آموزش فلسفه مشائی و اشراقی

چاپ نخست کتاب «آموزش فلسفه مشائی و اشراقی» نوشته غلامرضا رحمانی از سوی موسسه بوستان کتاب منتشر و روانه بازار نشر شد. کتاب حاضر در دو مرحله و هر مرحله شامل چندین فصل، مقوله فلسفه مشائی و اشراقی را تبیین می‌کند.

پیش از هر موضوع باید عنوان کرد که ارسطو در جهت مخالف فلسفه افلاطونی، فلسفه مشائی را بنیان نهاد. وی بر متفکران بعد از خود تاثیر عمیقی نهاد، به طوری که بسیاری از فیلسوفان و اندیشوران در شرق اسلامی و غرب مسیحیت، پیرو سنت فلسفه مشائی‌اند. سنت مشائی در جهان اسلام را ابن‌سینا تاسیس کرد، اما سرانجام سهروردی آن را مورد نقد قرار داد و سنت اشراقی را در برابر سنت مشائی ابداع کرد. حکمت مشائی بر عقل و منطق تاکید می‌کرد، اما حکمت اشراقی علاوه بر عقل، بر تهذیب نفس نیز پای می‌فشرد.

ارسطو در سال 384 قبل از میلاد در «استاگیرا» از شهرهای مقدونیه متولد شد. پدرش «نیکماخس» پزشک «آمونتاس سوم» پادشاه مقدونیه بود و مادرش «فایستیس» نام داشت. ارسطو در سن 17 سالگی به همراه پرکسنس به آتن مهاجرت کرد و به شاگردی افلاطون درآمد و 20 سال در آکادمی وی به تحصیل علوم فلسفی پرداخت. وی در سال 335 یا 334 قبل از میلاد پس از مرگ فیلیپ پادشاه مقدونیه به شهر آتن ـ‌صرف‌نظر از علل مهاجرت او از آن شهرـ یعنی محل تحصیل خود بازگشت و در بیرون از شهر و از میان پریپاتوس‌ها یعنی گردشگاه‌های لوکین یا لوکیم که در ورزشگاهی در شمال شرقی آتن قرار داشت، چند ساختمان را برای تاسیس مدرسه اجاره کرد، زیرا وی آتنی نبود و ساکنی بیگانه محسوب می‌شد و از این‌رو، مطابق قانون آتن نمی‌توانست ملکی را بخرد یا ملکی به نام خود داشته باشد.

ارسطو در مدرسه لوکایون، مکتب فکری و مشرب فلسفی خود یعنی سنت فلسفه مشائی را بنا نهاد و اصول فلسفه جدید آن را ـ‌در جهت مخالف آکادمی و فلسفه افلاطونی‌ـ‌ پی‌ریزی کرد، سنتی که بر متفکران بعد از ارسطو تاثیر عمیقی نهاد تا جایی که بسیاری از فیلسوفان و اندیشمندان در جهان شرق اسلامی و غرب مسیحیت پیرو سنت فلسفه مشائی‌اند.

از سوی دیگر، سنت فلسفه مشائی را در جهان اسلام، ابوعلی حسین‌بن عبدالله‌بن سینا (370ـ482 هجری قمری) پی‌افکند. وی در جهان اسلام به نماینده فلسفه مشائی و بزرگ‌ترین فیلسوف مشائی شناخته شده است. از این‌رو، باید گفت که ابن‌سینا پیش از هر چیز پیرو ارسطو است، چرا که درباره وی می‌گوید: «امام حکیمان و دستور و آموزگار فیلسوفان ارسطاطالیس» (دانشنامه، الهیات، 111). البته این پیروی از ارسطو، تعصب‌آمیز و کورکورانه نیست، گاه به گاه و اینجا و آنجا در ساختار تفکر مشائی نوآوری می‌کند.

رحمانی(نویسنده اثر) در این کتاب تاکید می‌کند که تفکر مشائی و استدلالی توسط شاگردان ابن‌سینا مانند بهمنیار‌بن مرزبان آذربایجانی با تالیف کتاب «التحصیل» و ابوالعباس لوکری با تالیف کتاب «بیان‌الحق بضمان‌الصدق» و دیگران ادامه پیدا کرد تا این‌که سرانجام توسط موسس فلسفه اشراقی در جهان اسلام، جناب شیخ شهاب‌الدین سهروردی و پیروان وی مورد نقد و حمله جدی قرار گرفت.

چاپ نخست کتاب «آموزش فلسفه مشائی و اشراقی» در شمارگان 1000 نسخه، 644 صفحه و بهای 120000 ریال راهی بازار نشر شد.