گفتگو با فیاض و کوشکی درباره وحدت حوزه و دانشگاه

ابراهیم فیاض گفت:کسانی که با حوزه ها ضدیت دارند و با نظریه ولایت فقیه درگیر می‌شوند(مثل کسانی که به نهضت آزادی پیوستند) و به شدت سعی می کنند این وحدت را با غرب گرایی و دانشگاه گرایی از بین ببرند و الان هم با ساختار سیاسی جامعه که سعی می کند وحدت حوزه و دانشگاه را پررنگ کند و به تولید علم جدید برساند،مقابله می‌کنند.

ابراهیم فیاض در گفت و گو با خبرنگار سرویس دانشگاه برنا گفت:حوزه و دانشگاه دو سازمان معرفتی هستند که تفاوت ساختاری و معرفتی دارند و تلفیق این دو احتیاج به تحولات دانشی دارد.

وی افزود: اولین تحولی که در علوم دینی به وجود آمد در دوره شاه عباس بود که غرب گرایی شروع شد و اوج این حرکت در دوره ناصرالدین شاه است که دارالفنون کاملا با ساختار غربی تشکیل شد که این تحول در مشروطه جواب می دهد تا زمانی که مشروطه شکست می خورد و این نشانه های ورود جدی علوم غربی به ساختار علمی کشور است.

استاد دانشگاه تهران گفت:چند جریان قبل از انقلاب به هم رسیدند و وحدت حوزه و دانشگاه را به وجود آورند یکی از آنها مشرب نقد بود که علامه طباطبایی آن را پایه گذاری کرد و احیای تفکر اسلامی در دانشگاه شروع شد که صحبت های علامه طباطبایی و هانری کربن در همین رابطه است .دیگری مشرب چپ بود؛ چپ های اگزیستانسیالیست که بازگشت به خویشتن و ضدیت با تمدن غربی را مطرح کردند مثل سارتر که نماینده آنها در ایران هم جلال آل احمد و شریعتی بودند که این جریان هم در انقلاب خیلی موثر بود، جریان دیگر هم جریان شهید مطهری بود که سعی کرد دین را از درون ساختارمند کند و کلام و جریان جدیدی را بانگرش ویژه ای به اسلام و فلسفه به وجود آورد که متاسفانه شهید مطهری در این بعد خوب شناخته شده نیست.

فیاض ادامه داد: این سه جریان به هم پیوستند و باعث وحدت حوزه و دانشگاه شدند و یکی از دلایل انقلاب اسلامی هم همین امر است که با نظریه ولایت فقیه امام این کار شکل می گیرد.

وی تصریح کرد:می بینیم کسانی که با حوزه ها ضدیت دارند به شدت با نظریه ولایت فقیه درگیر می شوند مثل کسانی که به نهضت آزادی پیوستند و به شدت سعی می کنند این وحدت را کمرنگ کنند و با غرب گرایی و دانشگاه گرایی سعی می کنند این وحدت را از بین ببرندو الان هم سعی می کنند با ساختار سیاسی جامعه که سعی می کند وحدت حوزه و دانشگاه را پررنگ کند و به تولید علم جدید برساند، مقابله کنند.

وی درباره اینکه کدام مرکز باید وحدت حوزه و دانشگاه را پیگیری کند گفت: متاسفانه علی رغم اینکه مراکزی با این نام داریم ولی در عمل جایی این کار را دنبال نمی کند و نهادی مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی هم بدترین ضربه را به این مسئله زده است. شورای بی خاصیتی که جز تصویب قرارداد کار دیگری نمی کند و متاسفانه هر چه ضعف داریم از این شورا بیرون آمده است.

وی گفت: شورای انقلاب فرهنگی یک شورای عام است که نه رابطه آن با حوزه مشخص است و نه با دانشگاه. در واقع تخصص این کار را هم ندارند و عده ای آدم های فنی یا متخصص در علوم پزشکی هستند.

فیاض با ابراز تاسف از اینکه بعد از 30 سال اتفاقی نیفتاده گفت:در این مدت نه تنها کمکی به ما نشده بلکه خیلی مواقع جلوی ما ایستاده اند. در واقع کسانی که پیگیر بحث وحدت حوزه و دانشگاه هستند کسانی نیستند که پول سازمان ها را می گیرند.در این زمینه شورای عالی انقلاب فرهنگی به شدت مقصر است و حتی کسانی که در آن شورا هستند هم معتقدند که این شورا هیچ خروجی ندارد.

