نصایح اخلاقی-عرفانی امام

کتاب «نصایح اخلاقی - عرفانی امام خمینی(ره)» تالیف و تدوین شده توسط حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد ضرابی از سوی انتشارات موسسه فرهنگی پیوند با امام(ره) به چاپ چهارم رسید.

به گزارش ایبنا، این اثر، گنجینه‌ای است که خوانندگان را باگوشه‌ای از نصایح امام(ره) که برای تنبه و بیداری دل‌ها فراهم آمده، آشنا می‌سازد.

علامه میرزا ابوالحسن شعرانی در معنای لغوی نصیحت آورده است: «نصیحت به معنای خیرخواهی و ارشاد نمودن به راهی است که صلاح طرف باشد. خالص گردانیدن نیت از آلودگی و فساد او، اراده خوبی و پاکی نیت، و در جست‌وجوی بهترین راه برای او برآمدن است.»

بارقه الهی خیرخواهی همان‌گونه که در چهره ملکوتی خود برای مومنین در بهشت برزخی و قیامت به هزاران چهره دلکش و زیبا ظهور می‌کند و با شهد شیرین و رنگارنگ خود ذائقه‌ها را به هزاران چهره حظ و لذت می‌نوازد، در زندگی روزمره ما نیز به اشکال مختلفی ظاهر می‌شود و به تناسب هر موضوع و مساله‌ای رنگ و هیات مخصوصی به خود می‌گیرد که فهم درست و اجرای صحیح در زیبایی و دلپذیری آن نقش تام و تمامی دارد. از این رو شیخ عباس قمی(ره)، در تعریف نصیحت به نحوه و چگونگی اجرای آن نیز توجه کرده، می‌نویسد: «نصیحت درباره مومنین، راهنمایی آنان است به سوی مصالح دینی و دنیوی و اگر به چنین مصالحی جاهلند آنان را تعلیم داده و متذکر شویم و در صورت غفلت یادآوری نماییم و این که غش(ناخالصی) و حسد را در حق آنان ترک نموده و به فکر دفع ضرر و جلب منفعت آنان باشیم. و اگر نصیحت ما را نپذیرفتند با آنان رفق و مدارا پیشه سازیم تا قبول نمایند. اگر نصیحت مربوط به امور دینی آنان باشد در صورت عدم پذیرش شیوه امر به معروف و نهی از منکر را در پیش گیریم.»

ارزش نصیحت آن‌چنان والا است که اشرف مخلوقات عالم، رسول خدا(ص) خود را بی‌نیاز از آن نمی‌بیند! رسول خدا(ص) روزی به جبرئیل علیه‌السلام فرمود: «مرا موعظه‌ای بنما و نصیحتی کن! جبرئیل عرض کرد: ای محمد(ص)! هرطور که می‌خواهی زندگی کن، اما بدان که روزی خواهر مرد؛ و هر چیزی را که می‌خواهی دوست داشته باش، ولی بدان که روزی از آن جدا خواهی شد؛ و هر طور خواهی عمل نما، اما آگاه باش که روزی آن را ملاقات خواهی کرد، شرافت مومن در نماز شب او و عزتش در بی‌نیازی از مردم است.»

امام باقر(ع) فرمود: «از کسی باید بیش از دیگران پیروی نمایی که تو را خالصانه نصیحت می‌کند، ولو با نصیحت خود تو را به گریه اندازد، اما از کسی که مصلحت واقعی تو را در نظر نمی‌گیرد و صرفا با غش و حیله و ناخالصی موجبات سرور تو را فراهم می‌کند، اطاعت منما. (ای بسا پشت این شادی‌های آلوده به گناه و زود گذر، غم‌ها و غصه‌های طولانی باشد.)»

امام صادق(ع) نیز فرمودند: «علی(ع) عبد ناصحی برای خدا بود؛ مردم را به خاطر خدا نصیحت کرد و خدا را دوست داشت و خدا نیز او را دوست داشت. "من خاف‌الله خاف منه کل شی‌ء و من لم ‌یخف‌‌الله اخافه‌الله من کل شی‌ء؛ هرکه از خدا بترسد! خدا هم چنان هیبتی از او در دل دیگران ایجاد خواهد کرد که همه از او ترسیده و حساب می‌برند. اما آنکه از خدا نترسد، خدا چنان ترسی در دل او خواهد انداخت که از همه واهمه کرده و از هر چیز می‌ترسد.»

درباره حد و و مرز نصیحت، روایاتی از معصومین علیهم‌السلام نازل شده که در اینجا به بعضی از این روایات اشاره می‌شود: پیامبر(ص) فرمود: «نصیحتی که به قدر توان و طاقت باشد بر همه لازم و ضروری است؛ به شرطی که نصیحت کننده بداند نصیحتش مورد قبول واقع خواهد شد و خوف و خطری را نسبت به خود احساس نکند، که در غیر این صورت (یعنی اگر احتمال خطر بوده و یا نتیجه معکوس دهد و یا خطر جدی جانی و مالی در پی داشت) تکلیفی متوجه او نخواهد بود.»

علی(ع) فرمود: «کثرةالنصح تهجم بک علی کثرةالظنه؛ نصیحت بیش از حد، موجب هجوم آوردن بدگمانی به سوی شماست. (یعنی نصیحت شونده خیال می‌کند که ناصح برای اغراض شخصی و نامطلوب اندرز می‌دهد).» و در روایتی دیگر علی(ع) فرمودند: «من بصرک عیبک فقد نصحک؛ هرکه تو را بر عبودیت آگاه ساخت؛ او در حقیقت ناصح و خیرخواه توست.»

امام سجاد(ع) هم فرمود: «کثرةالنصح تدعوا الی‌التهمة؛ زیاد نصیحت کردن، انسان را به سوی تهمت فرا می‌خواند.»

کتاب‌های قرآن کریم، نهج‌الفصاحه، نهج‌البلاغه، آداب‌الصلاة، اربعین حدیث، بحارالانوار، جهاد اکبر، الحکم‌الزاهره، الحیاة، خصال، روضة‌المتقین، سفینةالبحار، شرح حدیث جنود عقل و جهل، شرح دعای سحر، صحیح مسلم، صحیفه امام، غررالحکم و دررالکلم، کافی، اللئالی‌الاخبار، مستدرک‌الوسائل، مکارم‌الاخلاق، من لا یحضره‌الفقیه، میزان‌الحکمه، نثر طوبی، وسائل‌الشیعه، وصیت‌نامه سیاسی الهی امام خمینی(ره) و ولایت فقیه، از منابع و مصادر مولف در تدوین این اثرند.

چاپ چهارم کتاب «نصایح اخلاقی - عرفانی امام خمینی(ره)» در شمارگان 3000 نسخه، 280 صفحه، و بهای 33000 ریال راهی بازار نشر شد.