کتابشناسی امام موسی صدر در یک نگاه

روز نهم شهریور ماه مصادف است با سالروز ناپدید شدن امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان. از این رو مروری بر زندگانی این رهبر سیاسی ـ دینی و نگاهی به تالیفات برجای مانده از وی و کتاب‌هایی که درباره او نوشته شده‌اند می اندازیم.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، موسی صدر روز 14 خرداد سال 1307 هجری شمسی در شهر قم متولد شد. پدرش مرحوم آیت‌الله سید صدرالدین صدر، جانشین مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری موسس حوزه علمیه قم و از مراجع بزرگ زمان خود بود.

جد پدری‌اش مرحوم آیت‌الله سید اسماعیل صدر، جانشین مرحوم آیت‌الله میرزا حسن شیرازی و مرجع مطلق زمان خود و جد مادری‌اش آیت‌الله حاج آقا حسین قمی بود.

امام موسی صدر، مرجع دینی و سیاسی شیعیان پس از هجرت از ایران به لبنان، مجلس اعلای شیعیان لبنان را تأسیس کرد و رهبری فکری و سیاسی شیعیان این کشور را عهده‌دار شد. او ۹ شهریور ۱۳۵۷، طی سفری رسمی به لیبی به دعوت معمر قذافی، ناپدید شد.

امام موسی صدر اواخر سال ۱۳۳۸ هجری شمسی به دنبال توصیه‌های افرادی مانند آیت‌الله بروجردی، حکیم و شیخ مرتضی آل یاسین، وصیت سید عبدالحسین شرف‌الدین رهبر، متوفی شیعیان لبنان را پاسخ گفت و به عنوان جانشین وی، سرزمین مادری خود ایران را به سوی لبنان ترک کرد. اصلاح امور فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه شیعیان لبنان از یکسو و استفاده از ظرفیت‌های منحصر به فرد لبنان برای نمایاندن چهره واقعی شیعیان به جهانیان از سوی دیگر، اهداف اصلی این سفر را تشکیل می‌داد.

تأسیس جامعه مقاوم و مقاومت لبنانی از جمله اقدامات مهم سیاسی وی بود. امام موسی صدر سوم شهریور سال ۱۳۵۷ و در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به کشورهای عربی، بنا بر دعوت رسمی معمر قذافی وارد لیبی و در روز ۹ شهریور ربوده شد. دستگاه‌های قضایی دولت‌های لبنان و ایتالیا و همچنین تحقیقات انجام شده از سوی واتیکان، ادعای رژیم لیبی مبنی بر خروج امام موسی صدر از آن کشور و ورود او به رم را تکذیب کردند. مجموعه اطلاعات آشکار و پنهانی که طی دو دهه پیش به‌دست آمده، گواه آنند که امام موسی صدر هرگز خاک لیبی را ترک نگفته ‌است.

در این میان قرائن متعددی حکایت از آن دارند که امام موسی صدر همچنان زنده بوده و مانند برخی دیگر از علمای اسلامی، شرایط زندان حبس ابد را می‌گذراند. در خبری که در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۰ توسط سایت «جبهه نجات ملی لیبی» بر روی شبکه جهانی اینترنت منعکس شد، مدعی آن است که امام موسی صدر اواخر سال ۱۳۷۶ توسط برخی زندانبانان زندان ابوسلیم شهر طرابلس مشاهده شده و اندکی بعد به مکانی دیگر انتقال یافته‌ است.

پس از این واقعه مجموعه بیانات، اندیشه‌ها و تفاسیر قرآنی برجای مانده از امام موسی صدر از سوی یاران وی به ویژه موسسه تحقیقاتی امام موسی صدر در قالب کتاب گردآوری و در جلدهای گوناگونی منتشر شدند که از آن میان می‌توان کتاب «برای زندگی» دربر دارنده مجموعه گفتارهای تفسیری امام موسی صدر، «ادیان در خدمت انسان»، تفاسیر «سوره اخلاص»، «سوره تکاثر»، «سوره قدر» و «اخلاق روزه» اشاره کرد.
از جمله تالیفاتی که در سال‌های اخیر درباره اندیشه‌ها و اقدامات سیاسی امام موسی صدر به رشته تحریر درآمدند و منتشر شدند می‌توان به آثار زیر اشاره کرد:

ـ سیدموسی صدر، نگاهی به زندگی و مبارزات امام موسی صدر/ فرشته مرادی، مجتبی زحمتکش/ بامداد کتاب/ 1383

ـ نقش رژیم سلطنت در ناپدید شدن امام موسی صدر / سیدجواد زین الدین/ سیدجواد زین الدین / 1384

ـ یادنامه امام موسی صدر: به مناسبت سی‌امین سالگرد ربودن امام موسی صدر در لیبی/ سیدهادی خسروشاهی/موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر / 1387

ـ رهیافت های اقتصادی اسلام/ موسی صدر، مهدی فرخیان (گردآورنده)/ موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر /1387

ـ‌ محمد، پیامبر بت شکن/ موسی صدر/ موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر/ 1387

ـ دین در جهان امروز/ موسی صدر / موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر/ 1387

ـ‌ اخلاق روزه / موسی صدر/ موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر / 1387

ـ لبنان و امام موسی صدر / اقدس کاظمی/ مثلث عشق/ 1387

ـ عزت شیعه: تاریخ شفاهی زندگی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی امام موسی صدر / علی اکبر رنجبرکرمانی، محسن کمالیان / محسن کمالیان/ 1388

ـ فریاد در خاموشی: جستارهایی درباره پیگیری مساله امام موسی صدر / محسن کمالیان / محسن کمالیان/ 1388

ـ‌ امام موسی صدر: سروش وحدت/ عبدالرحیم اباذری/ مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی / 1388

ـ اسرار ربودن امام موسی صدر / موسی صدر/ نشر شهر تهران/ 1388

ـ ‌امام موسی صدر / محمدرضا اصلانی/ مدرسه / 1389

ـ سیره و سرگذشت امام موسی صدر/ مهدی سرحدی (مترجم)/ موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر/ 1389

ـ لبنان به روایت امام موسی صدر و دکتر چمران (نگاهی به تاریخ جنگ های داخلی لبنان) / محمدرضا بهشتی روی، علی حجتی کرمانی (به اهتمام) / موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر / 1389

ـ امام موسی صدر گذارها و خاطره‌ها: ایران، نجف، لبنان/ علی (به اهتمام)/ موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر / 1389

ـ تاملی دیگر در قرآن و تفسیر/ موسی صدر، علیرضا محمودی (مترجم)، حمید فرخیان (مترجم)/ موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر / 1389