انتشار « شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان»

چاپ نخست کتاب «شیعیان خوجه اثنا‌عشری در گستره جهان» تالیف دکتر امیربهرام عرب‌احمدی و با اهتمام موسسه شیعه‌شناسی از سوی انتشارات شیعه‌شناسی منتشر و روانه بازار نشر شد.

در این پژوهش سعی شده است تصویر کاملی از شیعیان خوجه اثناعشری ترسیم شود و تمام ویژگی‌های آنها از نظر سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به همراه جماعات مختلف آنها و نحوه پراکندگی شیعیان خوجه اثناعشری در کشورهای مختلف جهان در قالب فصل‌های مجزا از هم مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، شیعیان خوجه اثناعشری اقلیت کوچک و در عین حال منسجمی به شمار می‌روند که با وجود جمعیت اندک 125 هزار نفری، از نظم و انضباط قابل ملاحظه‌ای برخوردارند. این اقلیت کوچک اکنون در پنج قاره جهان حضور دارند و در هر کشور دارای جماعات مستقلی‌اند.

خوجه‌های اثناعشری اصالتا مردمانی از ایالت گجرات و منطقه «کچ» هندوستان به شمار می‌روند که چند صد سال پیش از آیین هندو به مذهب اسماعیلیه گرویدند و در حدود 140 سال پیش به مذهب شیعه اثناعشری پیوستند. آنان طی این مدت با عشق و علاقه خاصی به تحکیم ساختار دینی جامعه خود پرداخته و سعی کرده‌اند اعضای جماعت خود را به اصول و تعالیم دین اسلام و مذهب اهل‌بیت(علیهم‌السلام) رهنمون سازند. این امر موجب شده که امروزه، خوجه‌های اثناعشری در تمامی کشورهای محل اقامت به جایگاه مناسبی دست یافته، با ایجاد جوامعی سالم و منزه از آلودگی‌های اخلاقی، موجبات تحسین میزبانان خود را فراهم آورند. آنان طی چند دهه گذشته موفق به ایجاد تعادل مناسبی بین سنت‌ها و آداب و رسوم برجای مانده از اجداد و پیشینیان خود و مقررات و تعالیم دین اسلام شده‌اند.

تاریخ پیدایش خوجه‌های اثناعشری به حدود شش قرن پیش باز می‌گردد. در اواسط سده 1400 میلادی گروهی از مبلغان اسماعیلی ایرانی به سرپرستی پیر صدرالدین برای آموزش به هند اعزام شدند. پس از آن، برخی هندوان و مسلمانان بدین باور رسیدند که خداوند در جهان حلول کرده و هرچیزی دارای ذات الهی است. این باور، رفته رفته شکل آیینی ویژه به خود گرفت و پیر صدرالدین آن را آیین صراط مستقیم نامید. این باور جدید، از نظر اعتقادی بر حلول ـ‌بدین معنا که خداوند چند بار به صورت برخی انسان‌ها مجسم شده است‌ـ مبتنی بود (آن‌گونه که هندوان عقیده دارند). البته آنها بر این عقیده هندویی که ویشنو، خدای هندوان 9 بار حلول و تجلی انسانی داشته است، نام علی(ع) را به منزله دهمین تن افزودند. پیروان این عقیده رفته رفته به نام خواجه شناخته شدند و پیر صدرالدین نیز آنان را به این عنوان نامید. واژه خوجه کنونی، در واقع همان تغییر یافته لقب خواجه فارسی به معنای بزرگ و سرور است.

بر اساس مطالب کتاب، این عقیده میان جماعت خوجه همچنان به حیات خود ادامه داد تا این که در سال 1839 میلادی، آقاخان محلاتی، نخستین امام این فرقه، پس از شکست در شورش علیه فتحعلی شاه قاجار به بمبئی گریخت و کوشید خوجه‌ها را تحت کنترل خود درآورد. وی در این کار تا اندازه‌ای توفیق یافت و عقاید آنان را به باورهای شیعه اسماعیلی تغییر داد. او آنان را که در مناطق گوناگون شبه قاره هند زندگی می‌کردند، تشویق کرد تا نماز بخوانند، روزه بگیرند و به حج و زیارت اهل‌بیت و ائمه اطهار(علیهم‌السلام) مشرف شوند. همچنین آنها را موظف کرد که به جماعت‌خانه‌های اسماعیلی مقرری بپردازند. از آن زمان، خوجه‌ها به طور کامل به مذهب اسماعیلیه روی آوردند و جماعت‌خانه‌هایی نیز برای خود بنیان نهادند که بزرگ‌ترین آنها در بمبئی قرار داشت.

از سال 1899 میلادی، شمار شیعیان خوجه اثناعشری به رهبری ملاقادر و شیخ ابوالقاسم نجفی، رفته رفته به میزان چشم‌گیری افزایش یافت. این در حالی بود که آقاخانی‌ها، با اعمال تحریم می‌کوشیدند این نوشیعیان را از نظر اقتصادی در تنگنایی دشوار قرار دهند.

این اقلیت کوچک ـ‌هرچند اکنون جمعیت بسیار اندکی را در برابر دیگر شیعیان جهان تشکیل می‌دهند‌ـ به دلیل نظم و انسجام داخلی و تلاش خستگی‌ناپذیر، به یکی از موفق‌ترین گروه‌های شیعی تبدیل شده‌اند؛ به گونه‌ای که تا حد امکان، کمک‌های چشمگیری را در اختیار دیگر شیعیان کشورهای گوناگون قرار داده، هنگام بروز برخی مصائب و مشکلات نیز به یاری ایشان می‌شتابند.

چاپ نخست کتاب «شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان» در شمارگان 1500 نسخه، 480 صفحه و بهای 65000 ریال راهی بازار نشر شد.