loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

«صداهایی از چرنوبیل» روایتی متفاوت با آنچه تاکنون گفته شده است

«صداهایی از چرنوبیل» نوشته سوتلانا الکسویچ برنده نوبل ۲۰۱۵ است که روایتی متفاوت از فاجعه اتمی چرنوبیل را ۲۹ سال پس از حادثه روایت می کند.

یکشنبه 27 دی 1394

حادثه اتمی چرنوبیل حادثه هسته ای فاجعه باری بود که در روز 6 اردیبهشت 1365 (26 آوریل 1986) در نیروگاه چرنوبیل در اوکراین رخ داد. انفجار و آتش سوزی در در رآکتور شماره 4 نیروگاه چرنوبیل باعث پخش مواد رادیواکتیو در بخش بزرگی از غرب شوروی و اروپا شد.
تصویر رسانه ای بازتاب داده شده از این حادثه هیچ گاه حتی پس از گذشت سال ها از این حادثه کامل نبود و نتوانست عمق فاجعه رخ داده را به نمایش بگذارد. داستانی که رسانه ها و دولت وقت از این حادثه روایت کردند با داستانی که شاهدان عینی ماجرا امروز روایت می کنند ، بسیار متفاوت است، در آن زمان کمتر کسی از میان مردم می دانست چه خبر است. مقامات دولتی در تلاش برای حفاظت از خود مردم را فریب دادند. آنها به مردم اطمینان دادند همه چیز تحت کنترل است و هیچ خطری آنها را تهدید نمی کند.با این حال تاکنون آثار مختلفی درباره این حادثه منتشر شده است، یکی از مهمترین آن ها «صداهایی از چرنوبیل» نام دارد کتابی که نویسنده بلاروسی آن سوتلانا الکسیویچ از سوی آکادمی سوئد برنده جایزه ادبی نوبل 2015 اعلام شد.
الکسیویچ وزنامه نگار بلاروسی که بیشتر به نوشتن کتاب های مستند بر پایه ی مصاحبه شهرت دارد، در کتاب «صداهایی از چرنوبیل» گزارش های دسته اولی از آنچه بر مردم بلاروس گذشت و همچنین وحشت، خشونت و نومیدی که این مردم با آن زندگی کرده اند، ارائه داده است. الکسیویچ برای اینکه به تجربیات این مردم صدایی واضح بدهد با انسانی که در معرض رادیواکتیویته قرار گرفت، مصاحبه گرفت. او این مصاحبه را به صورت مونولوگ در اختیار خواننده قرار می دهد و دیدگاهی بی عیب ونقص از ذهن مردم آسیب دیده را در برابر مخاطب باز می کند.
این متن نمونه ی خوبی است از مستندنگاری برای ثبت وقایعی که ابعادی بزرگ، انسانی و مهیب دارند.او با زبانی موجز و توصیفاتی دقیق و به اندازه، قدرت انحصاری زمان را می شکند؛ دست خوانندگانش را می گیرد و از لحظه حال، از موقعیتی امن به سال های دور، به فاجعه ای بزرگ می برد. آنقدر که اگر خواننده اش در سکوت خانه ای گرم و امن روی صندلی راحتی نشسته باشد ناگهان خود را لابه لای تشعشعات اتمیِ چرنوبیلِ سی سال پیش می بیند. جایی که راویانش قرار است از حس های عمیق انسانی ای بگویند که از سر گذرانده اند، از همه آن رنج ها و دلیری ها.
الکسیویچ تاکنون چند داستان کوتاه، مقاله و گزارش نوشته است ولی خود می گوید تحت تأثیر الس آدامیویچ نویسنده اهل بلاروس، صدای خود را در ژانری موسوم به «رمان جمعی» یا «رمان- سند» پیدا کرده است که روایت کردن زندگی آدم ها از زبان خودشان است. او به همین سبک، کتاب پسران زینک؛ صداهای شوروی از جنگ افغانستان را نوشته است که خاطرات سربازان اتحاد جماهیر شوروی سابق از جنگ در افغانستان است.
«صداهایی از چرنوبیل» به کوشش حدیث حسینی به فارسی منتشر شده و قرار است از سوی انتشارات کوله پشتی منتشر شود، حسینی درباره ترجمه این اثر می گوید: اگر این کتاب برنده جایزه نوبل نمی شد، شاید چندان کسی به سراغش نمی رفت ولی امروز خوشبختانه به زبان های مختلفی در حال ترجمه است و مردم دنیا می فهمند واقعا ً چه اتفاقی در چرنوبیل رخ داد.
وی ادامه می دهد: برای ورود به ترجمه این کتاب تمام تصاویر بازمانده ها، کتاب های منتشر شده مقالات تاریخی و ... را خواندم، حتی تصاویر آتش نشان های حادثه را از نزدیک دیدم تا با دید باز وارد ترجمه شوم و به اندازه کافی بتوانم با تمام اصطلاحات و... آشنا شوم.
بنا به گفته حسینی این کتاب رمان نیست، یک گونه از نویسندگی است که نویسنده آن را با عنوان «رمان جمعی» معرفی می کند.السویچ از کسانی که از همان صبح انفجار درگیر حادثه شدند، گفت وگوهای متفاوتی انجام داده است، از آتش نشان های درگیر ماجرا گرفته تا همسران و وفرزندان معلول، فیزیکدان ها، دانشمندان و ... در این مصاحبه هر فرد از زاویه دید خود به ماجرا نگریسته است و این داستانی چند جانبه را روایت می کند.
