loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

گفتگو با حجت الاسلام پیروزمند به بهانه سالگرد انقلاب فرهنگی

نویسندگان مرتبط : علیرضا پیروزمند

شاید از انقلاب فرهنگی بتوان به عنوان یکی از مظلوم ترین مفاهیم انقلاب اسلامی نام برد؛ بدین معنا که نه در بازه زمانی اجرای انقلاب فرهنگی نخست کسانی که حتی داعیه دار آن بودند، بعضا مفهوم آن را درست شناختند و نه اکنون تبیین درستی از مفهوم و ضرورت انقلاب فرهنگی دوم صورت می پذیرد.

مجموعه فرهنگستان علوم انسانی در قم از مجموعه هایی است که در تولید علم دینی و تبیین افق تمدن اسلامی گام های جدی برداشته است. انچه در پی می آید مصاحبه ای است با حجت الاسلام و المسلمین پیروزمند قائم مقام دفتر فرهنگستان علوم اسلامی. رجانیوز متن کامل این مصاحبه رابه نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر فرهنگستان علوم اسلامی و به مناسبت سالروز انقلاب فرهنگی منتشر می کند.

در مورد چیستی و ضرورت انقلاب فرهنگی توضیح بفرمائید و بفرمائید که آیا بحث از انقلاب فرهنگی یک نیاز تاریخی بوده یا هنوز هم استمرار دارد؟

انقلاب فرهنگی موضوعی بود که بعد پیروزی انقلاب اسلامی با فرمایش حضرت امام نسبت به تعطیلی دانشگاه ها مطرح شد. انقلاب فرهنگی در آن مقطع به عنوان یک موضوع مهم و تعیین کننده مورد توجه قرار گرفت به حدی که به تعطیلی دانشگاه انجامید.

اما ضرورت این بحث از این جهت بود که انقلاب اسلامی که انقلاب برمدار ارزش‌ها بود و به تغییر رژیم سیاسی در کشور انجامید برای اینکه بتواند بقاء داشته باشد باید عقبه فرهنگی خودش را ایجاد می‌کرد و ساز و کاری برای استمرار و بقاء ارزش هایی که بر اساسش انقلاب شده بود فراهم می‌نمود به همین دلیل باید ارزش های گذشته همراه نظام سیاسی گذشته بازسازی می‌شدند.

باید شخصیت‌هایی که عامل فرهنگ شاهنشاهی و فرهنگ غرب زدگی بودند، بازسازی می‌شدند یا تغییر پیدا می‌کردند. به همین جهت مسئله انقلاب فرهنگی به درستی مورد اهتمام حضرت امام قرار گرفت به حدی که فرمودند با وابستگی فرهنگی، استقلال نسبت به سایر ابعاد جامعه هم اتفاق نخواهد افتاد.

انقلاب فرهنگی یعنی انقلاب در ارزش ها، باورها و رفتارها، آن هم مبتنی بر فرهنگ اسلام؛ انقلاب فرهنگی یعنی تغییر در ارتکازات و پذیرفته شده‌های جامعه که اگر بر محور تعالیم غیر الهی اتفاق افتاده باشد، فرهنگ مادی را تحویل می‌دهد و اگر بر محور فرهنگ اسلام باشد، فرهنگ اسلامی را تحویل می‌دهد. بنابراین اگر فرهنگ را اینگونه تعریف کردیم و ارکان فرهنگ‌ را هم ارزش‌ها، باورها و رفتارها دانستیم، انقلاب فرهنگی یعنی انقلاب در محتوای این ارزش‌ها، باورها و رفتارها.

این علامت سؤال را باید متوجه خودمان بکنیم که بعد از انقلاب ارزشها، باورها و رفتارهای جامعه با چه کاستی هایی روبه رو بود که آن مقدار تغییر در آن لازم بود که حضرت امام از آن تعبیر به انقلاب کردند. با توضیح مختصری که عرض گردید معنی انقلاب فرهنگی مشخص شد.

ضرورتش هم به این دلیل بود که از یک طرف تغییر رژیم سیاسی باید مقارن می‌شد با تغییر در فرهنگ جامعه و از طرف دیگر در بیرون مرزها با یک فرهنگ رقیب رو به رو بودیم که از زمان گذشته سعی می‌کرده ارزش ها، باورها و رفتار‌های خودش را به جوامع ضعیف به ویژه جوامع اسلامی از جمله ایران اسلامی تحمیل بکند که در مقاطع بعد از انقلاب این مسئله با فشار و شدت بیشتری دنبال شد.

