این نوشتار ویراسته سخنان یکی از فعالان فرهنگی و پژوهشگران مسائل جهان اسلام در تاریخ 21/1/90 در دفتر علامه فضل الله(ره) در قم در جمع برخی اعضای دفتر ارائه شده است. محور جلسه درباره چگونگی نشر اندیشههای علامه فضلالله در جامعه بود که میتواند به عنوان یک نمونه موردی و الگو، مورد توجه فعالان فکری و فرهنگی قرار بگیرد. این گفتار با اندک تغییراتی در خصوص اندیشههای شخصیتهای مختلف ـ همچون مقام معظم رهبری، شهید بهشتی، شهید آوینی، مرحوم علی صفایی حائری (عین صاد)، آیتالله جوادی آملی، استاد محمدرضا حکیمی، آیتالله تسخیری و... ـ و دیگر موضوعات مورد نیاز گفتمان فکری و فرهنگی انقلاب قابل اجراست.
***
انتظاری که از دفتر علامه فضلالله(ره) در قم میرفت خیلی زیاد بود که بتواند اندیشههای ایشان را در حوزه علمیه قم و جامعه فرهنگی، علمی و مذهبی ایران تببین و ترویج کند. مرحوم فضلالله، از اندیشه جامعی برخوردار بود و تلاش داشت که فقه اسلامی و زندگی متدینانه به حاشیه رانده نشود و همواره تلاش میکرد چهره قابل قبولی از اسلام و تشیع به همگان معرفی کند. اگر چه الآن در بین ما نیست، ولی اندیشه او زنده است و برای حوزه و جامعه ما ضروری است. همچنان که اندیشههای امام موسی صدر، شهید صدر، شیخ محمدمهدی شمسالدین و آیتالله محمدمهدی آصفی و... برای جامعه و حوزه ما ضروری است و میتواند افقهایی جدید برای حوزه علمیه بگشاید.
لذا اولین پیشنهاد، ترجمه آثار مهم و اساسی علامه به زبان فارسی است خوشبختانه در زمان حیات علامه، غالب آثار ایشان به زبان عربی منتشر شد و در فضای جهان عرب مورد استقبال و توجه قرار گرفت. اما متأسفانه آثار بسیار محدودی از ایشان به فارسی ترجمه شده است. «دنیای جوان»، «دنیای زن»، «حدیث عاشورا»، «گامهایی در تبلیغ» (البته ترجمه آن آزاد است و شما به آن انتقاد دارید)، «کیمیای نظر: مبانی نظری جنبشهای اسلامی معاصر» (که باز هم شما به ترجمه آن انتقاد دارید)، «اسلام و جستارهای تازه درباره زن»، «گفتگو در قرآن»، «سیره اهل بیت(ع)»، «فقه زندگی» و...
متأسفانه اینکه این آثارهر کدام از سوی ناشران مختلفی ترجمه و منتشر شده اند و لذا نتوانستهاند آن طور که باید و شاید درجامعه فارسی زبان بروز یابند، ولی همین قدرهم مورد استقبال فراوان قرار گرفتهاند و این نشان میدهد که جامعه ما تشنه است و برای رفع تشنگی آن هم باید هرچه زودنر اقدام کنیم.
