی لغت ها در حوزه های اجتماعی مختلف، کاری است که باید در تبعات گفتمانی مورد بررسی قرار بگیرد زیرا قومی براساس همین آیات، دسته دسته انسان ها را می کشد. چرا؟ چون مجوز عمل خود را با تفسیر خود از لغت و آیه قرآنی گرفته است.

سجودی در ادامه نشست، ترجمه را فعالیتی دیالوگی دانست و ادامه داد: در گذشته بر این باور بودند که ترجمه رابطه بین متن و مترجم است اما در دنیای کنونی بر این باورند که ترجمه پل بین دو فرهنگ است.

درصدد پیوند ترجمه شناسی به زبان شناسی هستم
دکتر احمد پاکتچی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) و دین شناس به عنوان مؤلف «ترجمه شناسی قرآن کریم؛ رویکرد نظری و کاربردی مطالعه (از سطح واژگان تا ساخت جمله)» درباره کتاب گفت: منشأ تألیف این کتاب در دغدغه های کاری من بوده است. به عنوان کسی که بیشتر در فضاهای قرآنی هستم، با مساله ای به نام ترجمه قرآن روبه رو بوده ام. در مباحث زبان شناسی الگوهایی برای ترجمه داریم. قصد من انجام کاری میان رشته ای بود و هدفم از تألیف این کتاب این است که ترجمه های قرآنی را به مباحث ترجمه شناسی در مطالعات زبان شناسی پیوند دهم.

این نویسنده ادامه داد: هزینه هایی زیاد برای ترجمه های قرآنی صرف می شود. نمی توان به ترجمه قرآن «نه» گفت، زیرا ممکن است ترجمه های قبلی دارای نقص باشند. همچنین نمی توان به آن «بله» گفت، زیرا بسیاری از منابع مالی مسلمین صرف این ترجمه ها می شود.

وی به کار پژوهشی رودی پارت ــ اسلام شناس آلمانی ــ اشاره کرد و گفت: این مستشرق که ترجمه های زیادی از قرآن را انجام داده، اعتقاد داشته که در پی ایجاد یک دستگاه انتقادی است تا ترجمه های قرآن را ارزیابی کند. این جمله، انگیزه بسیار خوبی برای من بود تا کار تألیف این کتاب را آغاز کنم.

پاکتچی به مسیر تألیف کتاب «ترجمه شناسی قرآن کریم؛ رویکرد نظری و کاربردی مطالعه (از سطح واژگان تا ساخت جمله)» پرداخت و افزود: در این کتاب ابتدا ویژگی های عمومی ترجمه، سپس ویژ گی های ترجمه کتاب های دینی و مقدس و در مرحله سوم اختصاصات قرآن را بررسی کرده ام. تک تک بخش های این کتاب بر اساس دانش زبان شناسی به انجام رسیده و همه مثال های مندرج در کتاب واقعی و دارای سند است.

این دین شناس درباره ادامه کار تألیف این کتاب اظهار کرد: ترجمه شناسی امروز به شدت بر گفتمان فرهنگی تأکید دارد. پیچیده ترین بخش ترجمه، سطح واژه نیست بلکه گفتمان فرهنگی مهمترین بخش آن است اما آغاز تألیف کتاب با گفتمان فرهنگی، چندان مناسب نبود. در عصر نزول قرآن از زبان عربی استفاده شده است و روایت هایی در مورد رخدادهای عصر نزول وجود دارد که باید نقد شوند و برای نقد آنها نیاز به ابزار جدی داریم.

چاپ نخست «ترجمه شناسی قرآن کریم؛ رویکرد نظری و کاربردی مطالعه (از سطح واژگان تا ساخت جمله)» تألیف دکتر احمد پاکتچی، در 480 صفحه، با شمارگان 700 نسخه به بهای 195000 ریال در قطع وزیری از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) منتشر شده است.

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط