رازآلودِ فلسفیِ جنگی

به گزارش پاتوق کتاب فردا به نقل از خبرگزاری فارس؛ رمان خواندن برای بسیاری امر جدی تلقی نمی شود. یعنی رمان خواندن را برای اوقات فراغت می خواهند و با آن می خواهند سرگرم شوند. این تصور غالب و رایج در میان مخاطبان کتاب است که از آن تنها کارکردی سرگرمی ساز دنبال می کنند و خیلی در جستجوی موضوعات زیرمتنی نیستند! پس طبیعتا شاید این گروه خیلی مخاطب آن چیزی که در ادامه این یادداشت می آید نباشند. با این حال باید نوشت و حوصله کرد!

اما همان هایی هم که در جستجوی سرگرمی کتاب می خوانند طبیعتا هرکتابی را انتخاب نمی کنند و شاید در اکثریت آثار ردپای موضوعاتی به چشم می آید که می توان از آن با عبارت مضمون یاد کرد. پس می بینید که مضمون نقش مهمی در آثار دارد و شاید کمتر اثری را بتوان یافت که فاقد مضمون و محتوا باشد.

احمد شاکری در آخرین اثر داستانی که منتشر کرده سراغ لایه های زیرین متن (در حوزه جنگ هشت ساله) رفته و مخاطب خود را به یک چالش اندیشیدن در طول اثر دعوت کرده است.

«بی اسمی» عنوان اثری است که در آن خواننده با شخصیتی روبه رو می شود که رفتارهای سوال برانگیز دارد و همین سبب می شود در فضایی متفاوت شاهد شخصیتی متفاوت تر باشیم.

آنهایی که علاقه به خواندن رمان های فلسفی دارند بی شک مخاطب اصلی رمان تازه احمد شاکری هستند. این رمان با درونمایه فلسفی نگاهی از این زاویه به مقوله جنگ داشته و خواننده اش را دعوت به اندیشیدن کرده است. شاید برخی این اثر احمد شاکری را اثری سخت خوان بنماند اما باید گفت بخشی از این موضوع ناشی از مضمون و زایه نگاهی است که نویسنده به جنگ داشته است.

شخصیت پردازی شاید در این رمان آنطور که از دیگر آثار سراغ داریم دیده نشود که خب شاید این اقتضای شخصیت و موقعیتی است که نویسنده برای داستانش انتخاب کرده است. برای مثال شخصیت این اثر نام ندارد و اسمی برای در ذهن ماندن ندارد. «مرد» عبارتی است که برای شخصیت اصلی قصه، شاکری به کار می برد و همین رازگونگی اثرش را بیشتر می کند. شخصیتی که بی نام بودن او سبب می شود خواننده را کنجکاو می کند او را دنبال کند اما شاید این موضوع ریشه در ضعف شخصیت پردازی هم داشته باشد که خب چون زوایای شخصیت به خوبی ترسیم نشده سبب می شود این رازآلود بودن افزایش پیدا کند.

آنهایی که این رمان را دست بگیرند در ابتدای آن تقدیم نامه ای می خوانند که نویسنده اثر را به شهید ابراهیم هادی تقدیم کرده است. وقتی اثر را به پایان می بریم این تصور ایجاد می شود که شاید بی نام بودن شخصیت اصلی و تقدیم نامه اثر با هم ارتباط داشته اند. به نظر می رسد نویسنده در جستجوی گمنامی بوده و این مفهوم را در اثرش روایت کرده است.

نکته قابل توجه در رمان احمد شاکری شخصیت هایی است که همه در یک واگن قطار با هم روبه رو می شوند. شخصیت هایی که حتما تعجب شما را نیز برانگیخته خواهند کرد. این نیز شاید هدفی جز شکستن کلیشه رایج در فضای داستان جنگ نباشد.

شروع فوق العاده و به شدت تاثیرگذار رمان شاکری که در هیچ جای دیگر کتاب اثری از آن نمی بینیم نشانه ای است از اینکه نویسنده توانایی توصیف و خلق موقعیت هایی ویژه دارد که در چند صفحه ابتدایی توجه هر خواننده ای را به خود جلب خواهد کرد. اما این شروع افول می کند و در ادامه وارد فضای دیگری می شود و داستان در آن فضا ادامه پیدا می کند.

تردید یکی از برجسته ترین ویژگی های شخصیت مردِ کتاب است و شاکری خواسته یا ناخواسته به خوبی توانسته این تردید را در شخصیت قرار دهد و خواننده نیز به خوبی این تردید را درک می کند. شاید این تردید در شخصیت نمادی باشد برای برخی شخصیت های جنگ که تردید در رفتن یا نرفتن مانند خوره در وجودشان بوده است. اما شخصیت اصلی تردیدش از جنس نرفتن نیست بلکه او تردید در یافتن گمشده دارد.

رمان احمد شاکری که سال قبل روانه بازار کتاب شده در اقع اثری است که خواننده می تواند با آن کلنجار برود تا معانی متفاوتی از آن استخراج کند. این همان ویژگی است که در مورد ادبیات از آن سخن گفته می شود و «بی اسمی» احمد شاکری نیز اثری تاویل پذیر و قابل تفسیر است که می تواند به تعداد خواننده هایی که دارد تفاسیر و تاویل های گوناگون داشته باشد.

پیشنهادی که می توان به اهالی کتاب و داستان و آنهایی که می خواهند اثری را برای خواندن انتخاب کنند این است که اگر به رازآلود بودن، فلسفیدن در داستان، فرم های پیچیده و البته زبانی استوار در داستان علاقه مند هستید «بی اسمی» را از دست ندهید. البته آنهایی هم که رمان خواندن برایشان امری سرگرمی آور است هم فراموش نکنند که هر اثری حدی از سرگرمی را برای مخاطب فراهم می کند، اما گاهی ما عادت به سرگرمی های دم دستی از جنس شبکه های اجتماعی کرده ایم و به همین خاطر یک اثر را با لفظ سخت خوان و سنگین از خود دور می کنیم، توصیه می کنیم با همین اثر (بی اسمی) تجربه تازه ای بر تجارب سرگرمی کردن های خود بیافزایید.