1. ترجمه آثار مهم و بنیادی مرحوم علامه(ره)
لذا اولین و جدیترین اولویت باید ترجمه آثار مهم و بنیادی مرحوم علامه(ره) باشد. ترجمه کتابهای فقهی و اصولی ایشان می تواند اولویت های بعدی باشد. اما به نظرم ترجمه آثار ایشان در زمینه مباحث تربیتی، سیاسی، فرهنگی و همچنین تفسیر قرآن (تفسیر من وحی القرآن) اولویت بیشتری دارد. تفسیر «من وحی القرآن» سلسله درسهای قرآنی علامه از جمله تفاسیر علمی، ارشادی، تربیتی و حرکتزاست، که به روش نوین به سبک تفسیر «فی ظلال القران» سید قطب مطالب را ارائه داده است، با این تفاوت که دیدگاه اهل بیت عصمت و طهارت(ع) را مطرح میکند. این تفسیر از تفاسیر علمی، ارشادی، تربیتی و حرکتزاست، که به روش نوین به سبک تفسیر «فی ظلال القرآن» سید قطب مطالب را ارائه داده است، با این تفاوت که دیدگاه اهلالبیت عصمت و طهارت(ع) را مطرح میکند. شخصیت علمی، اجتماعی، سیاسی مصنف که از اوان تحصیل با مسائل روز مسلمانان درگیر و آشنا بوده، هجرت او به لبنان و خطیب جمعه بودن نیز که بیش از پیش او را با مسائل اجتماعی و فکری مسلمانان پیوند زد، جو لبنان و درگیریهای فکری، فرهنگی، سیاسی بین ادیان، اقوام و ملیتهای مختلف و انگیزه مصنف در ایجاد حرکتی جهت زنده کردن روح حیاتبخشی قرآنی و استمداد از آن در مسائل و مشکلات زندگی انسانی، این تفسیر را به تفسیری زنده و امروزی با در نظر گرفتن مقتضیات زمانی و مکانی، جهت هدایت انسان حاضر، تبدیل کرده است. ایشان در مقدمه چاپ اول مینویسند: «این کتاب به عنوان تفسیر قرآن نگاشته نشد، بلکه به شکل مباحثی قرآنی، جهت ایجاد روح بیداری در جامعه اسلامی، مطرح شده و از آنجا که فرهنگ قرآن، عنصر اساسی، در عمل بر مبنای اسلام است و قرآن منبع معصوم این فرهنگ است، مبادرت به این بحثها کردم.»
لذا شایسته است دفتر قم تلاش کند تا مراکز قرآنپژوهی و تحقیقاتی کشور مانند پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، سازمان تبلیغات اسلامی، مرکز تخصصی تفسیر حوزه علمیه قم، یا یکی از دانشکدههای علوم قرآنی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی و... به ترجمه این مجموعه ارزشمند اقدام کنند تا گامی در معرفی فرهنگ قرآنی به جامعه ما بردارند.
2. نشستهای ماهانه تبیین اندیشههای علامه(ره)
دومین گام، برگزاری سلسله نشستهای ماهانه تبیین اندیشههای علامه است که هم میتواند رویکرد علمی داشته باشد، هم تبلیغی و ترویجی، که در این نشست ها میتوانید از اساتید حوزه و دانشگاه، شاگردان مرحوم علامه و... استفاده کنید و زوایای مختلف آثار و اندیشه مرحوم علامه را نمایان نمایند. برای مثال موسسه علامه عسگری، مستقل از فعالیتهای دانشکده اصولالدین، چنین نشست هایی را به صورت مرتب برگزار میکند که تاکنون بیش از 6-5 نشست برگزار کرده است. نمونه دیگرش موسسه تحقیقاتی امام موسی صدر در تهران هست که هر ماه نشستهای تخصصی با محوریت کتابها یا اندیشههای امام موسی صدر برقرار میکند. جریان روشنفکری هم الی ماشاءالله از این شیوهها استفاده میکنند و به بهانههای مختلف یاد نویسندگان و هنرمندانشان را گرامی میدارند و کار رسانهای میکنند. شما هم میتوانید از این تجربیات استفاده کنید و در طول سال، بیش از ده یا دوازده نشست علمی ـ تخصصی برگزارکنید و بعد آنها را به صورت کتاب منتشر نمایید. محور این نشستها هم میتواند این دفتر و همین حسینیه قم باشد.
3. همایشهایی با محوریت اندیشه و آرای علامه(ره)
گام سوم، برگزاری همایشها و جلسات علمی با محوریت اندیشه و آرای علامه است که میتواند در مراکز علمی و مختلف مانند دانشگاه ادیان و مذاهب قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، پژوهشگاه تقریب مجمع تقریب مذاهب اسلامی، دانشگاه مذاهب اسلامی تهران، دانشگاه قم، مرکزفقهی ائمه اطهار(ع) و... برگزار شود. البته این فعالیت منافاتی با فعالیتهای موسسه شما درباره اندیشه مرحوم علامه ندارد.
