آشنایی با فعالیت های بنیاد معارف اسلامی قم

معاون پژوهشی ـ علمی بنیاد معارف اسلامی قم گفت: مسؤولان پژوهشی حوزه برای رسیدن به پژوهش مخاطب‌محور باید دغدغه‌های پژوهشگران را دریابند.

حجت‌الاسلام غلامرضا حسینی، معاون پژوهشی ـ علمی بنیاد معارف اسلامی قم، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، از تدوین موسوعه امام حسین (ع) خبر داد و گفت: ‌پژوهشگران این ‌بنیاد با تلاش ده ساله خود موفق به استخراج ‌‌22 هزار روایت درباره امام حسین(ع) شدند که این مجموعه در حدود 16 جلد پس از تدوین منتشر خواهد شد.

نوشتار ذیل حاصل این گفت‌وگو است که تقدیم خوانندگان محترم رسا می‌شود.

* در چه سالی این بنیاد تأسیس شد؟
این بنیاد حدود سی سال گذشته از سوی آیت الله سید عباس مهری، نماینده امام خمینی در کویت، تأسیس شد. این مرکز با گرایش تفکر شیعی، پژوهش‌های خود را تا کنون ادامه داده است.

* اهداف راه‌اندازی این مرکز چه بوده است؟
این مرکز در راستای تاریخ و فرهنگ اهل بیت(ع)، تلاش‌ می‌کند منشورنامه اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی این بزرگواران را ترویج دهد.

* برخی از فعالیت‌هایی را که تا کنون انجام داده‌اید، نام ببرید.
یکی از کارهایی که در گروه تحقیق این مرکز انجام شده است و از سوی مجامع علمی و دینی گوناگون هم استقبال صورت گرفته معجم احادیث امام مهدی(عج) است که این اثر با تلاش هشت ساله محققان این مرکز تدوین و منتشر شد.
این اثر دو بار به عنوان اثر برتر کتاب سال ولایت شناخته شد.

* در چند جلد به چاپ رسید؟
در مرحله اول در پنج جلد منتشر شد؛ اما بعد از این‌که از این مجموعه استقبال وسیعی صورت گرفته، هیأت علمی بنیاد بر آن شد این کتاب را مورد بررسی و باز بینی مجدد قرار دهد.
این کتاب در شرائط دفاع مقدس تحقیق شد که سال گذشته در مرحله بازبینی و باز‌نویسی این مجموعه از پنج جلد به هشت جلد ارتقا یافت و برای بار سوم این معجم جزء اثر برتر کتاب سال ولایت در کنگره بین‌المللی مهدویت شناخته شد.
خوب است در اینجا به منتخب معجم احادیث امام مهدی(عج) اشاره کنم که این طرح نیز در حال اجرا است و برگزیده‌ای از آن هشت جلد است، غالب مطالب آن هم احادیث النبی است در این منتخب چهارصد حدیث برگزیده شده همچنین به شبهات پیرامون مهدویت نیز در این منتخب پاسخ داده شد.

* منتخب امام مهدی(عج) در چه زمانی منتشر می‌شود؟
امیدواریم تا پایان سال این اثر در قالب یک جلد وارد بازار نشر بشود.

* در بخش های دیگر چه کارهایی صورت گرفته است؟
در حوزه تفسیر کار ارزنده دیگری به انجام رسید که اثر ارزشمند ملا فتح‌الله کاشانی به نام زبده‌ التفاسیر را پس از تحقیق به هفت جلد رساندیم و این اثر اکنون در بازار نشر موجود است.
همچنین کتاب مدینه‌ المعاجز از مرحوم بحرانی در هشت جلد، مسالک الافهام شهید ثانی در شانزده جلد، شرح شرایع در سه جلد، ترتیب امالی در ده جلد و غیبت طوسی در یک جلد گوشه‌ای از فعالیت‌های پژوهشی این بنیاد را تشکیل می‌دهد.

* با توجه به این که در حوزه متون و منابع عربی بیشتر فعالیت دارید ایا در عرصه ترجمه نیز وارد شدید؟
بله. در حوزه ترجمه به گونه‌ای تلاش کردیم که آثار اندیشمندان مستبصر مذاهب اربعه را که از علمای برجسته اهل سنت بودند و پس از تحقیق و مطالعه‌ای که داشتند به اردوگاه اهل بیت‌(ع) تشرف یافتند؛ آثار آنان را ترجمه و در قالب مجموعه‌ای زیبا منتشر کرده‌ایم در این مقوله می‌توان به ترجمه کتاب‌«ثم اهدیت» از دکتر تیجانی اشاره کرد.
برخی ازاین کتاب‌ها به چاپ چهلم هم رسید یعنی تا‌کنون بیش از هشتصد‌هزار نسخه از این کتاب منتشر شده است.
یکی از ویژه‌گی‌های این گونه اثار پاسخ به شبهاتی است که دشمن در ذهن جوانان شیعه ما ایجاد کرده است، در این اثار اندیشمندان با رد شبهاتی که مخالفان شیعه در متون خود آورده‌اند درصدد پاسخ مستند و تاریخی این شبهات برآمده‌اند؛ بنابر این مستبصر بودن این گونه افراد می‌تواند تأثیر ویژه‌ای در روشنگری جوانان داشته باشد. ‌

