loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

مهدی محقق

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

مهدی محقق نویسنده ، ادیب ، فقیه ، مصحح و شارح کتب فلسفی، متولد بهمن ۱۳۰۸ خورشیدی، استاد دانشگاه تهران است.

وی در شهر مشهد به دنیا آمد و دارای مدرک دکتری در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی و رشته الهیات از دانشگاه تهران است. محقق؛ بنیان گذار دائرةالمعارف تشیع و عضو سابق هیئت امنای بنیاد دائرةالمعارف اسلامی و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی است.
در بهمن ۱۳۰۸ خورشیدی در مشهد در خانواده ای روحانی به دنیا آمد. پدرش شیخ عباسعلی محقق خراسانی از وعاظ مشهور مشهد بود. استاد محقق تا نه سالگی در آن شهر بود و سپس در سال ۱۳۱۷ به تهران منتقل گردید و تحصیلات خود را در سطح ابتدائی و متوسطه دنبال کرد. از سال ۱۳۲۳ شروع به تحصیلات حوزه ای کرد و برای استفاده از محضر استادان بزرگ در سالهای ۱۳۲۶ و ۱۳۲۷ به مشهد آمد و در مدرسهٔ نواب اقامت گزید و علوم حوزوی را در حوزه های علمیهٔ مشهد و تهران تا مرحلهٔ اجتهاد فرا گرفت و موفق به اخذ درجهٔ اجتهاد از آیت الله محمدحسین کاشف الغطاء و آیت الله محمدتقی خوانساری گردید.

در سال ۱۳۲۷ وارد دانشگاه تهران شد و دورهٔ دکتری الهیات را در سال ۱۳۳۷ به پایان رسانید و در سال ۱۳۳۸ موفق به اخذ درجهٔ دکتری در زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران گردید و در سال ۱۳۳۹ پس از شرکت در آزمون دانشیاری به عضویت هیئت آموزشی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران درآمد و پیش از آن به مدت نه سال در دبیرستانهای تهران تدریس کرده بود که مدت سه سال از آن مدیر بخش کتب خطی کتابخانهٔ ملی فرهنگ هم بود. در سال ۱۳۴۰ از طرف دانشگاه لندن دعوت برای تدریس در دانشکدهٔ زبانهای شرقی شد و به مدت دو سال در آن دیار به سر برد. در سال ۱۳۴۵ به مقام استادی دانشگاه نائل آمد و تا سال ۱۳۶۱ که بازنشسته گردید با همان سمت در گروههای زبان و ادبیات فارسی و عربی و فلسفه و علوم اجتماعی دانشگاه اجتماعی دانشگاه تهران به تدریس درسهای مختلف پرداخت. طی سالهای ۱۳۴۷-۱۳۴۴ و ۱۳۵۷-۱۳۵۵ و ۱۳۶۱-۱۳۶۰ در دانشگاه مک گیل کانادا به تدریس فلسفه و کلام و عرفان اسلامی پرداخت و در سال ۱۳۴۷ شعبهٔ مؤسسهٔ مطالعات اسلامی آن دانشگاه را در تهران تأسیس کرد و نتیجهٔ آن نشر متجاوز از شصت اثر نفیس در زمینه های مختلف علوم اسلامی است که با همکاری متجاوز از سی تن از استادان داخل و سی تن از استادان خارجی در دو مجموعهٔ «سلسلهٔ دانش ایرانی» و «تاریخ علوم در اسلام» فراهم آورد و به جامعهٔ علمی تقدیم داشت.