4. ارتباط با علاقهمندان، شاگردان و ارادتمندان علامه در کشور
گام چهارم، ارتباط با علاقهمندان، شاگردان و ارادتمندان علامه در کشور است. لذا ایجاد بانک اطلاعاتی نخبگان و غیرنخبگانی در این باره ضروری است. مثلاً کمک هایی که یک شخص یا مرکز می تواند در این زمینه بکند، در آن مشخص باشد و از سویی خود دفتر علامه یا موسسه با آنها در ارتباط و از پتانسیل آنها استفاده لازم را ببرد. برای مثال حجتالاسلام استاد احمد مبلغی از ارادتمندان مرحوم علامه بودند که تا چندی پیش رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بود و هم اکنون رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی قم هستند، لذا میتوانند در این زمینه نشستها و همایش یا سخنرانی داشته باشند. یا حجتالاسلام استاد نواب که رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب است. رییس دانشگاه ادیان و مذاهب در گفتوگو با مرکز خبر حوزه، گفته است: اگر حضور علامه فضلالله در حوزه علمیه نجف، مانند شهید سید محمدباقر صدر ادامه پیدا میکرد، افکارش در آن سطح و مستوا مطرح میشد. وی معتقد است که امتیاز شهید صدر این بود که شیوههای سنتی حوزه را عمیقاً دریافت کرد و سپس طرحهای جدید فکریاش را ارائه کرد که با استقبال بینظیر جهان اسلام مواجه شد، اما مرحوم علامه فضلالله، این مدت را در نجف نماند و شاید به همین دلیل، برخی افراد توانستند مناقشاتی را در خصوص افکارش مطرح کنند. ایشان همچنین گفته است: مرحوم علامه با حضور پر رنگ خود در سطح جهان اسلام و بهرهمندی از شیوههای نو توانسته است لبنانیهای مقیم در نقاط مختلف دنیا، مانند آمریکا، اروپا و استرالیا را جذب کند و شیوههای بدیعی برای حل مشکلات آنها ارائه نماید. وی از مرحوم علامه به عنوان عالمی بزرگ، نو اندیش، پرجرأت و پر کار نام میبرد. ایشان چنین اعتقادی به مرحوم علامه دارد حالا شما فعالان دفتر، تاکنون چقدر با این اساتید ارتباط برقرار کردید؟ آقای نواب در دفاع از دیدگاههای تقریبی رهبر معظم انقلاب و مرحوم علامه مورد اعتراض واقع شد، به خصوص به خاطر سخنرانی سال 1384 در جامعه الزهرا(س). نمونه دیگرش آیتالله شیخ محسن اراکی است که عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) است و پیش از این رئیس مرکز اسلامی انگلستان بود. ایشان هم از ارادتمندان مرحوم علامه است. تازه این چند تا از اساتید و ارادتمندان علامه هستند و اگر ارتباط برقرار کنید افراد به مراتب بیش از این هستند، لذا اساتید آمادهاند اما شما به عنوان دفتر علامه چه برنامهای برای ارتباط و تعامل با این اساتید داشتید؟!
5. بانک اطلاعاتی جامع از علاقمندان و ارادتمندان علامه(ره)
برای نشر اندیشههای علامه، همان طوری که بیان شد نیازمند بانک اطلاعاتی جامع از علاقمندان و ارادتمندان ایشان در کشور یا شهر قم هستیم و شناسایی فرصتهایی که آن اساتید یا مراکز زیر مجموعه آنها دارند و از این طریق به تحلیل و نقد آن اندیشه بپردازیم.
