محمدجواد مغنیه

محمد جواد مغنیه، فرزند شیخ محمود در سال ۱۳۲۲ هـ . ق در روستای «طیردبا» لبنان به دنیا آمد. محمد جواد هنوز ۴ بهار را ندیده بود که مادرش را از دست داد. پدرش پس از مرگ همسرش که از سلاله پاک سادات بود، لبنان را به قصد عراق ترک کرد و محمد جواد در نجف، خط و حساب و زبان فارسی را آموخت.
شیخ محمود که از علمای معروف لبنان بود، بعد از ۴ سال اقامت در نجف، به دعوت مردم منطقه عباسیه، به جبل عامل بازگشت.
مردم عباسیه استقبال گرمی از وی نمودند و در ساختن خانه به او کمک کردند. پدر محمد جواد برای تکمیل سقف خانه از زرگری پول گرفت و خانه را گرو گذاشت، امّا اجل مهلت بازپرداخت وام را به آن بزرگوار نداد. او در سال ۱۳۳۴ هـ . ق به دیدار حق شتافت. چون زرگر خانه را تصرف کرده بود، محمد جواد همراه برادر کوچک خود به «طیردبا» بازگشت و برادر بزرگش، شیخ عبدالکریم سرپرستی آنان را برعهده گرفت. با کوچ شیخ عبدالکریم به نجف، روزهای سخت محمد جواد آغاز گردید؛ روزهایی که فقط نخود و فندق غذای او را تشکیل می داد. گاه ۳ روز می گذشت و چیزی برای خوردن پیدا نمی کرد.
محمد جواد از همان کودکی تلاش کرد که روی پای خود بایستد، جوانان روستا برای کار به بیروت می رفتند و هر کس به فراخور خود حال خویش به کاری مشغول می شد. مغنیه نیز عازم بیروت شد، ولی چون جثه ای کوچک داشت و از انجام کارهای سنگین عاجز بود، دوستانش به او پیشنهاد کردند تا به کارهای سبکی مثل کتاب فروشی بپردازد. او نیز مدتی به دستفروشی پرداخت.

محمد جواد تشنه فراگیری دانش بود. او تصمیم گرفت برای تحصیل علم، به نجف برود. بدهی مالیاتی زمین های پدرش، سبب شد تا به او جواز خروج از لبنان را ندهند. او بدون جواز به راه افتاد و به کمک راننده نیکوکاری(راننده از ارمنی های اسکندریه بود که در لبنان اقامت داشت. مغنیه می نویسد: از آن زمان، حدود ۳۳ سال می گذرد و من هنوز هم سپاسگزار او هستم و هیچ گاه او را فراموش نخواهم کرد؛ چون احساس می کنم او اولین انسانی بود که برادر انسانی خود را دوست داشت.)وارد عراق شد و به خانه برادرش در نجف رفت.