* چه پروژه‌هایی علمی دیگر ‌در حال اجرا است؟
کتاب موسوعه امام حسین(ع) از آثاری است که اکنون مراحل تدوین خود را می‌گذراند.
پژوهشگران این ‌بنیاد با تلاش ده ساله خود موفق به استخراج ‌‌22 هزار روایت درباره امام حسین(ع) شدند که این مجموعه در حدود 16 جلد و با دارابودن پنجاه سر‌فصل و هشتصد عنوان فرعی، پس از تدوین منتشر خواهد شد.
فعالیت‌های ارزنده‌ای تا کنون از سوی دیگر مراکز درباره عاشورا و امام حسین(ع) شده است و هر کدام بخشی از موضوعات مربوط به امام حسین(ع) را بیان کرده‌اند؛‌ اما در این مجموعه سعی شد مجموعه‌ای کامل تدوین شود؛ بنابراین بخش مهم مصادر ‌این موسوعه از منابع اهل سنت است و از زمان قبل از خلقت حضرت آدم(ع) تا زمان قیامت به موضوعات مربوط به امام حسین(ع) پرداخته شد.
همچنین موسوعه امام حسن(ع) پروژه‌ای است که در حال اجرا است که حدود چهل درصد از مراحل تحقیق آن به پایان رسیده است.

* موسوعه امام حسین(ع) چه هنگامی منتشر می‌شود؟
هنوز زمان دقیقی برای انتشار این اثر‌ نمی‌توان اعلام کرد، چون موسوعه وقت گسترده‌ را می‌طلبد چون ترتیب دادن، موضوعی کردن و همچنین آوردن سلسله سند در این گونه آثار، ‌کارهای زمان‌بری است.

* ویژگی این موسوعه برای پژوهشگرانی که می‌خواهند از آن بهره‌مند شوند، چیست؟
یکی از کارهایی که در تنوع این اثر مشهود است این است که ما آمده‌ایم اقدم مصادر را در این اثر انتخاب کردیم و معاصر را هم ذکر نکردیم و آخرین مصدری که ذکر کردیم علامه مجلسی است؛ بنابر این این ویژگی خود یک چشم انداز علمی برای پژوهشگران ایجاد می‌کند.
توجه دیگری که در این موضوعه داشتیم از پاسخ به شبهاتی که امروزه درباره امامت، توسل، تبرک، انقلاب‌های بعد از عاشورا و دیگر مطالب مهم وجود دارد، غفلت نکردیم.
همچنین شخصیت‌های غیر مسلمان و حتی معاندی را که درباره امام حسین(ع) و بیان زیبایی‌‌های عاشورا قلم‌ زده‌اند، در این اثر در سر‌فصل ویژه‌ای آورده‌ایم.

* کتابخانه‌ای که در این بنیاد ایجاد کرده‌اید آیا می‌تواند پاسخ‌گوی نیاز پژوهشگران شما باشد؟
کتابخانه این مرکز از کتابخانه‌های غنی و گنجینه‌ ارزشمند اسلامی محسوب می‌شود و پژوهشگران ما از این منبع عظیم تا کنون تحقیقات مؤثری را به جامعه علمی و اسلامی ارائه داده‌اند.
محققانی که در عرصه علوم اسلامی و مسائل اهل بیت هستند می توانند از این کتابخانه استفاده کنند.

* به نظر شما تدوین کتاب های دینی چه مقدار باید پشتوانه پژوهشی داشته باشد؟
به نظر من اگر کتاب های دینی می خواهند اثر گذار باشند باید به دو مقوله مهم همواره متکی باشند که یکی نوآوری و ابتکار و دیگری توجه به مخاطب است که باید پژوهش مخاطب محور باشد .
مؤلف باید خروجی یک اثر علمی را در نظر داشته باشد و در عین حال باید تحقیقاتش را متناسب با نیاز های جهانی مدیریت کند.
یکی از ویژگی های پژوهش در بنیاد معارف پژوهش های گروه محور است که توجه خاصی به این موضوع شده است.

* مشکلات موجود بر سر راه مؤسسات پژوهشی در چیست؟
مؤسسات پژوهشی به ویژه مراکزی که رویکرد دینی دارند با مشکلاتی همچون نداشتن اعتبار کافی برای تأمین پژوهشگران و کارمندان خود رو به رو هستند که حوزه علمیه قم می تواند با در نظر گرفتن خروجی این گونه مؤسسات حمایت هایی از آنان داشته باشد.
امروزه حوزه علمیه قم باید با نگاه جدی و دقیق وارد عرصه پژوهش شود تا نیازهای محققان را شناسایی کرده، سپس با اولویت بندی این نیازها در جهت رفع سریع آن موانع اقدام کند. از سوی دیگر حوزه می‌تواند موضوعات قابل تحقیق و پژوهش را به پژوهشگران معرفی و جهت دهی کند.
ما اگر می‌خواهیم به پژوهشی مخاطب‌محور دست یابیم باید بدون دغدغه و اضطراب به آن بپردازیم.

* آیا شما معتقد به مسأله محوری پژوهش هستید؟
به نظرم اگر بگوییم پژوهش باید مخاطب محور باشد، بهتر است؛ چون مسأله نیز در دل مخاطب است؛ با این تفاوت که پژوهش در ابتدا، گروه و مخاطب خودش را هدف می‌گیرد‌ و مسأله‌ را ‌متناسب با نوع مخاطب بیان می‌کند؛ ولی اگر صرف مسأله محوری باشد نوع و گروه مخاطبان نادیده گرفته می‌شوند.

منبع: خبرگزاری رسا

کتب منتشر شده زیر از این انتشارت در فروشگاههای دفتر نشر معارف و سایت پاتوق کتاب موجود و قابل تهیه است:

•آئین بندگی و نیایش ترجمه عده الداعی
•آنگاه هدایت شدم
•از آگاهان بپرسید (دوره)
•اهل بیت کلید مشکلها
•اهل سنت واقعی (دوره دو جلدی)
•همراه با راستگویان