انتشار «فلسفه تربیت اسلامی»

فلسفه تربیت اسلامی، تألیف دکتر ماجد عرسان کیلانی، ترجمه، نقد و اضافات بهروز رفیعی با مقدمه دکتر سعید بهشتی ، توسط سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) انتشار یافت.

فلسفه تعلیم و تربیت، یا به عبارت خلاصه‌تر، فلسفه تربیت، در جایگاه یک رشتة علمی مستقل، بیش از یک قرن قدمت دارد. این رشته با عنوان انگلیسی Philosophy of Education در دانشگاه‌های غرب شناخته می‌شود و مراحل و دوره‌های خاصی را در سیر تحول و تکامل خود پشت سر نهاده است. مرحلة استنتاج آرا و اندیشه‌های تربیتی از مکاتب و اندیشه‌های فلسفی در غرب با نام‌هایی چون «رویکرد نظام‌های فلسفی»، «رویکرد سنتی»، «رویکرد ایسم‌ها»، و ... شناخته می‌شود. مرحله «رویکرد تحلیلی» که دومین مرحله در سیر تکامل و پیشرفت این رشته به شمار می‌رود و سرآغاز آن، دهة 1960 است. سرانجام، مرحلة «رویکرد پساتحلیلی» که طیف وسیعی از قبیل «پست مدرنیسم»، «هرمنوتیک»، «پساساختارگرایی»، و ... را شامل می‌شود.
اما می‌توان گوهر و محور مشترک اکثر قریب به‌اتفاق این رویکردها و دیدگاه‌ها را اتکا و استناد آنها به دو ابزار معرفت‌شناختی، یعنی عقل و تجربة حسی دانست. برخی مانند ایدئالیسم و رئالیسم عقلی و فلسفة زبان عادی تأکید بیشتری بر عقل، برخی مانند رئالیسم تجربی و تجربه‌گرایی منطقی و پوزیتیویسم منطقی، تأکید زیادتری بر تجربه حسی، برخی مانند پراگماتیسم، تأکید بر هر دو یا به تعبیر خودشان، تعامل و ترابط هر دو دارند، و برخی هم مانند اگزیستانسیالیسم شاخة الهی، با تأکید بر تجربة باطنی و معرفت شهودی ظاهر می‌شوند. در این میان، آنچه، مجهول و مغفول و بلکه مردود و مطرود است، وحی الهی است. در مکاتبی چون ایدئالیسم دینی و فلسفة اصحاب مدرسه و نمودهای جدیدتر آن (مانند پایدارگرایی دینی) هم هرچند سخن از تلفیق عقل و وحی است، امّا ناگفته پیداست که وحی در یهود و مسیحیت امروز به چه سرنوشتی مبتلاست و تا چه اندازه وهم‌آلود و خیال‌پردازانه است.

وحیی که در اسلام مطرح است هم دربرگیرندة گزاره‌های نظری و توصیفی و هست‌شناختی است، هم دربردارنده گزاره‌های عملی و توصیه‌ای و بایدشناختی؛ هم به فرد و شئونات و ساحت‌های فردی توجه دارد، هم به جامعه و حیثیات و پدیدارهای اجتماعی؛ هم به عقل و تعقلات و خردورزی‌هایش ارج می‌نهد، هم به تجربه و تکاپوها و تلاش‌هایش ارج می‌گذارد؛ هم جسم و حوائج و لوازم جسم را در نظر می‌گیرد، هم روح و مقتضیات و استلزامات روح را فراموش نمی‌کند؛ هم دنیا و حیات دنیوی پیروانش را فراهم می‌آورد، هم اُخری و حیات اخروی باورآورندگانش را ضامن می‌شود؛ و این چنین وحی و وحیانیتی، لایق و شایسته است که مبنا و زیرساخت بنا و ساختمان رفیع تربیت اسلامی واقع شود و قلب این قالب و گوهر این صدف و جان و کالبد گردد و به نام وزین و ارجمند «فلسفه تربیت اسلامی» نامیده و خوانده شود. نگاه ماجد عرسان کیلانی به فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی چنین نگاهی است. مؤلف در این کتاب ذهن خواننده را با فضای غبار گرفته و مه آلود فلسفة تعلیم و تربیت غرب آشنا می‌کند و همچنین الگوی مورد نظر خودش از فلسفة تربیت اسلامی را به خوبی عرضه می‌کند.

کتاب حاضر مشتمل بر شش بخش است که به ترتیب عبارت‌اند از اهمیت پژوهش در فلسفه تربیت اسلامی، هستی‌شناسی، نظریه شناخت در تربیت اسلامی، نظریه ارزش‌ها در تربیت اسلامی، طبیعت انسان در تربیت اسلامی و چند یادآوری و خاتمه. این کتاب با همکاری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تدوین شده است.

فلسفه تربیت اسلامی در 595 صفحه و مبلغ 6250 تومان منتشر و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.