انتشار دوکتاب درباره سکولاریسم و مطالعات زنان در جهان اسلام
0 (از 0 رای)
کتاب «سکولاریسم اسلامی»، به قلم منصور میراحمدی و به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، اثر حاضر درصدد ارزیابی انتقادی «سکولاریسم اسلامی» است که پس از طرح مسئله دولتسازی مدرن در جوامع اسلامی، تبدیل به یک ایده نظری شده است. نگارنده، سکولاریسم، یا جدایی دین از دولت و یا نهادهای دینی از نهادهای سیاسی را به دو دسته کلی «درون دینی» و «برون دینی» تقسیم کرده است که با توجه به تحولات سیاسی و اجتماعی و نیز چرخشهای معرفتی در مطالعات و ادبیات سیاسی، پرداختن به رویکرد «بروندینی» را ترجیح داده است.
در فصل اول به علت اصلی ظهور ایده سکولاریسم در جهان اسلام پرداخته شده است که با مطالعه و نگاهی گذرا به تحولات سیاسی ـ اجتماعی چند دهه اخیر نگارنده به این نتیجه رسیده است که مهمترین عامل طرح نظریه سکولاریسم اسلامی شکلگیری مسئله «دولت سازی» در جهان اسلام در پیظهور نشانههای انحطاط یا عقبماندگای در جوامع اسلامی به ویژه در عرصه نظام سیاسی است. البته بروز ظهور عقب ماندگی در پی سرعت و دامنه بسیار زیاد نفوذ کشورهای اروپایی در جهان اسلام که باعث نوعی عبرت در میان مسلمانان شد، عینیت یافت.پس از آن مسلمانان پارسا برای جلوگیری از جایگزین شدن قانون گذاری غیر دینی به جای دینی بهرهبرداری غرب از سرزمین اسلامی مقاومت نشان دادند.
میراحمدی در ادامه به تاریخچه شکلگیری سکولاریسم اسلامی میپردازد و آن را به سالهای آغازین سده بیستم نسبت میدهد با این بیان که الغای خلافت عثمانی، فروپاشی بنای مربوط به جامعه سنتی تلقی شد که برخی از اندیشمندان مسلمان همچون رفعت طحطاوی و خیرالدین پاشا خواستار بقای آن با ارائه راهکارهای اصلاحی بودند. لذا لزوم ساختنبنایی دیگر در کانون مباحث نظری قرار گرفت. لذا الغای خلافت را میتوان مهمترین عامل نظری از مسئله عقب ماندگی به مسئله دولت سازی تلقی کرد. پس از آن اندیشمندان مسلمان درصدد تبیین دولت اسلامی در جهان اسلام برآمدند که در نظریه برخی از آنان مثل رشیدرضا به دلیل ناکار آمدبودن و تفکیک اسلام ایدة سکولاریسم اسلامی مطرح شد.
فصل دوم با عنوان «تاریخی از اسلام حقیقی» با اشاره به نظریه های مختلف هرمنوتیک و چرخش معرفت شناختی هرمنوتیک توسط گادامر به این نتیجه میرسد که چرخش معرفت شناختی و برداشت جدید از دین در ایده سکولاریسم اسلامی متأثر از همان نظریههای هرمنوتیکی است.
سپس از پارهای از نوشته های افرادی چون حامد ابوزید، محمد ارکون و محمد عابدالجابری را شاهد میآورد که بر تفکیک معرفت دینی و ثابت بودن دین و متغییر بودن معرفت دینی اشاره دارند.
در نهایت متذکر میشود که معرفت دینی سکولارهای مسلمان، رابطه خاصی میان اسلام و سکولاریسم برقرار میسازد و با اشاره به معرفت دینی برخی از سکولارهای مسملمان، نسبت اسلام با سکولاریسم را در افکار و اندیشههای آنان مورد بررسی قرار میدهد.
از جمله کسانی که نظریه آنان در پایان این فصل به عنوان سکولارهای مسلمان مورد بررسی قرار گرفت است مهدی بازرگان، عبدالکریم سروش، محمد مجتهد شبستری و مصطفی ملکیان از ایران و محمد عابد الجابری، محمد سعید و عبد میلانی انصاری از جهان عرب است.
