loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

محمدباقر کمره ای

محمدباقر خمینی کمره ای (فرزند محمد) متولد سال 1323 ق (درروستای ورآباد خمین ) از علمای مشهور و از نویسندگان بنام دهه بیست به بعد است که افزون بر قلم زدن در عرصه دین و سیاست دینی ، و نیز ترجمه متون کهن حدیثی به فارسی ، درباره مسائل و مباحث اجتماعی و سیاسی از دیدگاه اسلام نیز فعال بود و می کوشید تا هماهنگ با زمان از اسلام یک دین سیاسی و اجتماعی راهگشا برای دشواری های جهان معاصر ارائه دهد.

وی در سال 1323 هجری قمری (1284 ش) در ولایت «کمره » میان یک خانواده علمی به دنیا آمده و در آغوش محبّت مادری که دلش از مهر خداوند و عشق اسلام لبریز بوده پرورش یافته ، و پدری دانشمند و پاکدل به نام آشیخ محمد باسعی وافر به تعلیم وتربیت او پرداخته ، ایزد پاک قریحه سرشار و فکر تابناکی به وی ارزانی داشته که با عشق به تحصیل دانش ها همدوش و توأم بوده و در هیجده سالگی پس از اتمام مقدمات و مقدار کافی سطوح فقه و اصول که پیش پدر دانشمندش یاد گرفته بود، به عنوان ادامه تحصیلات خود به سوی اراک رهسپار و پس از شش ماه اقامت در آنجا به طرف بلده طیّبه قم که از مراکز علمیه مهمّه به شمار است ، مهاجرت نموده و تا سال 1347 در آن صفحات سکنا گزیده و از اساتید وقت ویژه حضرت آیه َ الله حاج شیخ عبدالکریم حائری (قدس سره ) (1355 – 1276ق) در زمینه فقه و اصول استفاضه بسزا کرده تا موفق به تحصیل اجازت اجتهاد گردیده ، و در طی توقّف ، رشته فلسفه و ریاضیات را نیز از اساتید مبرّز تعقیب نموده و قریب یک سال هم دراصفهان محضر درسی و خصوصی حجت الاسلام مسجد شاهی ـ نویسنده کتاب نقد فلسفه داروین ـ را درک و از مصاحبت جمعی از علمای نخبه و دانشمندان متنوع آن سامان برخوردارگشته ، و در این هنگام بوده که به تا لیف کتب فقه و اصول و به تنظیم کتب و مقالات اجتماعی پرداخته ، کتابی به نام «فوائد ربیعیه » در حل ّ مشکلات مسائل فقه و اصول ، و کتابی به نام «ایقاظ البشر» در علم اجتماع و فلسفه نشوء و ارتقاء، و کتابی به نام «السیف المشهر فی تحقیق اسم المصدر» به رشته تألیف و نگارش درآورده ، تا سال 1349 قمری (مطابق 1308 شمسی ) محض تکمیل تحصیلات خود عازم عتبات عالیات گردیده و در حوزه های علمی نجف اشرف که بزرگترین مراکز علمیه به شمار می رود، حضور به هم رسانیده و از محاضر مشاهیرمدرسین این دارالعلم استفاده شایان نموده تا سال 1312 خورشیدی به اخذ اجازات اجتهاد ازمجتهدین والا مقام آن خطّه پاک نیز نایل آمده است .

سپس سفری به ایران کرده و وسایل حج را فراهم آورده و از راه جَبَل به مکه معظّمه تشرّف جسته و چند ماه در مکه و مدینه توقف نموده و به حفظ قرآن پاک و تکمیل اطلاعات اسلامی خویش پرداخته و بعد از هشت ماه به نجف اشرف برگشته و به تألیف کتاب نفیس الدین فی طور الاجتماع و کتاب فروع الدین آغاز و به تدریس علوم مختلفه اشتغال ورزیده و اکثراوقات خود را در زاویه های مسجد سهله و کوفه بسر برده و این دو کتاب نامبرده ، از برکات این گوشه خلوت به حساب رفته و تا سال 1319 شمسی هجری (به جز از سفری که در طی این مدت به خراسان رخ نموده ) در عتبات عالیات رحل اقامت افکنده است و یک دوره کامل در اصول فقه تنظیم نموده است .