طبیعتاً قدرت مقاومت جامعه در صورتی بالا می‌رفت که بتواند مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی از خودش جوشش داشته باشد و به این ترتیب نه تنها نسبت به آسیب‌های بیرونی واکسینه بشود بلکه بتواند فرهنگ خودش را صادر کند و به یک فرهنگ جهانی تبدیل بشود. به همین دلیل -علی رغم تصور بعضی- انقلاب فرهنگی موضوعی نیست که کهنه شده باشد و مربوط به قبل از انقلاب باشد به دلیل اینکه آن انقلابی که باید اتفاق می‌افتاد هم چنان مورد پرسش و مورد نیاز جامعه ما هست.

به عبارت دیگر اگر فرهنگ جامعه را به دو لایه فرهنگ عمومی و تخصصی تفکیک کنیم باید انقلاب فرهنگی را در این دو سطح مورد ارزیابی قرار دهیم. اگر شاهد این باشیم که تحول درعلوم به ویژه علوم انسانی و علوم اجتماعی مبتنی بر فرهنگ اسلامی اتفاق افتاده، می‌توانیم ادعا کنیم که انقلابی در فرهنگ تخصصی ایجاد شده است و اگر رفتارهای عمومی مردم روز به روز از ابتذال، فساد، فحشاء، اعتیاد، بی صداقتی و ...در حال فاصله گرفتن باشد و ارزشهای اسلامی نهادینه شده است، باید بگوییم فرهنگ عمومی جامعه ما هم منقلب شده اما آنچه که شاهدش هستیم این است که با وجود پیشرفت‌ها و تلاش‌هایی که انجام گرفته، هم در تحول علمی دچار کاستی جدی هستیم و هم در عرصه فرهنگ عمومی. هم به واسطه تأثیر پذیری اش از فرهنگ تخصصی، هم به واسطه تأثیر پذیری اش از الگوهای توسعه، هم به واسطه تأثیر پذیری اش از امواج فرهنگی ای که از بیرون مرزها وارد می‌شود.

بنابراین از این مقدمه به این نتیجه می‌رسیم که انقلاب فرهنگی هم چنان نیاز ضروری و حیاتی جامعه ما هست و باید به این مسئله اهتمام داشته باشیم.

توضیح مختصری در مورد شورای عالی انقلاب فرهنگی و عملکرد آن در این مدت شکل گیری بدهید.

از همان مقطعی که حضرت امام موضوع انقلاب فرهنگی را مطرح نمودند، برای پیگیری این مسئله شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس شد که الان در آستانه سالگرد تأسیس این شورای مهم هستیم.

این شورا همان گونه که از عنوانش پیداست، شورایی بود که قرار بود انقلاب فرهنگی را در کشور رصد، پیگیری و تدبیر کند. برای اینکه مصوبات این شورا ضمانت اجرایی داشته باشد ترکیبی به تدبیر حضرت امام برای این شورا در نظر گرفته شد. مسئولان کشور در بالاترین سطح در این شوراعضویت دارند، مسئولین فرهنگی در بالاترین رده در آن عضویت دارند و ارشدترین شخصیت‌های فرهنگی در آن عضویت دارند. این ترکیبی که انتخاب شد، ترکیبی بود که هم قوت علمی لازم و هم پشتیبانی لازم را برای اینکه بتواند موضوع انقلاب فرهنگی را دنبال کند داشته باشد.

اما اینکه چه کارهایی در این شورا صورت گرفته است را باید مسئولین ذی ربط در شورای عالی انقلاب فرهنگی توضیح بدهند ولی به عنوان یک فرد یا ناظر بیرونی می‌خواهم عرض کنم که اگر بخواهیم میانگین فعالیت شورای عالی انقلاب فرهنگی در طول سه دهه گذشته را ارزیابی بکنیم به نظر می‌آید که موضوع انقلاب فرهنگی نه به درستی فهم شده و نه عزم لازم برای ایجاد انقلاب فرهنگی در اعضای محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود داشته است، به همین جهت می‌بینیم که هم از نظر میزان پیگیری و هم از نظر میزان کار، بر نمی‌آید که به دنبال ایجاد یک انقلاب باشند،مضاف بر اینکه از خروجی و مصوباتی که شورا عالی انقلاب فرهنگی داشته و مهمتر از مصوبات تأثیر عملی که در صحنه فرهنگی کشور داشته، به نظر نمیاد اقداماتی که انجام شده انقلاب آفرین باشد.