مؤلف در فصل سوّم به مفهوم و ماهیت سکولاریسم اسلامی میپردازد و برای توضیح آن (سکولاریسم) سکولاریزاسیون که اصطلاحی است هم خانواده سکولاریسم توضیح میدهد. ضمن اینکه به واژه سکولار هم اشاره نموده و توضیح مختصری درباره ان ارائه میدهد و پس از آگاه نمودن مخاطب خود ار معنا و مفهوم این واژهها به این نتیجه میردسد که در همه واژهها بر نوعی نگرش خاص به جهان تأکید شده است و این واژههای، جهان را منبع و مرجعنهایی درک انسانها از جهان معرفی میکنند.
نویسنده در ادامه فصل با آوردن عبارتهایی از نظریه پردازان مختلف عرب و حتی ایرانی به بیان چگونگی دفاع آنان از نظریه سکولاریسم اسلامی میپردازد و این مطالب در قالب سه مؤلفه به شرح ذیل میآورد.1- پذیرش مرجعیت دین در فهم آموزش هدف بینی ناظر به زندگی سیاسی،2- انکار مرجعیت دین در تنظیم قوانین حاکم بر زندگی سیاسی و نهادهای آن، 3- پذیرش مرجعیت عقل در تنظیم زندگی سیاسی در ذیل این مطلب به مقوله انکار جدایی دین از سیاست پذیرش دین از دولت توسط طرفداران سکولاریسم اسلامی اشاره مینماید.
نویسنده در فصل چهارم به نقد و بررسی ایده سکولاریسم اسلامی پرداخته ومی نویسد : ایده سکولاریسم اسلامی با وجود تلاش بسیار زیاد طرفداران و نمایندگان فکری آن، دچار نابسامانی و اغتشاش مفهومی است بررسی انتقادی این نظریه مشکلات تئوریک و عملی آن در ادله الگوی «بدیل» حکومت دین را نمایان ساخت
در پایان نویسنده در پاسخ پرسش چه باید کرد؟ مینویسد: باید پاسخهای دیگر را مورد توجه قرار داد، نوگرایی، اصطلاحطلبی اسلامی و سلفیگرایی، رادیکالیسم اسلامی در جوامع اسلامی مهمترین پاسخ هایی اثر که به موازات سکولاریسم اسلامی در جوامع اسلامی مطرح شدهاند.
یادآوری می شود که کتاب مذکور در 167 صفحه برای نخستین بار به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به بهای 20000 ریال منتشر شده است.
** صورت بندی مطالعات زنان در جهان اسلام
کتاب «صورت بندی مطالعات زنان در جهان اسلام» از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر شد.
درمقدمه این کتاب آمده است: از زمان جنبش باز خیزی اسلامی در دوره معاصر،یعنی ازنیمه دوم سده نوزدهم میلادی تاکنون مطالعات زنان همواره بخش جدایی ناپذیری از روند نظریه پردازی درجهان اسلام بوده است.
نویسنده ادامه داده است: مطالعات زنان با رهیافت اسلامی موضوع نوشته شده حاضر است، دراین رهیافت مطالعات زنان در طول ۱۵۰سال اخیر متناسب با تحولات جوامع اسلامی دراین مدت با فراز و نشیبهایی روبرو شده است امادر مجموع میتوان از سه مرحله کلی دراین دوره تاریخی نام برد.
نگارنده افزوده است: مرحله نخست مطالعات زنان در اندیشه اسلامی نوگراست، دراین دوره مسایل زنان از دیدگاههای سران جنبش بازخیزی مانند محمد عبده، محمد رشید رضا و قاسم امین بررسی میشود که به لحاظ تاریخی فروپاشی امپراتوری عثمانی نماد پایان این دوره است.
در بخش دیگری از مقدمه این کتاب آمده است: مرحله دوم دوره مطالعه زنان در اندیشه اسلامی معاصر میباشد که به لحاظ تاریخی از ربع دوم سده بیستم شروع شده و تا نیمه دوم دهه هفتاد است.
نویسنده بیان کرده است: هدف نوشته حاضر ارایه یک دسته بندی اولیه و ابتدایی از مجموع نظریات اسلامی سده بیستم میلادی به منظورآشنایی اجمالی با دیدگاههای مختلف نویسندگان مسلمان درحوزه مطالعات زنان است.
دراین کتاب به موضوعاتی از جمله مسایل زنان از نظر اصولگرایان، دیدگاههای نو سلفی دراندیشه اسلامی اصولگرا، دیدگاه های اجتهادی در اندیشه اسلامی معاصر و مسایل زنان از نظر دگراندیشان پرداخته شده است.
برای ارسال دیدگاه لازم است وارد شده یا ثبتنام کنید