مرحوم کمره ای در مقدمه کتاب فقه فارسی خود اجازات اجتهاد خویش را از مراجع وقت عینا آورده است . این اجازات از آیات : ابوالحسن اصفهانی ، میرزا حسین نائینی ، شیخ محمد حسین اصفهانی معروف به کمپانی ، و حاج آقا ضیاء عراقی از علمای نجف است . دو اجازه هم یکی از حاج شیخ عبدالکریم حائری و حاج شیخ ابوالقاسم کبیر قمی از مراجع وقت قم آورده اند. دو اجازه دیگر یکی از مرحوم آقا محمدرضا مسجد شاهی و آقا میرزا محمد صادق اصفهانی از مراجع وقت اصفهان در آنجا به چاپ رسانده اند. ایشان هم متن عربی و برابر آن ترجمه فارسی را طی صفحاتی چند در مقدمه جلد اول فقه فارسی آورده اند. در پایان آیت الله کاشانی هم متن آن اجازات را تأیید کرده اند.

آثار تألیفی وی در نجف

وی در نجف برخی فعالیت های نوشتنی داشته است . از آن جمله یکی فصل الخصومة فیالورود و الحکومة است که روی جلد آن از مؤلف چنین یاد شده است : «العلاّمة حجة الاسلام الحاج میرزا محمد باقر». ضمیمه آن رساله دیگری با عنوان «فوائد اصولیة و رسالة فی تحقیق اسم المصدر». تاریخ چاپ این کتاب 1354 در مطبعة الراعی در نجف اشرف است .

اما اثر مهمی که در این سالها از وی در نجف ، توسط همان مطبعة الراعی چاپ شده ، کتاب «الدین فی طور الاجتماع » است که در دو جلد منتشر شده است . روی جلد آمده است : «الدین فی طور الاجتماع »، یبحث عن فلسفة الاجتماع العام و نظام الدین فی الاسلام . تألیف المیرزا محمد باقر الخمینی العراقی . سال چاپ کتاب 1356 ق (1316ش) است . این کتاب به زبان عربی نوشته شده و از نثر آن چنین معلوم می شود که نویسنده کاملا به عربی وقت عراق تسلط داشته وکتابش را بسیار سلیس و روان تألیف کرده است . بخش اوّل از مجلد اوّل آن 148 صفحه وزیری و بخش دوم از مجلد اوّل 176 صفحه در همان قطع است . برای شناخت اندیشه هایوی مروری بر مهم ترین عناوین این کتاب داریم :

مجلد اوّل کتاب شامل 12 مقاله و یک خاتمه است با این عناوین :

المقالة الاولی : فی تشخیص ماهیة الاجتماع و بیان حقیقة الوحدة فی الجمعیة .

الثانیة : فی روح الاجتماع و انه کیف یجری فی عروق الافراد.

الثالثة : فی تشخیص روح الاجتماع فی النظام الدینی .

الرابعة : فی بیان ناموس العصبیّة و القومیة و قصوره فی تنظیم صلاح البشر.

الخامسة : فی ناموس الوطنیة و بیان خسران ابناءها المغرورین بها.

السادسة : فی تفسیر یا ایها الناس : انّی رسول الله الیکم جمیعا.

السابعة : فی نظام المدنیة مرهون بالشعوبیة العلمیة .

الثامنة: تشخیص موضوع الشرافة و الامتیاز الاجتماعی .

التاسعة : العضو العاطل مضرّ بالمجتمع .

العاشرة : ناموس النماء الاجتماعی .

الحادیة عشر: ناموس الارتزاق الاجتماعی .

الثانیة عشر: العشق الصادق و الدعوی الکاذبة .

الخاتمة : نظام الاصناف .

مجلد دوم این کتاب با عنوان «سِفْرُ النبوات» شرحی است از سیره انبیاء در اصلاح . وی با اشاره به دشواری های فکری پدید آمده در قرن بیستم و آثار منفی آن در ایجاد پراکندگی واختلاف می نویسد: و قد وضعنا کتابنا «الدین فی طور الاجتماع » تبشیرا لهذا الاتجاه الفکری العام الساری فی قلوب الملل المتفرّقة و تبیانا لمجری الحیاة العامّة الّتی یسیر الکون الیهابعوامل شتی شدیدة التأثیر فی میدانها و خصّنا قسما منها بشرح سیرة الانبیاء و رجال الاصلاحا لعام و سمیناه سفر النبوات (مقدمه ص 7).