محمد جواد پیش از رفتن به نجف، کتاب «اجرومیه» و مقداری از «قطر الندی» را خوانده بود. او «قطر الندی» را پیش
برادر خود تکمیل کرد ولی «اجرومیه» را نزد سید محمد سعید فضل الله دوباره خواند. وی هم چنین منطق، مطول و مقداری از اصول را نزد این عالم بزرگوار خواند. سید محمد سعید فضل الله او را دوست داشت و هنگامی که به او درس می داد هیچ نکته ای را فروگذار نمی کرد وتا زمانی که مطمئن نمی شد که محمد جواد درس را کامل فهمیده است؛ درس بعدی را شروع نمی کرد.
محمد جواد جلد دوم کفایة الاصول و قسمتی از مکاسب را نزد آیة الله العظمی خوئی خواند. او جلد دوم کفایة الاصول را دوباره نزد مرحوم شیخ محمد حسین کربلائی خواند. محمد جواد حدود ۶ سال شاگرد مرحوم سید حسین حمامی بود.
آثار:
۱. المرآة.
۲. الکمیت و دعبل: این کتاب چاپ نشد و فقط خلاصه ای از آن در کتاب «من هنا و هناک» ص ۳۰۳، به نام «الکمیت» چاپ شده است.
۳. الاحکام الشرعیّه للمحاکم الجعفریه.
۴. التضحیّه: این کتاب به نام «مجالس الحسینیه» چاپ شده است.
۵. مع بطله کربلاء: دار الاندلس در سال ۱۳۸۰ ق آن را چاپ کرده است؛ این کتاب و التضحیه به نام «الحسین و بطله کربلاء» نیز منتشر شده است.
۶. من زوایا الادب.
۷. الوضع الحاضر فی جبل العامل. (این کتاب از اولین آثار به چاپ شده مرحوم مغنیه است).
۸. الشیعه و التشیع: به فارسی، با نام «شیعه و تشیع»، توسط سید شمس الدین مرعشی ترجمه و منتشر شده است.
۹. مع الشیعه الامامیه: در سال ۱۳۷۴ هـ . ق چاپ شد.
۱۰. الاثنا عشریه و اهل البیت.
سه کتاب اخیر در مجموعه ای به نام «الشیعه فی المیزان» چاپ شده است.
۱۱. اهل البیت.
۱۲. الشیعه و الحاکمون
۱۳. الاسلام مع الحیاه.
۱۴. الله و العقل: این کتاب که در سال ۱۳۷۸ هـ . ق چاپ شده پاسخ کتاب الله و الانسان، نوشته محمود مصطفی می باشد. الله و العقل با نام «خدا و خرد» با ترجمه علی اکبر صبا منتشر شده است.
۱۵. شبهات الملحدین و الاجابه عنها.
۱۶. النبوه و العقل.
۱۷. الآخره و العقل: با ترجمه آقای کامل خیرخواه، به نام «معاد از نظر عقل» منتشر شده است.
۱۸. المهدی المنتظر و العقل: با ترجمه وحید دامغانی و باعنوان «زمامدار آینده» چاپ و منتشر شده است.
۱۹. امامه علیّ و العقل.
۲۰. علی و القرآن: این کتاب با عنوان «خورشید ایمان» توسط یوسف صدیق عربانی و با عنوان «علی و قرآن» توسط محسن بهبهانی ترجمه و چاپ شده است.
۲۱. الحسین فی القرآن: با عنوان «شهادت، حسین، قرآن» توسط محمد رسول دریایی ترجمه و چاپ شده است.
۲۲. مفاهیم انسانیه فی کلمات الامام الصادق ـ علیه السلام ـ با نام «مردان پاک از نظر امام صادق ـ علیه السلام ـ» توسط مرحوم مصطفی زمانی ترجمه و چاپ شده است.
۲۳. بین الله و الانسان.
۲۴. الاثنا عشریه.
یازده کتاب اخیر در مجموعه ای با عنوان «عقلیات اسلامیه» چاپ شده است.
۲۵. مذاهب و مصطلحات فلسفیه.
۲۶. الفقه علی المذاهب الخمسه: که در سال ۱۳۷۹ هـ . ق چاپ شده است.
۲۷. قیم اخلاقیه فی فقه الامام الصادق ـ علیه السلام ـ.
۲۸. فضائل الامام علی ـ علیه السلام ـ.
۲۹. دول الشیعه: ترجمه محمد بحرینی کاشمری، با عنوان «دولت های شیعه، در طول تاریخ» چاپ شد.
هم چنین با ترجمه محمد آیت اللهی، به ضمیمه کتاب «امیر مؤمنان و آذربایجان» چاپ شد.
۳۰. علی و الفلسفه.
۳۱. معالم الفلسفه الاسلامیه: با ترجمه محمدرضا عطائی، به عنوان «خطوط برجسته ای از فلسفه و کلام اسلامی» چاپ شده است.
۳۲. نظرات فی التصوف: ترجمه محسن بهبهانی، با عنوان «نگاهی به تصوّف و کرامت های صوفیان» چاپ شده است.
۳۳. فلسفه المبدأ و المعاد.
۳۴. فلسفه التوحید و الولایه.
۳۵. الاسلام بنظریه عصریه.
نه کتاب اخیر در مجموعه ای به نام «فلسفات اسلامیه» نیز چاپ شده است.
۳۶. مع علماء النجف.
۳۷. هذا هی الوهابیّه: در سال ۱۳۸۴ هـ . ق چاپ شده است؛ سید ابراهیم سید علوی آن را با عنوان «این است آیین وهابیت» ترجمه کرد، که در سال ۱۳۵۱ ش چاپ شد.
۳۸. من هنا و هناک.
۳۹. الوجودیه و الغثیان.
۴۰. فقه الامام الصادق ـ علیه السلام ـ: ۳ مجلد.
۴۱. التفسیر الکاشف: ۷ مجلد.
۴۲. فی ظلال نهج البلاغه: ۴ مجلد.
۴۳. فلسفه اخلاق فی الاسلام.
۴۴. علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید.
۴۵. اصول الاثبات فی فقه الجعفری.
۴۶. التفسیر المبین: در حاشیه قرآن چاپ شده است.
۴۷. تفسیر الصحیفه السجادیه.
۴۸. من ذا و ذاک.
۴۹. صفحات لوقت الفراغ.
۵۰. تجارب محمد جواد مغنیه بقلمه: در سال ۱۴۰۰ هـ . ق چاپ شده است.
۵۱. من آثار اهل البیت.
۵۲. دلیل الموالی للنبی و آله.
۵۳. من وحی الاسلام.
۵۴. اسرائیلیات.
۵۵. المختصر الجامع فی فقه جعفر الصادق ـ علیه السلام ـ: مغنیه پیش از پایان نگارش این کتاب از دنیا رفت.