در سال ۱۳۵۳ به عنوان رئیس انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی برگزیده شد و با استفاده از امکانات مؤسسهٔ مطالعات اسلامی ده اثر به استادان آن رشته تقدیم داشت و نیز در همین سال به عنوان عضو هیئت امنا با انجمن فلسفه همکاری کرد و در نشر آثار علمی دانشمندان شیعی ایرانی به وسیلهٔ آن انجمن در این توفیق علمی سهیم گردید. پس از بازنشستگی سالی سه ماه در کانادا به مدت پنج سال تدریس کرد و پس از آن پنج سال در مؤسسهٔ بین المللی اندیشه و تمدن اسلامی مالزی به عنوان «استاد ممتاز فلسفهٔ اسلامی» به تدریس و تحقیق اشتغال ورزید و نشر مجموعه ای از متون و تحقیقات در زمینهٔ علوم اسلامی را بنیان نهاد که تاکنون دوازده مجلد از آن به وسیلهٔ آن مؤسسه در تهران و کوالالامپور در مجموعهٔ «اندیشهٔ اسلامی» منتشر شده است. و نیز به دعوت دانشگاه آکسفورد سالی یک ماه در آنجا به تحقیق و مطالعه دربارهٔ تاریخ پزشکی اشتغال داشته و برخی از استادان را در راهنمائی رساله های دکتری در زمینه علوم اسلامی یاری کرده است.

پس از انقلاب اسلامی به ریاست دانشکدهٔ دماوند منصوب شد و پس از آن در سال ۱۳۶۱ سازمان دائرةالمعارف تشیع را پایه ریزی کرد و همچنین پس از انتصاب به عضویت هیئت امنای بنیاد دائرةالمعارف اسلامی در سال ۱۳۶۲ مدت دو سال به عنوان مدیرعامل آن نهاد را سازمان داد و اداره کرد. بعد از بازنشستگی در دوره های فوق لیسانس و دکتری دانشگاههای مشهد و اصفهان و امام صادق(ع) و شهید مطهری و الزهراء و تربیت مدرس و تربیت معلم و دانشگاه آزاد اسلامی کرج تدریس و دانشجویان را در تحریر رساله های فوق لیسانس و دکتری راهنمائی کرد.
در زبان وادبیات فارسی
صرف و نحو و قراءت عربی، در سه مجلد، تالیف مهدی محقق و سید جعفر شهیدی
قراءت و دستور زبان و تاریخ ادبیات فارسی،در پنج مجلد، تالیف مهدی محقق و سعید نفیسیو دیگران
تفسیر کشف الاسرار و وعده الابرار، رشیدالدین میبدی ، جلد هشتم ، تصحیح دکتر مهدی محقق
وجوه قرآن ، حبیش تفلیسی مقدمه و تصحیح و تعلیقات از دکتر مهدی محقق
لسان التنزیل ، با مقدمه و تصحیح دکتر مهدی محقق
آرام نامه ، مجموعه مقالات علمی و ادبی تقدیم شده به استاد احمد آرام به اهتمام دکتر مهدی محقق
اشترنامه عطار، به تصحیح و مقدمه و تعلیقات مهدی محقق
پانزده قصیده از ناصرخسرو، به حواشی و مقدمه و تعلیقات مهدی محقق
تحلیل اشعار ناصر خسرو،تالیف مهدی محقق،
نظام نامه سیاست ، خواجه نظام الملک طوسی ، به تصحیح و تعلیق مهدی محقق
دیوان غزلیات و رباعیات فتاحی نیشابوری، به اهتمام مهدی محقق و کبری بستان شیرین
یادنامه ادیب نیشابوری ، به اهتمام دکتر مهدی محقق
