چاپهای سوم و چهارم کتاب «موج فتنه؛ از جنگ جمل تا جنگ نرم» نوشته احمدحسین شریفی با گذشت کمتر از دو هفته از نخستین چاپ، تا اواخر هفته آینده منتشر خواهند شد. این اثر با نگاهی تطبیقی مباحث فتنه را از دیدگاه امام علی(ع) بررسی میکند.
به گزارش خبرگزارش کتاب ایران(ایبنا)، این کتاب که از سوی کانون اندیشه جوان منتشر شده است، با تکیه و تأکید بر سخن و سیره امام علی(ع) ابعاد گوناگون بحث فتنه را به اختصار میکاود.
این کتاب در هفت فصل سامان یافته است. فصل نخست به بیان مقدمات بحث و مفهومشناسی «فتنه» میپردازد و فصل دوم به توصیف «شرایط و موقعیتهای فتنهخیز» اختصاص دارد. آگاهی از این شرایط برای تحلیل موقعیتهای اجتماعی و تشخیص وظیفه عقلی و دینی سودمند است، زیرا بسیاری از افراد از روی غفلت در موقعیتهای فتنهخیز گرفتار میشوند و بدون آن که بخواهند یا بدانند، هیزم آتش فتنهگران میشوند.
فصل بعدی بسترهای اجتماعی ایجاد فتنه را بررسی میکند. مطالب این فصل برای متصدیان فرهنگی جامعه از این جهت میتواند مفید باشد که نشان میدهد زنگهای خطر فتنه چگونه و چه زمانی به صدا در میآیند. از بعدی دیگر، مطالب فصل سوم نشان میدهد که برای مبارزه با فتنه از کجا باید شروع کرد. به عقیده نویسنده، هرگز نباید آثار ظاهری فتنه، از قبیل آشوبهای جزئی، مخالفتها و نافرمانیهای مدنی در بخشهای کوچکی از جامعه، ما را از آبشخورهای اصلی فتنه غافل کند.
در فصل چهارم به شگردها و شیوههای فتنهگران برای ایجاد فتنه در جامعه توجه میشود. این فصل دکترین فتنه و فرمول آن را تحلیل میکند و نشان میدهد فتنهگران از چه راهها و به چه شیوههایی کار خود را پیش میبرند. آشنایی با مطالب این فصل از این جهت مفید است که به خوانندگان کمک میکند آگاهی خودشان را از حقیقت بالاتر برند و فریفته ظاهر افراد و شعارهای خوب و جذاب نشوند. سطح برخورد خودشان را با مسایل اجتماعی و سیاسی عقلانیتر کنند و از اتخاذ تصمیمات هیجانی و احساسی که خواسته فتنهگرانند، خودداری ورزند.
همانگونه که نویسنده اثر نیز به این موضوع اشاره دارد؛ «با توجه به آن که اغلب فتنهها در روزگار امام علی(ع)، از ناحیه خود مسلمانان و بلکه از ناحیه مبارزان و جهادگران اولیه اسلامی و برخی از صحابه باسابقه پیامبر(ص) بود، این سوال جدی مطرح میشود که چرا و به چه علت چنان افرادی با چنان سوابقی دست به فتنه و فتنهگری زدند و شکافهای عمیقی در اسلام پدید آوردند؟»
پاسخ این سوال به شکل بنیادین و با تکیه بر کلام امام علی(ع) و با ذکر مستندات تاریخی در فصل پنجم این کتاب تحلیل شده است. البته نه سوال مطرحشده و نه پاسخهای گفته شده، تنها به روزگار امام علی(ع) اختصاص ندارند. در روزگار ما نیز همین سوال مطرح است که چرا در میان مبارزان اولیه انقلاب و یاران حضرت امام اختلافاتی شکننده پدید آمده است؛ به گونهای که همسنگران دیروز، رو در روی یکدیگر صفآرایی میکنند؟ به نظر میرسد مطالب این فصل میتواند عوامل بنیادین چنین تحولاتی را توضیح دهد.
فصل ششم کتاب به توضیح برخی از پیامدهای مثبت و منفی فتنه میپردازد. نگاه نویسنده، به پیروی از فرهنگ اسلامی، این است که نباید تنها به عنوان تهدید با فتنهها برخورد کرد، زیرا از زاویهای دیگر، فتنهها فرصتی بینظیر در اختیار جامعه اسلامی قرار میدهند. فرصتی برای شناخت حقیقت و حقیقتمحوران. فتنهها موجب کنار رفتن پرده نفاق از چهرههایی میشود که تا قبل از وقوع فتنه هرگز گمان نمیرفت، چنان افرادی با چنان نیتهایی در صفوف جامعه رخنه کرده باشند.
در نهایت، واپسین فصل کتاب به شیوههای مبارزه با فتنه میپردازد و راههای مبارزه کوتاهمدت و بلندمدت با فتنه را تبیین میکند. این فصل میتواند برای عموم مردم راهگشای خوبی برای برونرفت از فضای غبارآلود و تاریک فتنه و در امان ماندن از آسیبهای معنوی و اجتماعی آن باشد. در عین حال، در این فصل با تکیه بر سخن و سیره امام علی(ع) راه و روش مبارزه کوتاه مدت و بلند مدت با فتنه و فتنهگران به متصدیان فرهنگی و نخبگان علمی جامعه نیز نشان داده میشود.