6. ارتباط با دفاتر دیگر مراجع و مراکز پژوهشی حوزه
این امر بسیار حائز اهمیت است که روابط حسنهای بین دفتر علامه با دفاتر دیگر مراجع و علما و هم چنین مراکز علمی ـ پژوهشی حوزه باشد. از طرفی این ارتباط خیلی از بدبینیها را کم می کند و باعث روشن شدن حقایق و کنار رفتن شبههها و سئوالات و احیاناً بدگوییها و تهمتها می شود. از سوی دیگر ارتباط با مراکز پژوهشی، توجه به اندیشههای علامه را در پی خواهد داشت. ممکن است اساتید و نخبگان این مرکز از تأملات و نظرات علامه در فلان موضوع خاص مورد تحقیق آن استاد مطلع نباشند و لذا دفتر میتواند نقش یک راهنما برای آنها عمل کند و اندیشههای علامه را در هر موضوعات مختلف معرفی و تبیین کند.
7. استفاده از ظرفیتهای موجود دفتر علامه(ره) قم
الآن خود دفتر مرحوم علامه یک سری ظرفیتهایی دارد که شما باید قدر آن را بدانید. این حسینیه به این بزرگی چقدر از آن استفاده میشود؟ آیا غیر از ایام عزاداری و مناسبات خاص، برنامه منظمی دارید؟ چرا باید اینجا خلوت باشد؟ اندیشه علامه فضلالله آنقدر جای کار و توجه دارد که اینجا باید دائم شلوغ باشد و گروههای مختلفی از طلاب و دانشجویان و زنان بیایند و با اینجا مرتبط باشند و با اندیشه علامه فضلالله آشنا شوند. میتوانید دوره های مختلف یکی دو روزه برای طلاب و دانشجویان طراحی کنید و هم اندیشهها و اصول تفکر مرحوم علامه را به آنها انتقال دهید. حلقههای مطالعاتی آثار علامه فضلالله ـ چه برای عربزبانان و چه برای فارسیزبانان ـ داشته باشید. مباحث تفسیری علامه فضلالله را در اینجا در جلسات منظمی شرح و بسط بدهید. متأسفانه این ظرفیتها وجود دارد و هم اینکه تشنگی در حوزهها هست ولی از آنها استفاده نمیشود. می توانید به تشابهات و تفاوتهای مشرب فکری و فقهی و رفتار سیاسی علامه فضلالله با دیگر بزرگان شیعه و فعالان جنبشهای اسلامی بپردازید که بسیار هم جای کار دارد. به ویژه اندیشه علامه در لبنان را با اندیشههای امام موسی صدر، علامه محمدجواد مغنیه، علامه شمسالدین و حتی علامه جعفر مرتضی عاملی و دیگران مقایسه و تحلیل کنید و از دل آن مباحث، چندین جزوه، مقاله و کتاب منتشر نمائید.
8. توجه به وجوه بینالادیانی و مذاهبی علامه(ره)
الآن یکی از نقاط مثبت و برجسته علامه، به خاطر فضای چند فرهنگی و چند مذهبی لبنان، آشنایی نزدیک او با مسیحیت و یهودیت است. این فضا برای بسیاری از مراجع و علمای ما امکانپذیر نبود و لذا توجه به مباحث بینالادیانی علامه باید به صورت ویژه، مورد توجه قرار گیرد.
9. همایشهای سالانه نواندیشی دینی با محوریت اندیشههای علامه فضلالله
گام بعدی همایش های عملی ـ تخصصی میتواند باشد، میتوان همایشهای سالانه نواندیشی دینی با محوریت اندیشههای علامه فضلالله برگزار کرد. هر کدام از موضوعات علامه فضلالله و بیداری اسلامی، علامه فضلالله و گفتگو با ادیان، علامه فضلالله و تقریب مذاهب اسلامی، علامه فضلالله و وحدت مسلمانان، علامه فضلالله و اجتهاد، علامه فضلالله و تربیت، و علامه فضلالله و تبلیغ، علامه فضلالله و تاریخ و... میتواند در هر یک سال، محور اصلی همایش باشند و مباحث این همایشها به صورت کتابی منتشر شود. لذا میتواند بسیار در معرفی و تحلیل و نقد اندیشههای مرحوم علامه فضلالله کمک کند و مسیرهایی که علامه گشود، جامعتر و کاملتر ادامه پیدا کند و از سویی مباحثی که علامه مدنظر داشت و خودشان فرصت تحقیق و پژوهش در آن زمینهها را نیافت، پیگیری کنید.
