انتشار «شیعیان لبنان»: وضعیت سیاسی ـ اجتماعی

چاپ نخست کتاب «شیعیان لبنان (وضعیت سیاسی ـ اجتماعی پس از انقلاب اسلامی ایران)» تالیف داوود نوری و با راهنمایی محمود تقی‌زاده داوری از سوی موسسه شیعه‌شناسی منتشر و روانه بازار نشر شد. این پژوهش به بررسی جامعه‌شناختی شیعیان لبنان اختصاص دارد و در آن به وضعیت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی این کشور اشاره می‌شود.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، طبق آخرین سرشماری که پس از جنگ 33 روزه در سال 2006 میلادی انجام شد، جمعیت کشور لبنان افزون بر 3 میلیون و 759 هزار و 135 نفر درنظر گرفته شده است که بر اساس اظهار منابع غیررسمی، برآورد می‌شود 17/29 درصد آن شیعیان باشند. جمعیت لبنان با وجود تنوع جمعیتی، فرهنگی و اعتقادی، به حیات مسالمت‌آمیز خود ادامه می‌دهند. این کشور دارای ظرفیت‌های سیاسی و فرهنگی بالایی در جذب و پذیرش جریان‌ها و گروه‌های سیاسی، قومی، فرهنگی و اعتقادی گوناگون بوده و از گذشته، همواره مامن خوبی برای مهاجران و اتباع و ساکنان سرزمین‌های دیگر، به ویژه همسایگان به شمار می‌آمده است.

مطالعه اوضاع سیاسی ـ اجتماعی این کشور از آن نظر مهم است که نخستین کشوری به شمار می‌آید که جمهوری اسلامی ایران پس از وقوع انقلاب، در آنجا حضور مستقیم یافته، در تشکیل «حزب‌الله» نقش اصلی داشته و در ایجاد نهادهای انقلابی مانند «جهاد سازندگی» برای حمایت از مقاومت در برابر حملات رژیم اسرائیل سهیم بوده است.

بر اساس مطالب کتاب، طی دهه اخیر، جهان اسلام ناآرام‌ترین و خبرسازترین بخش جهان بوده است و مساله تنها محدود به ایران نیست، بلکه کل جهان اسلام را دربرمی‌گیرد؛ اگرچه در این مدت ایران کانون و بلکه الهام‌بخش این حرکت بوده است. البته این تحولات و ناآرامی‌ها تنها به یک دهه اخیر باز نمی‌گردد، احتمالا ناآرامی‌های موجود در قلمروی جهان اسلام طی سده اخیر در مقایسه با نقاط دیگر جهان بیشتر و جدی‌تر بوده است.

انقلاب اسلامی ایران، جنبش «حزب‌الله» لبنان، ائتلاف یکپارچه عراق، احزاب و گروه‌های اسلام‌گرای(شیعی) افغانستان، بحرین، عربستان و پاکستان، همگی دامنه‌های موجی واحد از خیزش حق‌طلبانه این جمعیت مهم به شمار می‌روند.

انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک انقلاب مکتبی، علاوه بر ایجاد تغییرات اساسی در ایران، تحولات چشم‌گیری را نیز در برخی از کشورهای اسلامی منطقه پدید آورد. لبنان ـ‌به ویژه جمعیت شیعی‌اش‌ـ یکی از کشورهای اسلامی منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود که تاثیرات عمیقی از نفوذ معنوی انقلاب اسلامی پذیرفته است. به دلیل حساسیت ویژه انقلاب اسلامی در زمینه مشروع ندانستن و به رسمیت نشناختن رژیم صهیونیستی و قرار گرفتن لبنان در خط مقدم این جبهه، موضوع حمایت از جنبش شیعی لبنان برای ایران اهمیت استراتژیک یافته است.

به عقیده نویسنده کتاب، از زمان شکل‌گیری نیروی جدید شیعی «حزب‌الله» در عرصه سیاسی این کشور، نظام جمهوری اسلامی ایران پیوسته درصدد بوده است تا با عمده کردن این تشکل اسلامی و انقلابی، به مبارزه با اسرائیل جهتی اصول‌گرایانه بخشد که اکنون این رویکرد منجر به کارآمدتر شدن هر چه بیشتر مبارزه با صهیونیسم شده است.

اکنون هر جا سخنی از انقلاب اسلامی در فراسوی مرزها و در جهان اسلام به میان می‌آید، اذهان متوجه لبنان و در کانون آن، «حزب‌الله» می‌شود. سیاسی ـ تشکیلاتی شدن شیعیان لبنان در قالب جنبش «حزب‌الله» و نقش‌آفرینی چشم‌گیر آن در صحنه داخلی لبنان و در کل منطقه، به‌ویژه در ارتباط با معادله قدرت اسرائیل، به طور قطع، بازتاب انقلاب اسلامی تلقی می‌شود.

بنابراین، اهمیت پژوهش درباره شیعیان، به ویژه شیعیان لبنان که موضوع این تحقیق است، مشخص می‌شود. گرچه در سال‌های اخیر، کتاب‌ها و مقالات پرشماری درباره شیعیان لبنان، به‌ویژه «حزب‌الله» نوشته و منتشر شده است، ولی این آثار بیشتر به ابعاد تاریخی و سیاسی آنان پرداخته و به جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آنان کمتر توجه کرده است و بدین‌رو، شناخت بافت اجتماعی طایفه شیعه در لبنان ضروری به نظر می‌رسد.

این پژوهش به بررسی جامعه‌شناختی شیعیان لبنان اختصاص دارد و هدف اصلی‌اش طرح مسال اعتقادی تشیع نیست. بنابراین، شیعه به طور مختصر معرفی می‌شود.

کتاب حاضر در 9 فصل به بررسی وضعیت سیاسی اجتماعی شیعیان لبنان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران پرداخته است.

چاپ نخست کتاب «شیعیان لبنان (وضعیت سیاسی ـ اجتماعی پس از انقلاب اسلامی ایران)»با شمارگان 1500 نسخه، 424 صفحه و بهای 60000 ریال راهی بازار نشر شد.