نثر کتاب به همین شکل تا به آخر ادامه یافته و نشان می دهد که مؤلف توان بالایی درنگارش به عربی روز داشته است . وی در مقدمه جلد دوم شرح می دهد که مجلد اول را درسال 1354 ق ( 1314ش) چاپ کرده و سال بعد آن به سفر حج مشرّف شده و از صحرای نجد به استشمام فضای روحانی و ملکوتی حرمین پرداخته و اکنون در بازگشت ، مجلد دوم را تقدیم کرده است . وی می گوید که پس از دیدن حرمین و آثار اسلامی فراوان در آنجا اکنون شوق بیشتری در انتشار این جزء دارد. بخش مفصّلی از مجلد دوم در سیره حضرت محمد (ص ) است . درادامه از تاریخ زندگی مسیح (ع ) و پس از آن از زندگی حضرت موسی (ع ) سخن گفته شده است . یک بخش از این مجلد (صص 98 - 105) هم اختصاص به حجاب النسوان دارد که بحث روز بوده است .#

از آنچه گذشت ، چنین به دست می آید که تا این زمان وی آثاری در نجف نوشته بود که نشان می داد در فضای فکری جدید قرار گرفته وعلاقه مند بوده است تا در جریان احیای افکار دینی در ایران که با رفتن رضاشاه وضعیت مناسبی در آنجا پدید آمده بود، نقشی فعال برعهده گیرد. به همین دلیل بود که به محض ورود به تهران ، همکاری خود را با جریان های اسلامی نوین آغاز کرد و با افراد و تشکل های مختلف به همکاری پرداخت . این زمان نام او رانه تنها در زمره نویسندگان مرتب مجله آیین اسلام می بینیم بلکه در بسیاری از نشریات دیگرسهمی ارجمند از وی را ملاحظه می کنیم . وی در این سالها چندین کتاب را نیز نوشت که آقی چرندابی شرح آنها را در سال 1324 چنین می نویسد:

1 ـ فوائد ربیعیه ، ناتمام .

2 ـ ایقاظ البشر.

3 ـ اصول الفوائد الغرویه ، دوره کامل .

4 ـ حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری (قدس سرّه ).

5 ـ حاشیه بر کفایه .

6 ـ العناوین و المباحث ، فقه استدلالی عربی مطهّرات .

7 ـ الدین فی طور الاجتماع .

8- فصل الخصومه فی الورود و الحکومه به پیوست السیف المشهر (چاپ نجف ).

9- روحانیت و اسلام که دارای چندین بخش است و اسلام را از نظرهای مختلف مورد بررسی قرار داده و در نتیجه ثابت می کند که دین پاک اسلام برای برآوردن نیازمندیهای جهان امروزی کفایت می نماید. (9)



ترجمه «کتاب الحسین (ع )» عبداللّه عَلایلی

یکی از کارهای علمی کمره ای ترجمه کتاب تاریخ الحسین (ع ) از عبدالله العلایلی ، نویسنده و ادیب معروف مصری است . علایلی این کتاب را در دورانی نوشت که جهان عرب در التهابات سیاسی خاصی بسر می برد و زمینه برای نشر برخی از حقایق تاریخ اسلام آشکارشده و آثاری با گرایش معتدل سنّی در مصر پدید آمده بود.

مرحوم کمره ای کتاب علایلی را در دو مجلّد ترجمه کرد. جلد نخست آن که در کاظمین ترجمه شد با نام همّت بلند، پرتوی از زندگانی حسین بن علی (ع ) بود که ترجمه کتاب سموّ المعنی فی سموّ الذات ، اشعّة من حیاة الحسین بود. این کتاب توسط کتابفروشی و چاپخانه مرکزی چاپ شد و روی جلد از مترجم به نام «محمد باقر خمینی » یاد شده بود. تاریخی که در انتهای مقدمه آمده است 22 جمادی الثانیه سال 1359 ق (1319 ش ) در کاظمین است .