10. گفتگو با اساتید و اندیشمندان جهان اسلام درباره علامه(ره) و تدوین آن در قالب کتاب
نکته بعدی، گفتگو با اساتید و فعالان و اندیشمندان جهان اسلام است درباره سیره علمی و عملی و اندیشههای علامه فضلالله است. این گفتگو باید با توجه حوزه فعالیت علمی و پژوهشی و تخصص استاد باشد که نکات جدیدی را داشته باشد و این گفتگوها بلافاصله پس از نشر در فضای سایت و نشریات کشور در قالب چندین مجلد کتاب منتشر شود. چون کتاب نقش مهمی در فرهنگسازی دارد. جریانات که در قالب کتاب نتوانستهاند مطرح شوند، نتوانستهاند آن چنان که باید و شاید ماندگار و تاریخساز شوند. جریاناتی در طول تاریخ توانستند گفتمانساز شوند که توانستند اندیشهشان را برای آیندگان به یادگار بگذارند و از این طریق است که با نوآوریها و توجهاتی که به آن اندیشهها شده است، توانستند سالها بعد حتی صدها سال بعد، تحولات فکری و معرفتی جدیدی رقم بزند.
11. ارتباط با بدنه حوزه
حفظ ارتباط با بدنه حوزه به ویژه طلاب، علما، مراجع و روشنفکران حوزه بسیار مهم است. متاسفانه آن چنان که باید و شاید، علامه فضلالله برای حوزویان شناخته شده نیست، در صورتی که او از حوزه برخاسته بود و بیش از اینکه یک سیاستمدار و رهبر سیاسی باشد، یک روحانی، مبلغ و فقیه اهل بیت(ع) و نویسنده مذهبی بود. لذا این ارتباطات بسیار ضروری است. ممکن است علما و فضلا به ایشان یا اندیشه ها یا کتاب هایش انتقاد داشته باشند و شما باید بشنوید و چنان چه نظری دارید، بیان کنید. قرار نیست شما توجیه کننده صرف اندیشههای علامه باشید. هم چنان که خود علامه از انتقادها استقبال میکرد و شخصیتی نقدپذیر و اهل گفتگو بود. شما هم باید این شیوه علامه را پیاده کنید. رهبر معظم انقلاب، درباره شهید مطهری سخن ارزندهای دارند که در کتاب «استاد در کلام رهبر» گرداوری و منتشر شده است. ایشان با توجه به ارادات فراوانی که به شهید مطهری دارند و آثار ایشان را مبنای فکری نظام جمهوری اسلامی میدانند، امّا میگویند در شخص مطهری متوقف نشوید. این رویکرد برای ما هم که ارادتمند علامه فضلالله هستیم، باید مورد توجه ما هم قرار بگیرد و ما قرار نیست در شخص علامه فضلالنه بمانیم. ارادت ما به علامه فضلالله جای خود و بحث علمی درباره آراء و اندیشههای ایشان جای خود، اینکه در مورد دیگران بزرگان و اندیشمندان معاصر و گذشته مانند امام خمینی(ره)، شهید صدر، امام موسی صدر و شهید بهشتی و... هم صادق است. چون ما قرار نیست فقط صرفاً مقلد و مروج باشیم. قرار است ما گامهایی که این بزرگان پیمودند، را ادامه بدهیم. توقف در یک اندیشه و یک شیوه اشتباهی است که ما را به تحجّر میکشاند.