گزارش نخستین مجلس علمی انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی ، به اهتمام دکتر مهدی محقق
همایی نامه ، به اهتمام دکتر مهدی محقق
نصاب انگلیسی ، معتمد الدوله فرهاد میرزا ، به تصحیح دکتر مهدی محقق
فرهنگ ولغات و ترکیبات و تعبیرات دیوان ناصر خسرو، در دو مجلد ، به اهتمام مهدی محقق و کبری بستان شیرین
دیوان ناصر خسرو ، تصحیح انتقادی با فهارس و مقدمه مهدی محقق و استاد مجتبی مینوی
شرح بزرگ دیوان ناصر خسرو ، مجلد اول ، تالیف دکتر مهدی محقق
شرح بزرگ دیوان ناصر خسرو ، مجلد دوم ، تالیف دکتر مهدی محقق
شرح سی قصیده از ناصر خسرو ، تالیف مهدی محقق ( ۱۵ بار تجدید چاپ شده است )
مقدمه الادب ، جار الله زمخشری ، به مقدمه و اهتمام دکتر مهدی محقق
در حکمت و فلسفه اسلامی
السیره الفلسفیه زکریای رازی ، تالیف دکتر مهدی محقق ( چاپ ۱۳۴۳ و ۱۳۷۱ )
شرح بیست و پنج مقدمه ابن میمون ، ابوعبدالله تبریزی ، به تصحیح مهدی محقق و ترجمه فارسی سیدجعفر سجادی (چاپ ۱۳۶۰ )
فیلسوف ری محمدبن زکریای رازی تالیف دکتر مهدی محقق ( چاپ ۱۳۴۹ و۱۳۵۲ و ۱۳۶۸ و ۱۳۷۶ )
الاسئله و الاجوبه،پرسشهای ابوریحان بیرونی و پاسخ های ابوعلی سینا، تصحیح و مقدمه فارسی و انگلیسی از مهدی محقق و سید حسین نصر ( چاپ ۱۳۷۴و ۱۳۵۲ و ۱۳۸۳ )
حدوث العالم ، عمر بن غیلان مع الحکومه فی حجج المثبتین للماضی مبدا زمانیا، الشیخ الرییس ابو علی سینا به تصحیح و مقدمه دکتر مهدی محقق (چاپ ۱۳۷۷ )
شرح حکمه الاشراق سهروردی ،قطب الدین شیرازی به تصحیح شیخ عبدالله نورانی و دکتر مهدی محقق و به پیوست دو مقاله از دکتر مهدی محقق ( چاپ ۱۳۷۸ و ۱۳۸۴ )
شرح منظومه حکمت ، ملا هادی سبزواری،بخش امور عامه و جوهر و عرض ، با مقدمه فارسی و انگلیسی و فرهنگ اصطلاحات فلسفی ، به اهتمام پروفسور توشی هیکو ایزوتسو و دکتر مهدی محقق ( چاپ ۱۳۴۸ و ۱۳۶۰ و ۱۳۶۹ و ۱۳۸۴ )
تعلیقه میرزا مهدی آشتیانی بر شرح منظومه حکمت ، به تصحیح عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقق (چاپ ۱۳۵۲ و ۱۳۶۷ و ۱۳۷۲ )
کتاب القبسات ،میرداماد به اهتمام دکتر مهدی محقق ( چاپ ۱۳۵۶ و ۱۳۶۷ و ۱۳۷۳ دانشگاه تهران )
ترجمه انگلیسی شرح منظومه حکمت سبزواری ، قسمت امور عامه و جوهر و عرض، به وسیله دکتر مهدی محقق و توشیهیکو ایزوتسو(انتشارات کاروان نیویورک ۱۹۷۷ و ۱۳۶۲ و ۱۳۶۹ دانشگاه تهران )
شرح الاهیات من کتاب الشفاء، ملا مهدی نراقی ، به تصحیح دکتر مهدی محقق (چاپ ۱۳۵۶ و ۱۳۸۴ )
شرح منظومه حکمت سبزواری ، بخش الاهیات بالمعنی الاخص،با مقدمه فارسی و انگلیسی و فرهنگ اصطلاحات فلسفی،به تصحیح مهدی محقق(۱۳۷۸)
