محدثی و شعر سیاسی

محدثی خراسانی با بیان این‌که اطلاق عنوان «شاعر دولتی» به بعضی از شاعران نادرست است، گفت: این شاعران با توجه به حجم اتفاق‌ در ماه‌های اخیر متأثر و متألم شدند و دلشان به درد آمد و با بیان دریافت‌های خود به نوعی ایثارگری کردند.

مصطفی محدثی خراسانی، شاعر و روزنامه‌نگار، در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، درباره تعریف شعر سیاسی گفت: من با عنوان شعر سیاسی موافق نیستم. این نوع شعر گونه‌ای از شعر اجتماعی است که به مسائلی اجتماعی مربوط به سیاست می‌پردازد. این مسائل اجتماعی هستند که با مسائل حکومتی و سیاسی گره خورده‌اند. پس این نوع شعر زیر مجموعه شعر اجتماعی است.

* سرودن شعر سیاسی به روحیه افراد بستگی دارد

وی در پاسخ به اینکه چرا بعضی از شاعران در این حوزه شعر نمی‌گویند و آیا دلیلش ندیدن مسائل و اتفاقات سیاسی اطرافشان است یا بی اهمیتی این اتفاق‌ها برایشان، گفت: روحیه افراد متفاوت است. اگر به تاریخ هم نگاه کنید می‌بینید حساسیت و گرایش و علاقه افراد به موضوع‌های یکسان نیست و متنوع است. مثلاً در تاریخ ناصر خسرو را داریم که شعرش بیانیه‌های اعتقادی و سیاسی است خیلی صریح و عریان هم به مسائل می‌پردازد. ما از ناصرخسرو در فضای عاشقانه شعری سراغ نداریم.
محدثی افزود: از طرفی کسی هم مثل حافظ است که اولویتش شعر عاشقانه است. در دوره معاصر هم چنین اتفاقی می‌افتد. بعضی حساس‌ترند و به موضوعات سیاسی علاقه بیشتری دارند و بیشتر شعر می‌گویند. اگر لایه‌های شعری کسانی که حتی به صراحت شعر سیاسی نمی‌گویند را بررسی کنیم، قطعا به اشاره‌هایی به اتفاق‌های روز می‌رسیم. اصلا انسانی که حیات دارد محال است که به اتفاق‌های اطرافش واکنش نشان ندهد.

* مخالفت‌ها در عالم شعر احساسی و هیجانی هستند

این شاعر معاصر در پاسخ به این سئوال که واکنش اهل فرهنگ و ادب به شعرهایی با موضوع‌های سیاسی چگونه است و آیا نظرهای مخالف سیاسی در جامعه ادبی ما تحمل می‌شوند، اظهار داشت: هر عقیده‌ای که بیان می‌شود موافقان و مخالفانی دارد. به حوزه‌های سیاسی و اجتماعی هم محدود نمی‌شود. در حوزه‌های معرفتی هم چنین است. ما نباید نگران نظرهای مخالف باشیم.
محدثی خراسانی درباره نوع ابراز مخالفت‌ها هم گفت: بعضی‌ها اصلا توقع ندارند که در این حوزه‌ها شعر گفته شود و با نفس ورود شعر به این حوزه‌ها مخالفند. از طرف دیگر عالم شعر عالم احساس است و در شعر نباید دنبال صغری و کبری‌های فلسفی باشیم. طبعا مخالفت‌ها هم غالباً منطقی نیستند و از روی هیجان و احساس ابراز می‌شوند.

* شعر سیاسی نباید شعاری شود

وی درباره آفت اینگونه شعرها گفت: من هم معتقدم که شعر با ورود به این حوزه‌ها ساحتش تنزل پیدا می‌کند البته اگر خیلی وارد جزییات شود و صریح و آشکار حرف بزند. شعر یعنی از بلندای هستی سخن گفتن و بر همه جریان‌ها اشراف داشتن. شاعر باید از منظر بلندتری سخن بگوید.
این شاعر افزود: قطعاً حافظ در زمان خودش از نظر سیاسی و اجتماعی با عده‌ای موافق و با عده‌ای دیگر مخالف بوده. اما موضع او را می‌توانید از دل شعرهایش بفهمید. حافظ هیچ‌گاه شعر و معرفت شعری را فدای این مسائل نکرده. موضعش را مشخص کرده است اما از برج عاجش هم پایین نیامده.
محدثی خراسانی اظهار داشت: آفت این گونه شعرها این است که نباید به حوزه شعار و سیاست زدگی کشیده شود. نظرها نباید لخت و عریان بیان شود و در ابهام و لفافه باید سخن بگوید. البته منظورم از ابهام، رندی و رد گم کردن نیست بلکه حفظ شدن ساحت شعر است.

* دولت در زمینه شعر سیاسی وظیفه‌ای ندارد

شاعر کتاب «بودن در نبودن» در پاسخ به سئوال خبرنگار فارس مبنی بر اینکه به هر صورت یک طرف اینگونه شعرها دولت یا گروه‌های سیاسی است، آیا دولت وظیفه‌ای هم در قبال این نوع شعر دارد گفت: به نظر من دولت وظیفه‌ای ندارد. وظیفه دولت ترویج، تعمیق و گسترش شعر به معنای اعمش است. نگاه ما باید خیلی تاریخی‌تر، و ملی‌تر باشد. ابزار قرار دادن شعر و حمایت کردن از جریان شعری که مدافع دولت است، کار درستی نیست.

* کسانی که وارد حوزه شعر سیاسی شده‌اند به نوعی ایثارگری کردند

همچنین محدثی خراسانی درباره اطلاق عنوان «شاعر دولتی» به بعضی از شاعران، گفت: به عقیده من شاعران ما چندان صریح و آشکار وارد حوزه‌های سیاسی نشدند. نسبت شاعر دولتی هم نسبت ناروایی بود که به دوستانی عقیده خودشان بیان می‌کردند وارد شد. این شاعران با توجه به حجم اتفاق‌های ماه‌های اخیر متأثر و متالم شدند و دلشان به درد آمد و دریافت‌های خود را بیان داشتند. کار ارزشمندی هم کردند و کسانی که وارد این حیطه‌ها شدند به نوعی ایثارگری کردند.
این شاعر افزود: کسی شاعر را ملزم نکرده نسبت به این مسائل قضاوت کند و این شاعران از سر درد و تکلیف سخن گفته‌اند و این نسبت‌ها نارواست. اصلاً دولت ما از آن دولت‌هایی نیست که به شاعران برسد. البته در تاریخ کسانی مثل سلطان محمود بودند که از شاعران حمایت می‌کردند . عیبی هم نداشته، اتفاقا در دوره‌هایی که دربار به ادبیات و شعر بها داد، شعر پیشرفت کرد اما دولت ما از آن دولت‌هایی نیست که به شعر کمک کند.

منبع: خبرگزاری فارس

آثار مکتوب زیر از این شاعر و نویسنده در فروشگاههای دفتر نشر معارف و سایت پاتوق کتاب موجود و قابل تهیه است:
•سلوک باران
•سکرع سماع
•طنین گام ابرهیم