12. تدوین خاطرات مرحوم علامه فضلالله
مرحله بعدی، تدوین خاطرات مرحوم علامه فضلالله است. الآن کتابهای خوبی درباره زندگی امام(ره)، شهید بهشتی، شهید مطهری و دیگر بزرگان منتشر شده است. مثلاً «ناگفتههای زندگی امام خمینی(ره)»، «سیره شهید بهشتی»، «مصلح بیدار»، «سیره شهید رجایی» و... کتابهایی هستند که در شناخت شخصیت بزرگان ما با استقبال مواجه شده است. این نوع کتابها، برای آشنایی مقدماتی با علامه میتواند مناسب باشد و در چند قطع و برای چندین قشر ـ مانند عموم، جوانان، دانشجویان، حوزویان و اساتید ـ منتشر شود.
13. ارتباط با رسانهها
ارتباط با رسانهها بسیار مهم و نقش آفرین است. متأسفانه گروههای مذهبی و فرهنگی آن گونه باید با رسانهها تعامل ندارند. و از ظرفیتهای رسانهها غافلند. البته همه شان اینگونه نیستند. برخی گروهها که فعالیت خاصی ندارند، دائم با رسانهها ارتباط دارند و آدم فکر میکند چه مجموعهای باشند؟! ولی از نزدیک که فعالیت آنها را میبیند، میفهمد که آنها آن طور که در رسانهها بیان میکند نیستند. لذا متوجه این بعد قضیه هم باشید. ارتباط با رسانه، مثل شمشیر دو لبه است که هم می تواند تقویت کننده فعالیت ها باشد و هم تخریب کننده. لذا باید به درستی و به اندازه و به جا با رسانهها ارتباط داشت. ارتباط بیجهت با رسانه ها، جز اتلاف وقت و انحراف از اهداف چیز دیگری به همراه نمی آورد و مجموعه فکر میکند با چند تا گزارش و مصاحبه، در فضای واقعی جامعه کاری انجام داده است.
ارتباط با رسانهها از جهات مختلفی حائز اهمیت است. از سویی دیگر برخی از نشریات امکانات بیشتری دارند. برخی می توانید ویژهنامه یا پروندهای ویژه مرحوم علامه در بیاورند یا اینکه مصاحبههایی درباره علامه ترکیب بدهند و لذا همین امر باعث میشود که اندیشههای ایشان تبیین، تحلیل و یا نقد شود و به زنده شدن اندیشه در فضای فکری جامعه کمک می کند.
امّا با توجه به رویکرد صحیح برای تعامل با رسانهها، باید گفت که میتوان پیشنهاد پرونده هایی برای این موضوع داد. الآن خیلی از نشریات و خبرگزاری ها، دنبال سوژه میگردند و چه سوژهای بهتر از بیداری اسلامی، وحدت مسلمانان، مبارزه با ظلم و تحجر. اندیشه های علامه فضلالله میتواند یکی از سوژه های خوب برای رسانه ها و مردم و به ویژه حوزههای ما باشد. از طرفی خیلی از خبرنگاران و فعالان فکری و فرهنگی ما تمایل دارند که علامه فضلالله و اندیشههایش را بیشتر بدانند، لذا شما با پیش قدم شدن در این زمینه میتوانید به معرفی اندیشه های علامه فضلالله کمک کنید. با هر کدام از نشریات می تواند با رویکرد خاصی خودشان وارد شوید. مثلا برای ارتباط خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، پروندههایی درباره بررسی اندیشههای تفسیری و قرآنی علامه فضلالله، نقش قرآن و روایات در اندیشه علامه، بررسی تفسیر «من وحی القرآن» علامه و... را پیشنهاد دهید. برای خبرگزاری قدس (قدسنا)، اندیشههای استعمارستیزانه و به ویژه مبارزه با صهیونیسم و دفاع از ملت مظلوم فلسطین و لبنان را پیشنهاد دهید. برای خبرگزاری تقریب، اندیشههای تقریبی؛ برای مرکز خبر حوزه یا رسانیوز، وجوه حوزوی و روحانی و حوزه مطلوب از دیدگاه علامه، برای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، معرفی آثار مکتوب، برای حوزه هنری و سایتهای شعر و ادبی، وجوه ادبی و ذوق شاعری علامه و... را مطرح نمائید. لذا در مییابید که ما جا برای کار بسیار زیاد است و این گونه میتوانید اندیشه علامه فضلالله را به دیگران معرفی کنید.