الدراسه التحلیلیه لکتاب الطب الروحانی محمد بن زکریای رازی به زبان عربی و فارسی و انگلیسی، تالیف دکتر مهدی محقق(۱۳۷۸ )
منطق و مباحث الفاظ ، به اهتمام پروفسور ایزوتسو و دکتر مهدی محقق ( چاپ ۱۳۵۳ و ۱۳۷۰ و ۱۳۸۶ )
مجموعه سخنرانی ها و مقاله ها در فلسفه و عرفان اسلامی ، به اهتمام دکتر مهدی محقق و دکتر هرمان لندلت (چاپ ۱۳۵۲ و ۱۳۸۵ )
هزار پانصد یادداشت در مباحث لغوی و ادبی و تاریخی و فلسفی و کلامی و تاریخ علوم، گردآورنده دکتر مهدی محقق (چاپ ۱۳۷۸ )
در تاریخ طب اسلامی
الشکوک علی جالینوس، با تصحیح و مقدمه عربی و انگلیسی و فارسی مهدی محقق (چاپ مالزی ۱۳۷۲)
بستان الاطبا و روضه الالبا،ابن مطران ، ترجمه و تلخیص از مهدی محقق (چاپ انتشارات مرکز نشر نسخه های خطی، ۱۳۶۸)
التصریف لمن عجز عن التالیف، ابوالقاسم زهراوی، ترجمه مهدی محقق و احمد آرام (انتشارات موسسه مطالعات اسلامی ۱۳۷۴)
یادگار (در دانش پزشکی و دارو شناسی)، سیداسماعیل جرجانی، به تصحیح مهدی محقق(۱۳۸۱)
رساله ابی ریحان فی فهرست کتب الرازی، ترجمه فارسی از مهدی محقق،(انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۵۲)
فهرست کتابهای رازی و نامهای کتاب های بیرونی از ابوریحان بیرونی و المشاطه لرساله الفهرست از ابواسحاق غضنفر تبریزی تصحیح و ترجمه و تعلیق از دکتر مهدی محقق ( انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۶۲ )
درآمدی بر دانشنامه پزشکی در اسلام و ایران (فهرست الفبایی اصطلاحات پزشکی و دارو شناسی)، تالیف مهدی محقق (چاپ ۱۳۸۹)
ابن هندو، پزشک و فیلسوف طبرستانی و کتاب مفتاح الطب او، با مقدمه ای درباره علم پزشکی در اسلام و ایران، تالیف مهدی محقق (چاپ ۱۳۸۷)
مفتاح الطب و منهاج الطلاب، ابن هندو، به اهتمام مهدی محقق و استادمحمدتقی دانش پژوه، تلخیص و ترجمه فارسی و انگلیسی و فهرست اصطلاحات پزشکی از مهدی محقق (چاپ ۱۳۶۷)
رساله حنین بن اسحق به علی بن یحیی درباره آثار ترجمه شده از جالینوس، ترجمه فارسی و مقدمه انگلیسی و فارسی از مهدی محقق (چاپ ۱۳۷۸)
مجموعه متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در ایران و اسلام، تالیف مهدی محقق ، انتشارات سروش ۱۳۷۴
طب روحانی رازی ، تلخیص و ترجمه از دکتر مهدی محقق ( انتشارات امور فرهنگی وزارت بهداشت ، ۱۳۷۲
در کلام اسلامی
اسماعیلیه ، تالیف دکتر مهدی محقق ، انتشارت اساطیر ۱۳۸۲
اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات ، شیخ مفید به اهتمام دکتر مهدی محقق ( ۱۳۷۲ و ۱۳۸۲ )
الباب حادی عشر ،علامه حلی مع شرحیه النافع یوم الحشر ،فاضل مقداد و مفتاح الباب ابوالفتح عربشاهی ، به اهتمام دکتر مهدی محقق ( چاپ ۱۳۶۵ و ۱۳۶۸ و ۱۳۷۰ و ۱۳۸۵ )