وی گفت: دوره ای که عده ای غیر متخصص بخواهند مدیریت کنند گذشته است،الان ما تعداد زیادی متخصص در علوم اسلامی داریم و در واقع باید انقلاب در خود شورای انقلاب فرهنگی به وجود بیاید.

محمد صادق کوشکی نیز گفت:اولین قدم آن است که نخبگان به وحدت معنایی برسند. اجماع در نظر و گفتمان مشترک باید ایجاد شود .البته کار زمان بری است و چون در این 30 سال کاری نشده هنوز در پله اول هستیم.

محمد صادق کوشکی در گفت و گو با خبرنگار سرویس دانشگاه برنا گفت: واقعیت این است که هنوز درک عمومی بین نخبگان حوزه و دانشگاه از مفهوم وحدت حوزه و دانشگاه به وجود نیامده .برخی می‌گویند این وحدت فیزیکال است و با ورود درس های حوزه و دانشگاه به یکدیگر این وحدت به وجود می آید، برخی معتقد به وحدت روش هستند برخی دیگر بر وحدت مبنایی و نگرشی اعتقاد دارند و هنوز ابتدای راهیم.

این استاد دانشگاه گفت:کسی که این دیدگاه را مطرح کرده امام است و با مراجعه به دیدگاه های او این اختلاف به حداقل می رسد. امام به وحدت مبنایی و نگرش و تا حد امکان وحدت در روش معتقد بودند و البته این در کنار نگاهی است که امید به بهبود وضع حوزه و بازگشت به جایگاه گذشته آن دارد یعنی حوزه در بخش تولید علوم فنی هم صاحب نظر شود.

وی گفت: بحث تولید علم در آن وحدتی که مد نظر رهبری و امام است زیر مجموعه بحث وحدت حوزه و دانشگاه است. یعنی اگر حوزه و دانشگاه نهادهای تولید علم نباشند وحدتی شکل نمی گیرد و وحدت آنها یک امر صوری و تشریفاتی است. وحدت حوزه و دانشگاه وقتی ارزشمند است که آنها تولید کننده علم باشند، وحدت دو نهاد سترون تاثیری ندارد.

کوشکی درباره نقش این دو نهاد در شکل آرمانی گفت:در شکل آرمانی حوزه و دانشگاه هر یک کار خود را انجام می دهند اما به معنی یکی شدن آنها نیست مثل سپاه و ارتش که یکی نشده اند و هر یک تعریف ویژه ای دارند.

استاد دانشگاه خواجه نصیر گفت: اولین قدم آن است که نخبگان به وحدت معنایی برسند. اجماع در نظر باید ایجاد شود و باید این گفتمان مشترک ایجاد شود .البته کار زمان بری است و چون در این 30 سال کاری نشده هنوز در پله اول هستیم.

وی درباره چگونگی شروع این روند گفت: حتی اگر یک فرد به تنهایی این کار را کند می توان امیدوار بود که به آن هدف برسیم و نمی شود گفت اگر ساختارها حرکت نکنند تلاش های فردی، بی فایده است.

وی در باره نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه گفت: این شورا در واقع تبدیل به یک موجود بی فایده و ناتوان شده است ومن از آن توقعی ندارم ولی اگر کسی توقع داشته باشد به زودی می فهمد که توقع از چنین دستگاهی که فلسفه وجودی آن برای اعضای آن هم مشخص نیست، بیهوده است و اگر این شورا دخالت نکند بهتر است.

کوشکی با بیان اینکه اگر قرار باشد اتفاقی بیفتد هم از طریق شوراهای عالی رخ نمی دهد تصریح کرد:به ویژه در حوزه های فرهنگی این مسئله جدی تر است مگر آنکه افراد مختلف خودشان کار بکنند مگر جنگ را چه کسی اداره کرد و اگر قرار بود به امید ارتش و سپاه باشیم اتفاقی نمی افتاد امروز هم همین طور است.

گفتنی است از این اساتید دانشگاه کتاب های «ایران آینده به سوی الگویی مردم شناختی برای ابرقدرتی ایران»، «برگی از باغ» و «تبار ترور (مروری بر تاریخچه و کارنامه‌ی تروریستی سازمان مجاهدین خلق)» در فروشگاههای دفتر نشر معارف و سایت پاتوق کتاب موجود و قابل تهیه است.