کتابی با موضوع حمله انگلیس به جنوب ایران در سال 1253

به گزارش پاتوق کتاب فردا به نقل از پایگاه خبری سوره مهر، در دو قرن گذشته همواره شهرهای جنوبی کشور و خطه خوزستان و خرمشهر مورد حمله تجاوز و دست اندازی بیگانگان قرار گرفته که سالها می توان درباره آنها صحبت کرد و کتاب ها از ماجراهای آن منتشر کرد.

این کتاب بازیابی واقعه 1253 هجری شمسی در منطقه جنوب است که بررسی اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار نیز در آن مورد توجه قرار گرفته است.

کتاب «بازیابی یک واقعه» با عنوان کتابچه مرحوم خانلر میرزای احتشام الدوله در باب جنگ ایران و انگلیس به قلم یکی از فرماندهان ایرانی در عهد ناصری به نام یاور فراهانی درباره چگونگی اعزام و مقابله قشون ایران در برابر قوای دریایی انگلیس در واقعه سال 1273 است.

سبک و سیاق این کتاب از جهت نثر ترکیبی، از نوع گفتار و محاوره و کتاب آن دوره است که شیرینی خاص به اثر بخشیده است. با توجه به اینکه متن و خاطره از آنِ یاور فراهانی است، ذکر نام خانلر میرزا در عنوان کتاب، از باب احترام نویسنده به فرمانده خویش (خانلر میرزا) است.

در پشت جلد این کتاب خلاصه واقعه سال 1272 چنین آورده شده است: «در سال 1272 هـ.ق. ناصرالدین شاه قاجار به قصد تثبیت حاکمیت ایران بر هرات به محمره لشکر می کشد و حسام السلطنه را بر انجام این مأموریت می گمارد.

حسام السلطنه شهر را به تصرف خویش در می آورد. اما در پی این ماجرا، دولت انگلستان، در ظاهر به منظور احقاقِ حق افغان ها و انصراف دولت ایران از تصرف هرات، بوشهر و خرمشهر را با اشغال کشتی های جنگی و سپاهیان خود به در می آورد. تصرف خرمشهر یک ماه پس از فتح هرات، توسط قشون ایران و عزیمت قوای انگلیس، و اشغال خرمشهر یک ماه پس از تسلط نیروهای انگلیسی بر بوشهر صورت گرفته است. این نبرد از آغاز درگیری تا هنگام اطلاع از مصالحه یک هفته به درازا کشیده است.»

در ادامه در بخشی از اشاره کتاب درباره اهمیت چاپ هچنین آثاری آمده است: «آگاهی و وقوف بر این ماجرا ، گرچه باعث تأسف و تلخ کامی خواننده می شود ، اما اندیشه و تأمّل در علل و پیامد های این واقعة به ظاهر ناچیز گذشته ، در فهم حال و تدارک و تمهید آینده به کار می آید . بی تردید ، این بررسی ، از برای خواننده ای که شاهد و آگاه بر جان فشانی ها و فداکاری های مدافعان سال های دفاع مقدس بوده و چندی این شهر آسمانی را خونین شهر دیده یا خوانده است ، تأثیر و احساسی دیگر خواهد انگیخت و بینش و برداشتی از درس های تاریخی آن بدو خواهد نمود .

در این میان ، اگر قضاوت وجدان و حس غیرت دینی ـ ملّی ، سستی نابخردانه ـ و شاید گریز ناگزیرـ قشون ایران را در هنگامة سال 1273 هـ.ق ، به افسوس و تلخی فرایاد آورد ، به یقین ، در برابر عظمت حماسة مردان مرد این بوم و بر در ایّام جنگ ناخواسته ، از روی فخر و سربلندی ، زبان به سپاس و آفرین خواهد گشود و یاد همیشه ماندگار شهر خرّم خون ـ خرمشهر ـ و حیات دیگربارة آن را به خاطر خواهد سپرد .»

لازم به ذکر است کتاب «بازیابی یک واقعه» نوشته علیرضا کمری در سال 1375 توسط حوزه هنری منتشر شده بود که در سال 1387 با طرح جلدی جدید در 144 صفحه و شمارگان 2500 نسخه به چاپ دوم رسید.