کتاب الاصلاح ، ابوحاتم رازی ، به اهتمام دکتر مهدی محقق و دکتر حسن مینوچهر (چاپ ۱۳۷۷ و ۱۳۸۳ )
در فقه و اصول
منظومه فی اصول الفقه، شمس العلمای گرکانی، به اهتمام و مقدمه دکتر مهدی محقق(موسسه مطالعات اسلامی ۱۳۹۱ )
معالم الاصول ،شهیدثانی ، به اهتمام دکتر مهدی محقق (چاپ ۱۳۶۲ و انتشارت علمی و فرهنگی ۱۳۶۴ )
اوامر و نواهی ، شهید ثانی ، و فرهنگ اصطلاحات اصولی و معادل انگلیسی آنها به اهتمام دکتر مهدی محقق ( چاپ ۱۳۸۵ )
در زمینه های مختلف
علوم محضه از آغاز صفویه تا تاسیس دارالفنون، گرد آورنده مهدی محقق (چاپ ۱۳۸۴)
مفاخرنامه، تالیف مهدی محقق، به اهتمام حمیده حجازی، (چاپ ۱۳۹۱)
فهرست توصیفی انتشارات موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران - دانشگاه مک گیل ، تالیف دکتر مهدی محقق (۱۳۸۷ )
طرح تدوین دائرةالمعارف تشیع، یه اهتمام مهدی محقق ( انتشارات طاهر ۱۳۶۲ )
شیعه در حدیث دیگران ، زیر نظر دکتر مهدی محقق ( انتشارات طاهر (۱۳۶۳ )
مقالات
مجموعه مقالات مهدی محقق که بیش از صد و شصت مقاله است در هفت مجموعه کتب به چاپ رسیده است نام این کتب عبارت است از:

بیست گفتار در مباحث علمی و فلسفی و کلامی و فرق اسلامی، تالیف مهدی محقق، با مقدمه انگلیسی از پروفسور ژوزف فان اس و ترجمه فارسی آن از استاد احمد آرام (چاپ شده ۱۳۵۵، چاپ دوم شرکت انتشار ۱۳۶۳، چاپ سوم موسسه مطالعات اسلامی ۱۳۸۲)
دومین بیست گفتار در مباحث ادبی و تاریخی و فلسفی و کلامی و تاریخ علوم اسلامی، به انضمام حدیث نعمت خدا مشتمل بر زندگی نامه و کتاب نامه، از مهدی محقق (چاپ شده ۱۳۶۹)
سومین بیست گفتار یا گزارش سفرهای علمی به سیزده کشور، تالیف مهدی محقق، (چاپ موسسه اطلاعات ۱۳۷۲، چاپ دوم موسسه مطالعات اسلامی ۱۳۸۰)
چهارمین بیست گفتار در مباحث ادبی و فلسفی و کلامی و تاریخ علوم، تالیف مهدی محقق (چاپ شده ۱۳۷۶)
پنجمین بیست گفتار در مباحث ادبی و فلسفی و کلامی و تاریخ علم و گزارش سفرهای علمی، تالیف مهدی محقق،(چاپ ۱۳۷۸)
ششمین بیست گفتار در مباحث علمی و ادبی و فلسفی و گزارش سفرهای علمی و یادبود بزرگان، تالیف مهدی محقق،(چاپ ۱۳۸۵)
هفتمین بیست گفتار در مباحث علمی و ادبی و فلسفی و گزارش سفرهای علمی و یادبود بزرگان علم و دانش، تالیف مهدی محقق(چاپ ۱۳۸۶)
هشتمین بیست گفتار در مباحث علمی و ادبی و فلسفی و تاریخ پزشکی ، تالیف دکتر مهدی محقق (موسسه مطالعات اسلامی چاپ ۱۳۹۱ )
  • زادروز
    1308
  • محل تولد
    مشهد
  • تاریخ ثبت اطلاعات
    چهارشنبه 15 مرداد 1393
  • شناسه
    17765
کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
اخبار مرتبط