جلد دوم این کتاب با نام تاریخ حسین بن علی علیه السلام بود که توسط شرکت سهامی چاپ فرهنگ ایران در سال 1324 چاپ شد و مرحوم واعظ چرندابی تبریزی مقدمه ای در شرح حال مرحوم کمره ای بر آن نوشت .

می دانیم که کتاب علایلی به لحاظ ادبی بسیار دشوار و ادیبانه نوشته شده بود و ترجمه آن به فارسی جز از کسی که تسلط بر آن داشت ممکن نبود. با این حال روشن است که نمی توانست فارسی بسان نثر عربی چندان ادیبانه باشد. یک نمونه چنین است : جانی از آن تن پاک در هوا پرید که تا همیشه با آن دورنمای هراس آور خود ستمکاران را شکنجه کند، و یک خواب های هولناکی در سر جفاکاران پدید آرد. ناله هایی از آن گلوی بریده برآمد و عالم غیب آنها را در بر گرفت تا برای کر کردن گوش مستبدان اندوخته باشد. شیون هایی بلند شد که شب آنها را پاسبانی کرد تا یک جنجالی چون آواز زنجیر بلند کند و دل گمراهان را جا کن کند. (10)



کتاب «روحانیت و اسلام»

یکی از کارهای بدیع کمره ای نگارش کتابی با نام روحانیت و اسلام بود. این اثر را باید یکی از نخستین آثاری دانست که در باره نظام سیاسی اسلام در دوره جدید و پس از آغاز حرکت احیاگری دین در دوره پس از رضاخان نوشته شده است . اثر یاد شده همزمان شرحی از فقه سیاسی و اقتصادی اسلام است که مؤلف ضمن آن تلاش می کند تا پایه های حکومت اسلامی را در این بخش ها روشن سازد. این کتاب در دو جلد و با همّت انجمن تبلیغات اسلامی منتشر شد.

به طور کلی می توان موضوع این کتاب را شرح نظریه اسلام در باب حکومت اسلامی وارکان آن دانست . عنوانی که به بخش نخستین داده شده این است : اسلام و جهان قرن بیستم . مقدمه کتاب توسط بانی انجمن تبلیغات اسلامی یعنی شهاب پور نوشته شده و ضمن آن ازآیت الله محمد باقر کمره ای به عنوان یکی از «مجتهدین و مفکّرین بزرگ شرق و مصلحین اجتماعی و دینی و مفاخر اسلامی و ایرانی » یاد شده است . چنان که ایشان اشاره کرده کسانی تصور می کنند «اسلام دین کوتاهی است » یا به تعبیر امروز حداقلّی . برخی هم چنان گمان می بردند که «قوانین سیاست و اجتماعیش به یک دوره مخصوص یا به یک جمعیت مخصوص نظر داشته است ». این کتاب برای پاسخگویی به این گمان های باطل و با این هدف نوشته شده است که «عمومیت اسلام و دستورات آن را مُبرْهَن و ثابت نماید و کاملا روشن کند که تشریعات و قوانین اسلام برای همه کس و همه وقت بوده » و «اسلام ، یکتا دینی است که می تواند پاسخ به همه سؤالات معقول جامعه بشری بدهد». «اسلام همه مشکلات زندگانی بشر امروز را زیر نظر داشته ، اسلام در همه این مشکلات چاره جویی کرده و بهترین راه را نشان داده » است .

برای نشان دادن محتوای این کتاب بهتر است مهم ترین عناوین آن را بیاوریم :

تشکیلات کشوری جهان ؛ احساسات روحانی بشر؛ بشر از احساسات روحانی خود چه نتیجه می گیرد؛ مشکلات مجتمع بشری ؛ برنامه اجتماعی اصلاحی برای اسلام در حل این مشکلات ؛ راه تولید نشاط در تاریخ اسلام ؛ ریشه های نظام مدنی و اخلاقی اسلام ؛ تابلو کلیات قانونی اسلام ؛ تاثیرات سرمایه داری در جامعه بشر؛ نظریه اسلام در مسلک سرمایه داری و اصلاح آن ؛ در اختصاص زناشوئی و تشکیلات خانوادگی ؛ برنامه جامع اسلام در رفع این مفاسد؛ محاکمه راجع به بانوان در نظر اجتماعی اسلام ؛ قانون مدنی اسلام با فرزند؛ عفت در نظر اسلام ؛ اسلام و تشکیلات آن ؛ تشکیلات فرهنگی و برنامه آن در اسلام ؛ تشکیلات جنگی در اسلام ؛ آغاز جنگ بدر؛ تشریع قانون آموزش و پرورش نظامی .