14. حمایت از تحقیقات درباره علامه و اندیشههایشان
یکی از وظایف جدی شما حمایت از تحقیقات و پژوهش و نگارش پایان نامه و مقالات در زمینه اندیشه و تفکرات علامه است. الآن بسیاری از دانشجویان و طلاب و حتی مراکز تحقیقاتی منتظر سوژههای ناب و غیرتکراری هستند. چه بسا شما می توانید لیستی از موضوعاتی که علامه فضلالله به آنها پرداخته است یا جای تحقیق در اندیشه علامه فضلالله دارد، را اعلام کنید. مواردی که در اولویت خودتان هست را میتوانید مشخص کنید. و به این گونهای میتوانید بسیاری از مراکز و دانشجویان و طلاب را با اندیشه ها و نوآوریهای علامه آشنا سازید تا تأملات جدیتری روی اندیشه ایشان صورت بگیرد. همان طوری که عرض شد قرار نیست همه این تحقیقات جانبدارانه و غیر انتقادی باشد، بلکه شما باید با روی باز با آنها برخورد کنید تا آنها حقایق را بیان کنند و به صرف گمانهها و پیشداوری، درباره اندیشه و خود شخصیت انسان، نظر ندهند.
15. تدوین کتاب ها و کلیپهای موضوعی درباره اندیشههای علامه فضلالله(ره)
بحث بعدی، کتاب های موضوعی است به نظرم جای تحقیقاتی درباره اندیشه سیاسی علامه فضلالله، اندیشه تربیتی، اندیشه اجتماعی، اندیشه اقتصادی، اندیشه فقهی، اندیشه تاریخی و اندیشه تقریبی علامه خالی است و هر کدام از اینها می تواند یک کتاب تحلیلی، در مورد ا ندیشههای علامه باشد. نکته بعدی، استفاده از ابزار هنر است. الآن سخنرانیها و گفتگوهای تصویری بسیاری از علامه فضلالله موجود است. انتخاب گزیدههای ضروری آنها و ارائه آنها در قالبهای مختلف مانند بولوتوث، کلیپ، فیلمهای 30ـ 20 دقیقه میتواند در بسط اندیشه علامه کمک نماید. موضوعات بسیاری میتوان شناسایی کرد که که از این طریق میتوان آنها را در استرس مردم قرار داد. به نظرم اگر این کلیپها و گزیده سخنرانی به صورت زیبا و جذابی تدوین و ترجمه شود، قابلیت پخش صدا و سیمای ما خواهد داشت. این نوع فعالیتها میتواند بسیار به ما کمک کند. این که دفتر علامه در بیروت قصد راهاندازی شبکه تلویزیونی دارد، بسیار ارزشمند است، ولی باید با این گونه فعالیتها، با شبکههای اسلامی دیگر منطقه و جهان مرتبط باشد و این نوع خدمات را ارائه نماید. برای مثال سخنرانیهای آتشین علامه در حمایت از مقاومت و انتفاضه فلسطین، انتقاد از آمریکا و غرب و رژیم صهیونیست، هشدارهای دلسوزانه به سران و مردم کشورهای عربی، تذکرات دلسوزانه و عاطفی به جوانان و زنان و دختران و موضوعات با اولویتی هستند که می تواند برای فرد مسلمانی جذاب باشد. ساختن مستندی درباره زندگی و اندیشههای علامه هم یک راهکار دیگری است و اگر دفتر علامه در بیروت به زبان عربی چنین مجموعههایی دارند، سریع آن را به فارسی ترجمه کنید و سپس توزیع نمائید. راهکارهای بسیار دیگری میتوان ذکر کرد و اینها اهم مواردی بود که میتواند به معرفی اندیشه این عالم متفکر و مجاهد نستوه کمک کند. والسلام علیکم و رحمهالله و برکاته.
منبع: وبلاگ نقد
http://naghd123.blogfa.com/