در بخشی از این نوشتار با عنوان «شگردهای فتنهگران» آمده است: «در گذشته فتنهها را عموماً بعد از فراهمشدن ناخواسته بسترها و زمینهها، عدهای از افراد بانفوذ رهبری میکردند، اما امروزه وضعیت دگرگون شده است. سالها اندیشه و تأمل میشود که چگونه و از چه راه و راههایی میتوان یک حکومت و نظام سیاسی را از میان برداشت یا حکومتی دیگر را جایگزین آن کرد؟ درباره یک ملت، مطالعات فراوان مردمشناختی، جامعهشناختی، روانشناختی، سیاسی، منطقهای و تاریخی صورت میگیرد تا نقاط قوت و ضعف آن به دست آید و بهترین، سریعترین و کمهزینهترین شیوه برای براندازی نظام حاکم بر آن جامعه بهکار گرفته شود. به همین دلیل فتنههای این دوران همراه با برنامهریزیهای راهبردی دقیقی صورت میگیرد. فتنهگران تلاش میکنند حتیالمقدور همه منابع و امکانات موجود را ساماندهی کنند و به بهترین وجه بهکار گیرند. تئوریسینهای فتنه تلاش میکنند با توجه به شناختی که از جامعه و نظام حاکم و حساسیتهای مردم دارند، مجموعه مرحلهبندیشدهای از اقدامهای سازمانیافته را طراحی و عملیاتی کنند.
در شیوههای براندازی نرم، صرفاً براندازی نظام حاکم هدف نیست، بلکه جایگزینکردن نظامی دیگر نیز مدنظر است؛ نظامی که بتواند حدی از مقبولیت اولیه را در میان تعداد زیادی از مردم داشته باشد. در یک جامعه اسلامی، اگر بخواهد حکومتی لائیک، لیبرال و غیر اسلامی جایگزین حکومتی اسلامی شود ـ که هدف اصلی بسیاری از فتنهها علیه جمهوری اسلامی است ـ لازم است که از قبل، زمینههای فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی و ذهنی آن فراهم شده باشد. به همین دلیل، بدون داشتن یک برنامه استراتژیک بزرگ و جامع، دستیابی به چنین هدفی غیر ممکن است. فتنهای میتواند مؤثر باشد که برای همة قدمهای بعدی خود برنامه داشته باشد و قدم نخست و قدمهای بعدی را دقیقاً محاسبه کرده باشد. طبیعتاً اگر فتنهگران، تجزیه و تحلیلی استراتژیک از وضعیت یک جامعه نداشته باشند، نمیتوانند فهم درستی از قدمهای بعدی و حوادث آینده داشته باشند. در این صورت آنها فقط جلوی چشم خود را میبینند و به همین دلیل احتمال پیروزی آنان بسیار ضعیف است.
فتنهگران افزون بر داشتن برنامة استراتژیک، برای اجرایی کردن استراتژیهای خود نیازمند تاکتیکها و روشهای کنش متناسب با هر موقعیت خاص اند. تاکتیکها و روشهای فتنهانگیزی باید در خدمت تقویت و تسریع وصول به اهداف نهایی فتنه باشد. طبیعی است کسانی که مسوولیت برنامهریزی و اجرای تاکتیکها را بر عهده دارند، باید ارزیابی دقیقی از شرایط داشته باشند تا بتوانند بهترین تاکتیک را در آن وضعیت خاص بهکار گیرند. افزون بر این، برای موفقیت برنامهها لازم است افرادی که در آن اقدام خاص بهکار گرفته میشوند، از قبل آموزشهای لازم را در خصوص چگونگی استفاده از تاکتیک دیده باشند. بخش اعظمی از این آموزشها توسط رسانهها صورت میگیرد؛ رسانههای بینالمللی، اینترنت و فضاهای مجازی دیگر از جمله این رسانهها هستند.»
نویسنده در ادامه نوشته است: «تفاوت دیگر فتنههای مدرن با فتنههای گذشته این است که در فتنههای مدرن، حمایتهای خارجی از فتنهگران قدرت مانور آنان را افزایش میدهد؛ چیزی که در گذشته به این شکل وجود نداشت. بهعنوان مثال، در فتنههای دوران امام علی(ع) کمتر اثری از دخالت قدرتهای بیگانه همچون ایران و روم و امثال آن مشاهده میشد و اثرگذاریها بیشتر بُعد داخلی داشت. اما در دوران جدید، به دلیل ضربههایی که نظام سلطه از حکومت اسلامی و نظام مردمسالار دینی در کشور ایران دیده و طعم حقارتهایی که از این نظام نوپا چشیده است، هرگونه کمکی به فتنههای داخلی از اولویتهای برنامهای آنان است. آنان هیچ ابایی از اعلام رسمی این مساله و بیان هزینههای مصوب برای براندازی نرم علیه کشور ما ندارند.»
این اثر میکوشد پارهای از شگردها و شیوههای فتنهگری را با استناد به نمونههای تاریخی، بهویژه دوران امام علی(ع) و استفاده از تئوریهای کودتاهای مخملی و نرم بررسی کند.
عناوینی نظیر «استفاده از شیوههای مبارزه نرم»، «استخدام چهرههای موجه و مقدس»، «استفاده از شعارهای خوب و جذاب»، «سخنگفتن از اصول متعالی انسانی»، «نفی گذشته افتخارآمیز جامعه»، «تحریک احساسات»، «شبههافکنی»، «تفرقهافکنی»، «جلب حمایتهای خارجی»، «ایجاد سازمانهای اجتماعی مردمنهاد»، «ایجاد فاصله میان مردم و حکومت» و «درآمیختن حق و باطل» از موضوعاتیاند که در این اثر به عنوان برخی از ویژگیهای فتنه بررسی میشوند.
سومین و چهارمین چاپ کتاب «موج فتنه؛ از جنگ جمل تا جنگ نرم» از سوی کانون اندیشه جوان در 192 صفحه و قطع رقعی به زودی روانه بازار نشر خواهند شد.