ادامه این عناوین بحث تفصیلی مؤلف را از نظام نظامی گری در اسلام بر اساس تاریخ جنگهای پیامبر (ع ) را ارائه می دهد. این مجلد 268 صفحه ادامه پیدا می کند.

مجلد دوم در باره نظام اقتصادی و قضایی اسلام است که فهرست مطالب آن در پایان جلداول آمده و از مطالعه کنندگان مجلّد اوّل خواسته شده است تا نظرشان را نسبت به آن مطالب پیش از چاپ جلد دوم ارائه دهند. گفتنی است که مجلد دوم به عنوان بخش دوم از جلد اول چاپ شده و من اطلاعی ندارم که مجلدی به عنوان مجلد دوم از آن منتشر شده است یا نه .عناوین مهم این مجلد که عمدتا اقتصادی و قضائی است چنین است :

اهمیت اقتصاد در تاریخ جهان ؛ آزادی ارز بازار؛ جریان و گردش ثروت ؛ گردش سرمایه و پول ؛ اعتبار و تعهد؛ تشکیلات اقتصادی در اسلام ؛ تشکیلات فرمانداری و کارگزاری درحکومت اسلامی ؛ تشکیلات عمران و آبادی در اسلام ؛ قوه قضائیه در اسلام ؛ مجازات و کیفردر اسلام .

در بخش تشکیلات عمران و آبادی ، با اشاره به سیره پیامبر(ص ) در تأسیس حکومت درمدینه و مراحل آن ، یکی از ارکان آبادی را تشریع قانون هجرت دانسته و ذیل آن می نویسد:هجرت در اسلام رمز مدنیّت و تشکیل اساس عمران و آبادی است . پیغمبر اسلام خواست عربان بیابانگری که پایه زندگانی خود را روی صحرانوردی قرار داده و دسته های چادرنشین خانه به دوش به وجود آورده بودند و دنبال چراگاه های باران گیر به هر سو می دویدند و برایچاه و چشمه آب و مرتع و گیاه بیابان خون همدیگر را می ریختند و غارت گری و چپاول را یکتا پشتیبان زندگانی و فضیلت مردانگی خود می دانستند، گرد یکدیگر جمع شوند و ده و شهر بسازند و قبایل مختلفه با هم بیامیزند تا خوی بیابانگردی از مغز آنان بیرون رود وتعصب ایلی از سر آنان بدر شود و به جای آن یک عاطفه خیرخواهی مطلقی که نتیجه پرورش دین است جای گیر و زندگی آنها به کارهای اجتماعی و صنعتی و پیشه وری و بازرگانی که مبادی تمدن است بپیوندد.



تلاش برای ترویج فقه فارسی مستدل

یکی از کارهای کمره ای پس از بازگشت به ایران ، آن هم در شرایط حساس کشور که دین زیر فشار گروه های کمونیست و لائیک ، نگارش فقه فارسی با مدارک آن بود. شهاب پور بنیانگزار انجمن تبلیغات اسلامی و چاپ کننده این کتاب ، در مقدّمه مجلّد اوّل این کتاب نوشته است : عده بسیاری از مسلمانان هستند که در اثر پیش آمدهای زندگی نتوانسته اند معلومات دینی کافی اکتساب کنند و روی این اصل مقلّد مجتهدین بزرگ گریده اند، ولی میل دارند علاوه بر این ، اصل و ریشه مسائل را نیز بدانند... اما از آنجا که وقت و موارد خاص زندگی آنها اجازه نمی دهد که تحصیلات دینی کافی انجام دهند، می خواهند از طرف مجتهدینی که به معلومات آنان اطمینان کافی حاصل است ، کتبی نوشته شود که مسائل دینی یافقه اسلامی را با ذکر مدارک گوشزد نماید و چون در رساله ها این منظور عملی نشده و به علاوه چنین کتبی کمتر در عالم اسلام نگارش یافته است ، همه تشنه و مشتاق آن هستند.

