«هویت معرفت علمی علوم اجتماعی در ایران » منتشر شد

به گزارش پاتوق کتاب فردا به نقل از خبرگزاری تسنیم، «هویت معرفت علمی علوم اجتماعی در ایران» نوشته محمدتقی ایمان از سوی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شد.

محتوای این کتاب ناشی از دغدغه های تولید دانش علمی در کشور است. اساساً نگرانی نگارنده متمرکز بر روش شناسی علم به عنوان بستر و زمینه تولید دانش علمی است که هویت فلسفی و پارادایمیک دارد. متأسفانه دانش علمی در کشور دچار سه گسست است: فلسفه از پارادایم علم، پارادایم علم از نظریه علم و در نهایت روش شناسی از روش. مقاله ها و اظهارنظرهای پیش رو تلاش می کند دغدغه های معرفتی در کشور را در این سه گسست گوشزد کند. برآیند این سه گسست در ابهام های پارادایمیک، نظری و تجربی مقاله های نظری و حاصل از تحقیقات تجربی کشور قابل دریافت است. این مقاله ها حکایت از مشکلات ساختاری دانش علمی در کشور دارد که هشداری به جامعه نخبگان و اندیشمندان کشور است.

در مقدمه این کتاب آمده است: «علوم انسانی با هدف توصیف، تبیین و پیش بینی در علم اثباتی و اکتشاف در علم تفسیری و تحول در علم انتقادی به کسب دانش واقعیت های اجتماعی می پردازد. زمانی که بحث واقعیت های اجتماعی می شود، بدین معناست که علوم انسانی در هر واقعیت خاص با مدل سازی تجربی (اثباتی) و مفهومی (تفسیری ـ انتقادی) به شناخت علمی از آن واقعیت می پردازد. برای مثال، چنانچه به علم اثباتی و نظریه های آن در رشته های مختلف علوم انسانی (جامعه شناسی، روان شناسی، اقتصاد وغیره) اعتقاد فلسفی و پارادایمی داشته باشیم، این امکان وجود دارد که با مدل سازی تجربی در شرایط اجتماعی ـ اقتصادی مختلف از طریق پژوهش های علمی متکی بر روش شناسی کمّی، به کسب دانش علمی از آن شرایط بپردازیم. درنظرگرفتنِ ضرورت های هر نظام اجتماعی در مدل سازی تحقیقات علمیِ اثبات گرا نمی تواند اهداف بومی سازی علم را که امروزه در محافل علمی کشور مرسوم شده است، پوشش دهد.

علمی که از طریق مدل سازی حاصل شود کاملاً متکی بر مبانی فلسفی و پارادایمی خاص و وابسته به شرایط معینی است که ابتدا باید به آن مبانی اعتقاد و باور داشت و سپس نتایج حاصل از مدل را برای شرایط مورد مطالعه پذیرفت. متأسفانه گاهی مباحث علم دینی یا اسلامی سازی دانش نیز با مدل سازی مرسوم در دانش علمی یکسان گرفته می شود که این امر اعتبار نظری و پارادایمی لازم را ندارد. باید توجه داشت حاصل فرایند تولید دانش نمی تواند پیش فرض های پارادایمیِ مبانی نظری مدل را به چالش بکشد؛ ازاین رو چنانچه بحث هویت و ساختار دانش علمی متمایز از دانش های علمی موجود طرح شود، ابتدا باید تکلیف مبانی پارادایمی علم و سپس روش شناسی آن را مشخص ساخت و پس از آن به تولید دانش علمی ـ آن هم متکی بر هنجارهای علمی ـ اقدام کرد. چنانچه دانش علمی جدید در رقابت با دانش های علمی موجود، در جهت حل مسائل و رفع تنگناهای زندگی اجتماعی انسان ها اثربخش تر باشد، می تواند به قوت و توانمندی پارادایمیک خود ببالد، وگرنه از گردونة دانش علمی خارج می شود. به همین دلیل است که رقابت پارادایم ها و مبانی فلسفی دانش علمی، در سطح دانش علمی قابل انجام است.»

«هویت معرفت علمی علوم اجتماعی در ایران» نوشته محمدتقی ایمان در شمارگان 7090 نسخه به قیمت 24 هزار تومان منتشر شده است.