نگاهی به کتاب «جایگاه حج در اندیشه اسلامی»

کتاب «جایگاه حج در اندیشه اسلامی» به قلم حجت‌الاسلام سیدعلی قاضی عسکر به بررسی موضوعی احادیث در ارتباط با حج پرداخته است.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، کتاب «جایگاه حج در اندیشه اسلامی» به قلم حجت‌الاسلام سیدعلی قاضی عسکر، به بررسی موضوعی احادیث در ارتباط با حج پرداخته است و حج، را به عنوان یکی از مهم‌ترین و شکوهمندترین عبادت‌هاى اسلامى مورد بررسی قرار داده است، چنانچه پیامبر گرامى خدا(ص) حج را پایه و رکن دین دانسته، قرآن تارک آن را کافر شمرده، و ابراهیم خلیل(ع) از خداوند خواستار گرایش دل‌ها به این خانه شده است.

در مقدمه این کتاب آمده است: اعمال و مناسک آن، گذران دوره آموزشى سیر و سلوک انسان به سوى خداوند است و حاجى در آن دیار انسان فرشته خویى است که همپاى فرشتگان در بیت المعمور به طواف خانه حق مى‌پردازد و پروانه‌اى است که در عشق معبود، لبیک‌گو، پر مى‌سوزاند تا به وصال معشوق نائل آید، آلودگان و ناخالصان با گام نهادن در این راه جز به قصد توبه و جبران خطا، طرفى نمى‌بندند، حرمت‌شکنان این حریم را خداوند مى‌شکند و به پویندگان موفق این راه بهشت جایزه مى‌دهد. سوخته جانان در این حرم، خریدار دارند. عارفان در این دیار بر بال فرشتگان گام مى‌نهند و با دیدن جاى پاى ابراهیم، راه صحیح زندگى کردن مى‌آموزند، التجا کنندگان و متوسلان پرده کعبه، در زیر ناودان طلا به انتظار نزول رحمت، اشک مى‌ریزند و اسماعیل و هاجر و نزدیک به هفتاد پیامبر را در حجر اسماعیل بر صدق خویش گواه مى‌گیرند و... بدیهى است پیمودن چنین مسیرى نیاز به معرفت دارد و مقدمه آن دانایى و آموختن اسرار و معارف دریاوار حج و آگاهى یافتن نسبت به اماکن و ویژگی‌‌هاى سرزمین وحى است.

این کتاب در 14 فصل تدوین شده است که این 14 فصل عبارتند از: جایگاه حج در اندیشه اسلامی، آداب سفر حج، اسرار و معارف حج، پیشنیه تاریخی طواف، طواف و اهمیت آن در روایات، مقام ابراهیم (ع)، زمزمه زمزم، صفا و مروه، سرزمین عرفات، حج اکبر، مزدلفه (موضعی است میان عرفات و منی)، شعب ابیطالب، جنةالمعلاة، چگونگی نماز اهل سنت.

در فصل جایگاه حج در اندیشه اسلامی آمده است: حج از دیرباز تاکنون از اهمیت ویژه‌اى در بین مسلمانان برخوردار بوده است، همه ساله صدها هزار مسلمان مشتاق از گوشه و کنار جهان به سوى سرزمین مقدس مکه و مدینه حرکت کرده، با تمامى سختی‌ها و مشقت‌ها خود را به میقات مى‌رسانند و لبیک‌گویان آماده انجام فریضه حج مى‌شوند.

در بخشی از این کتاب که با عنوان نقش عظیم حج است، نویسنده به روایتی تمسک جسته است که امام صادق(ع)، نظر ابوحنیفه را در مورد حج مردود می‌داند و می‌نویسد: معاندان با اسلام و عناصر نادان و متحجر، با تبلیغات مسموم خود در طول تاریخ، تلاش کرده‌اند تا از اهمیت و نقش عظیم حج بکاهند و مردم را نسبت به این فریضه مهم بى‌رغبت کنند. ابراهیم بن میمون براى امام صادق(ع) نقل کرده و مى‌گوید: «در حضور ابوحنیفه نشسته بودم مردى آمد و از او پرسید: کسى که حج واجب را انجام داده، آیا باز هم بهتر است به حج برود، یا آن‌که با هزینه حج، بنده‌اى خریده او را در راه خدا آزاد کند؟ ابوحنیفه پاسخ داد: آزاد کردن بنده بهتر است! امام صادق(ع) پس از نقل این مطلب فرمودند: به خدا سوگند که ابوحنیفه دروغ گفته و فتواى ناحق داده است، به خدا سوگند، حج خانه خدا بهتر است از خریدن و آزاد کردن یک بنده و بنده دیگر تا برسد به ده بنده» سپس فرمودند: «واى بر ابوحنیفه، آزاد کردن کدام بنده به طواف کعبه و سعى صفا و مروه و فیض عرفه و سرتراشیدن و رمى جمرات خواهد رسید؟ اگر آن‌گونه باشد که ابوحنیفه گفته (و این مطلب شهرت پیدا کند) مردم حج خانه خدا را تعطیل خواهند کرد».

عمده این کتاب به نقل احادیثی در موضوعات فصل‌ها ارتباط دارد، به نحوی می‌توان این کتاب را کتابی دانست که توانسته احادیث در مورد حج را به صورت موضوعی جمع‌آوری کند. در بخشی از کتاب که با عنوان «حج اکبر» است، نویسنده پس از ذکر روایات مختلف در مورد چیستی حج اکبر از اهل سنت و شیعه و همچنین سخنان مفسران شیعه و سنی همچون علامه طباطبایی و سید قطب در پایان می‌نگارد: از آنچه گذشت نتیجه مى‌گیریم که 1. مراد از روز حج اکبر روز عید قربان است. 2. تعبیر یوم الحج الاکبر براى اولین بار در مورد روز عید قربان سال نهم هجرت بکار رفته، و در سال بعد که حجةالوداع صورت گرفت باز این تعبیر تکرار گردیده است؛ لذا مى‌توان گفت همه ساله روز عید قربان، روز حج اکبر است. 3. آنجا که حج اکبر بدون کلمه یوم آورده شود، مراد حج در مقابل عمره است.

در زمنیه حج کتابهای زیر در فروشگاههای دفتر نشر معارف و سایت پاتوق کتاب موجود و قابل تهیه است:
صهبای حج
حقیقت حج
حج
فرهنگ اصطلاحات حج
حج و عمره در قرآن و حدیث
با چشم باز 9: جمعه خونین مکه
پرسه: چهل یادداشت فرهنگی در مکه و مدینه