البته در سالیان اخیر یک سری موضوعات ملی و زیربنایی به هدایت و مطالبه مقام معظم رهبری در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفته که اگر به درستی پیگری بشود و به درستی اجرا بشود نوید بخش این است که یک اتفافات مبارکی در عرصه فرهنگ رخ بدهد، از جمله بررسی نقشه جامع علمی کشور، نقشه مهندسی فرهنگی کشور، تهیه آیین نامه پیوست فرهنگی کشور، پیوست فرهنگی در موضوعات غیر فرهنگی در کشور، اصلاح ساختار نظام آموزشی در کشور، ساماندهی دستگاه های فرهنگی در کشور. اینها موضوعاتی است که اگر از دریچه انقلاب و ایجاد انقلاب فرهنگی در فرهنگ عمومی و تخصصی تدبیر بشوند و کارشناسان محترمی که در این موضوعات دست اندرکارند به ضرورت آن ها پی ببرند می توان شاهد گام های موثرتری در این رابطه بود.

فعالیت های دفتر فرهنگستان علوم اسلامی چه ارتباطی با بحث انقلاب فرهنگی داشته و دستاوردهای آن در طول قریب به سه دهه از شکل گیریش چیست؟

مؤسس دفتر فرهنگستان علوم اسلامی، مرحوم علامه سید منیر الدین حسینی کاملا با اهتمام به همین موضوع انقلاب فرهنگی و با باور اینکه انقلاب اسلامی برای ادامه حیات خودش احتیاج به پشتوانه فرهنگی لازم دارد، این مجموعه را تأسیس کردند. منتهی نقطه امتیاز اندیشه استاد این بود که توجه کرد که این تحول فرهنگی احتیاج به زیرساخت و زیر بناهایی دارد که باید از آنجا حرکت را آغاز کرد.

البته این به معنای نفی فعالیت‌هایی که در روبنا‌ها انجام می‌شد و الان هم لازم است که انجام بشود نیست اما به عنوان مجموعه ای که سعی می‌کرده، آینده نگرانه حرکت بکند و افق‌های دور دست را ببینید توجه به این نکته داشته که تحول در فرهنگ عمومی بدون تحول در فرهنگ تخصصی اتفاق نمی‌ افتد. منتهی اندیشه فرهنگستان در همین حد متوقف نمانده و توجه کرده که تحول در علوم که از آن به تحول در فرهنگ تخصصی یاد می‌کنیم احتیاج به یک زیربناهایی دارد که با تولید نظریه در آن مقیاس می‌توانیم، جنبش نرم افزاری و مهندسی اجتماعی مبتنی بر فرهنگ انقلاب اسلامی ایجاد کنیم.آن زیر بنا‌ها عبارتند از:

مبانی روشی و مبانی فلسفی که امکان تحول علوم را فراهم می‌کند. آن هم مبانی فلسفی و روشی ای که جنبه هماهنگ کنندگی و فراگیری نسبت به مجموعه علوم داشته باشند. این مسئله به قدری پیچیده و دشوار بوده که بخش مهمی از فعالیت دفتر فرهنگستان را در بیش از دو دهه گذشته به خود معطوف نموده است.

به همین خاطر دستاورد مهمی که می‌توانیم ادعا کنیم که دفتر فرهنگستان در راستای انقلاب فرهنگی به آن نائل آمده، تولید نظریه در خصوص زیربناهای روشی و فلسفی تحول علمی در کشور هست و امیدواریم با برداشتن گام‌های بعدی که باید اتفاق بیفتد؛ یعنی تکمیل آن مباحث و هموار شدن راه جریان این نرم افزار ایجاد شده در بدنه علم، زمینه تحول علمی در کشور بیش از گذشته فراهم بشود. البته در حاشیه این مطالعات بینادی، دفتر فرهنگستان در نیازمندی‌های فرهنگی و غیر فرهنگی نظام به تناسب توان تلاش‌هایی را داشته است. چه اینکه در عرصه تحلیل مسائل فرهنگی و اجتماعی هم به اندازه توان حضور داشته است.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر فرهنگستان علوم اسلامی

یکشنبه 5 اردیبهشت 1389
کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط
محصولات مرتبط