وی می گوید: من تلاش کردم تا در ترجمه نیز از لحن و سبکی که برای هر فرد در کتاب استفاده شده است، استفاده کنم تا مخاطب فارسی زبان نیز این حادثه را از زبان آدم های مختلف بشنود. نکته جالب درباره این کتاب این است که جایزه نوبل یک جایزه سیاسی است و نویسنده کتاب «صداهایی از جرنوبیل» نویسنده ای است که از همان ابتدای فعالیت با دولت بلاروس و کمونیستی وقت میانه خوبی نداشته است.
سوتلانا الکسیویچ خود در گفت وگویی درباره این کتاب گفته است: این کتاب درباره چرایی و چگونگی فاجعه چرنوبیل نیست. این کتاب درباره جهان بعد از حادثه چرنوبیل، درباره اینکه چگونه مردم با آن روبه رو شدند و با آن زندگی کردند. درباره آسیب ها و صدماتی که چرنوبیل به طبیعت و ژنتیک انسانی وارد کرد، هم نیست بلکه درباره این است که چگونه این تجربه ها روی زندگی ما و روح و روان مان تاثیر گذاشت.
وی ادامه می دهد: در حالی که چرنوبیل ترس ها و احساسات تازه ای را درون ما شکل می دهد، اما برخی ترس های قدیمی را از بین می برد. ترس از دولت کمونیستی از بین رفت وقتی مردم با این انتخاب مواجه شدند که آیا فرار کنند و خانواده شان به مکانی امن انتقال دهند یا به حزب و حکومت وفادار باشند و در چرنوبیل بمانند. مردم فرار را انتخاب کردند، چون ترس از رادیواکتیویته باعث شد ترس مردم از رؤسای حزب کمتر شود. این مقامات حاضر شدند کارت های شناسایی حزب را کنار بگذارند تا متهم نشوند که روی جدیت فاجعه چرنوبیل تاکید کرده اند.
این نویسنده بلاروسی می افزاید: اکثر مردم درباره این وجه چرنوبیل چیزی نمی دانند. این کتاب از واکنش هایی تاثیر پذیرفته که وقتی کتاب را می نوشتم در ذهنم نقش بست: مردم کم کم به معنی زندگی شان و زندگی به معنای عام فکر می کردند؛ احساس نیاز به جهان بینی تازه ای داشتند، جهان بینی ای که بتواند نجات بخش همه باشد. چطور میتوانیم خودمان را نجات دهیم؟
در بخشی از این کتاب آمده است:
«آن ها در سردخانه گفتند: «می خواهی ببینی چه لباسی تنش می کنیم؟» و من می خواستم. آن ها لباسی رسمی بر او پوشاندند و کلاه نظامی اش را هم بر سرش گذاشتند. آن ها نتوانستند کفشی برایش پیدا کنند زیرا پا هایش بزرگ تر از حد طبیعی شده بود. علاوه بر این آن ها مجبور شدند لباس را از چند جا پاره کنند زیرا نمی توانستند همانند سایر جنازه ها او را آماده کنند؛ بدنی وجود نداشت که بخواهی لباس تنش کنی. همه اش جراحت و پارگی و زخم بود. آخرین روز بیمارستان، بازوی او را کشیدم و همان لحظه که استخوانش شروع به لرزیدن کرد، جوری که انگار چیزی معلق و خمیده و آویزان بود، جسمش او را ترک کرد. چیزی به نام بدن وجود نداشت، بر باد رفته بود. تکه پاره های ریه ها و کبدش به راحتی از درون دهانِ او قابل رویت بود. امعاء و احشاء درونیش آنقدر بالا آمده بودند که راه نفسش بسته شده و او را در آستانه خفگی قرار داده بود. دستم را باندپیچی کردم و آن را در دهانش فرو بردم و هر گوشت و خونی که آنجا گیر کرده بود را بیرون کشیدم و راحتش کردم. گفتن این حرف ها غیرممکن است. نوشتن در موردشان غیرممکن است و حتی زنده ماندن، وقتی که این ها را از سر گذرانده ای، چیز محالی است. همه این ها مالل من بودند.
درست جلوی چشم های من، آن ها او را با لباس رسمی اش، در محفظه نایلونیشان فرو کردند و سرش را محکم با طناب بستند. و بعد از آن، محفظه را در تابوتی چوبی قرار دادند و دوباره تابوت را در پوشش دیگری گذاشتند و گره زدند. پلاستیکی شفاف بود، کمی ضخیم و درست شبیه به یک سفره. و باز آن ها همه این چیز ها را در تابوتی از جنس روی گذاشتند. آن ها حسابی وقت گذاشته بودند. ولی هیچ راهی برای موجه نشان دادن کاری که می کردند، وجود نداشت.
هر کسی آمد، چه پدر و مادر او و چه والدین من، به همراه خود دستمال های سیاه جیبی داشت که از مسکو خریده بودند. ماموریتی غیرمعمول برای ملاقات ما داشتند. آن ها تک به تک حرف های مشابهی می زدند: به نظر ما غیرممکن است که جسد شوهر یا پسرتان را به شما تحویل دهند. آن ها آلوده به مواد رادیواکتیویته هستند و قرار است در گورستانی که در مسکوست به طور خاصی سوزانده شوند. در تابوت محافظی از جنس روی، زیر آجرهای سیمانی. و لازم است شما این سند ی که اینجاست را امضا کنید.»

کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط