«من پناهنده نیستم»؛ داستانی از سرقت تاریخ فلسطین توسط اسرائیل

به گزارش پاتوق کتاب فردا به نقل از خبرگزاری تسنیم، رمان «من پناهنده نیستم»، زندگی یک خانواده فلسطینی اهل طنطوره - روستایی ساحلی است که در 49 کیلومتری حیفا در جنوب فلسطین واقع شده را به تصویر می کشد که به علت حمله اسرائیلی ها از سرزمین خود کوچ می کنند. شخصیت اصلی و قهرمان داستان زنی به نام رقیه است. او به اصرار پسرش حسن داستان زندگی خود را تعریف می کند.

این رمان روایت پناهندگی فلسطینیان و جنگ داخلی لبنان و حمله اسرائیل به این کشور است، رنج هجرت و قتل عام و وقایع بزرگی که بعد از پیمان اوسلو بر سر فلسطین آمده است؛ همه این روایات چنان با جزئیات دقیقی بیان می شود که یکی از مهمترین رمان های مربوط به واقعه 1948 فلسطین در ادبیات روایی عرب را رقم می زند. حکایتی از مصیبت ملت فلسطین و اجبار آنان برای خروج از سرزمین و وطنشان و زندگی تلخ در نقاط مختلف جهان به امید بازگشت به وطن.

رضوی عاشور در این اثر چنان از فلسطین و سنت های آن می نویسد، که گویی در آنجا زندگی می کند. البته این یکی از ویژگی های مثبت و از ویژگی های سبک نوشتاری عاشور است که در دیگر آثار او نیز به خوبی قابل مشاهده است. شاید سال ها زندگی مشترک با مرید برغوثی، شاعر مشهور فلسطینی، در پرداختن به این موضوعات بی تأثیر نبوده باشد؛ از این جهت پرداختن به جزئیات زندگی، سنت ها و آیین ها، دغدغه های یک فلسطینی به صورت پیوسته در کتاب دیده می شود؛ هرچند ممکن است گاه برای مخاطب ملال انگیز شود.

گویی فلسطین دغدغه مشترک خانواده برغوثی است؛ از عاشور(مادر خانواده) گرفته که زنی مصری است اما در یکی از مهمترین آثارش از فلسطین می گوید، تا مرید برغوثی که به دلیل فعالیت هایش در این زمینه اجازه اقامت در مصر را نیافت و تمیم برغوثی(پسر خانواده) که سروده هایش به ویژه قطعه شعر «فی القدس» او در این زمینه شهره است.

طنطوره(که ظاهراً عنوان اصلی رمان نیز با همین نام است)، روستایی واقع در جنوب حیفا در فلسطین است، این روستا در سال 1948 میلادی در معرض تجاوزات و حملات صهیونیزم قرار گرفت. حکایت حاضر این کشتار را روایت می کند. رمان از 57 فصل تشکیل شده است که در هر فصل به داستان و حوادث خاصی می پردازد. خواننده، حکایت داستان را از کودکی تا هنگامه پیری راوی دنبال می کند. رمان با برخورد اتفاقی رقیه(شخصیت اصلی رمان) و یحیی در ساحل دریا شروع می شود و در ادامه، شرح و توصیف رخداد سقوط حیفا، صرا و شتیلا و ... از دیگر موضوعاتی است که در خلال داستان به آن پرداخته می شود.

اسماء خواجه زاده، مترجم این کتاب، در مقدمه می نویسد: این رمان روایت درد است؛ درد خانواده ای فلسطینی که زنی به نام رقیه راوی آن است و زندگی فلسطینیان را از نکبت سال 1948 تا آزادسازی جنوب لبنان به دست حزب الله در انعکاس آن به تماشا می گذارد. قصه از دست دادن، آوارگی، پناهندگی، برپایی دولت یهود، مقاومت مردم طنطوره در مقابل صهیونیست ها، استعمار انگلیس، ورود ارتش های عربی به فلسطین، رنج مهاجرت، جنگ داخلی لبنان، حمله اسرائیل، حمله به بیروت، قتل عام، کشتار صبرا و شتیلا، کشته شدن چهره های مطرح فکر و ادب و هنر فلسطین از غسان کنفانی(ادیب فلسطینی) تا کاریکاتوریست مشهور، ناجی علی(که در لندن کشته شد)، تلاش صهیونیست ها برای سرقت تاریخ و میراث فلسطین، غصه، دلتنگی، به یکدیگر نزدیک شدن، خوشبختی و عشق، جمع کردن اضداد در کنار هم برای بافتن تار و پود قصه آدم هایی که دور از وطن با عشق به وطن زندگی کرده و با عشق می میرند. قصه ای که آنچنان دقیق به بیان جزئیات می پردازد که به یکی از مهمترین رمان های مربوط به واقعه سال 1948 فلسطین در ادبیات روایی عرب تبدیل شده است.

هرچند «رقیه» راوی این داستان است، اما نویسنده گه در خلال داستان به دیگر شخصیت ها نیز اجازه می دهد تا سخن بگویند؛ از این نظر می توان وجود راویان متعدد را از جمله نقاط مثبت و بارز این اثر یاد کرد که در نهایت این تنوع صدا سبب می شود تا رمان به جهان واقعی نزدیک تر شود. این موضوع به ویژه در زمانی که قرار است حوادث نقل شود، بیشتر دیده می شود.

در بخش هایی از این اثر می خوانیم: یهودی ها از داخل روستا به آنها جواب می داد. بعد ارتش نجات عقب نشینی کرد. روستا سقوط کرد. یهودی ها هم به روستایی که ما در آن بودیم حمله کردند. ما آواره شدیم و آمدیم لبنان. مدتی بعد ابوناهض و سه نفر دیگر برگشتند تا ببینند خانه هایمان چه شده. او 20 لیر زیر درخت خرما پنهان کرده بود. او را گرفتند و به زندان انداختند. زمان آزادی اش او و 10 نفر از اسرای بقیه روستاها را سوار کامیون کردند. چشم هایشان را بستند و نزدیک مرز لبنان انداختندشان پایین. گفتند به آن سمت بدوید و هرکس پشت سرش را نگاه کند کشته می شود. آنها می دویدند و یهودی ها به سمتشان شکلیک می کردند. خدا همه را رحمت کند. ابوناهض و دو نفر از همراهانش شهید شدند و نفر سوم این ماجرا را برای من تعریف کرد».

انتشارات شهرستان ادب این اثر را در هزار نسخه و به قیمت 52 هزار تومان روانه بازار کتاب کرده است.

برای خرید اینترنتی این کتاب از سایت پاتوق کتاب فردا، اینجا را کلیک کنید.