عنوانی که مرحوم کمره ای بر این کتاب سه جلدی گذاشت ، چنین بود: «فقه فارسی با مدارک ، فروع دین و نصوص احکام ».

مجلد اول آن در باب نجاسات و مطهّرات است که در ابتدای آن اجازات علمی مؤلف ازمراجع وقت نجف و قم و اصفهان درج شده است . این مجلد شامل 144 صفحه است . مجلد دوم این کتاب شامل مباحث کتاب صلات تا خمس است که در 392 صفحه چاپ شده وتاریخ اتمام نگارش آن 13 بهمن 1322 ش (هفتم صفر 1363) می باشد. مجلد سوم آن ویژه حج و عنوانش رهنمای حج است . عنوانی که روی صفحه نخست کتاب آمده و به جز کلمه رهنمای حج بقیه شرح محتوای آن ، چنین است : رهنمای حج و مناسک مفصل به ضمیمه تاریخ وجغرافیای مکه معظمه ومدینه طیبه و مسائل امر به معروف و نهی از منکر و جهاد و تولی وتبری ، جلد سوم ، فقه فارسی با مدارک فروع دین و نصوص با مدارک فروع دین و نصوص احکام تألیف اعلم الفقهاء و المجتهدین آیة الله کمرئی ، نشریه فوق العاده انجمن تبلیغات اسلامی با شرکت آقای نوریانی مدیر روزنامه آئین اسلام . بهاء 65 ریال و با جلد مرغوب 80ریال . چاپخانه سروش .

این کتاب در 272 صفحه در تاریخ حرمین و فقه حج است و در نوع خود، آن هم در آغاز دوره احیای دینداری در ایران ، کاری بکر و بدیع بوده است . نقشه ها و تصاویر چندی هم درباره اماکن مقدسه در این کتاب آمده است . نوریانی مدیر نشریه آیین اسلام بود و آشکار است که نوعی همکاری و هماهنگی میان عناصر مذهبی و اندیشمندان دینی این دوره وجود داشته است .

همکاری کمره ای با مطبوعات دینی

اگر قرار باشد فهرستی از مقالات ایشان در مطبوعات دینی دهه بیست و سی گردآوری شود، لیست بلند بالایی خواهد بود. عمده این مقالات در دهه بیست در آیین اسلام است که ژیش از این همه اشاراتی به آن داشتیم . وی مقالات و سرمقاله هایی هم برای نشریه حیات مسلمین که متعلق به مصطفی رهنما بود می نوشت . وی همچنین از همکاران نزدیک مرحوم حاج سراج انصاری بود و ما به دفعات نام وی را در مجله مسلمین با مدیریت مرحوم انصاری ملاحظه می کنیم . ارائه این لیست ، می بایست به وقت دیگری موکول شود و با جستجو درمطبوعات دینی نام مقالات وی اعم از تألیف و ترجمه به دست آید.

علاوه بر مطبوعات ، وی در مجالس مذهبی هم که توسط انجمن تبلیغات اسلامی یا مؤسسات اسلامی دیگر برگزار می شد، شرکت می کرد. از جمله در جشن مبعث در سال 1323 که با حضور سید هبة الدین شهرستانی در تهران برگزار شد، محمدعلی خلیلی و سپس محمد باقر کمره ای سخنرانی کردند.

وی در این سالها تشکّلی هم به عنوان هیئت روحانی منتظم درست کرد و بیانیه هایی ازطرف آن در مجله آیین اسلام به چاپ رساند. (14)

مقالاتی هم در همان نشریه تحت عنوان قرآن و تبلیغات از وی منتشر شد.



کتاب «هدیه عید نوروز یا عروس مدینه »

یک کتاب داستانی با عنوان بالا که به صورت نمایشنامه نوشته شده از آقای کمره ای در دست است که مع الاسف تاریخ چاپ ندارد. روی جلد این مطالب (این همه ) آمده است :

مبارزه اسلام با یهود.

تبریک عید سعید

بادت بهشت نوید

شکر شکن سخنی است

دریاب «هدیه عید»

جوانان و دوشیزگان بیشتر بخوانند

هدیه عید نوروز یا عروس مدینه

یک نمونه از فداکاری و شجاعت در اسلام .

به قلم توانای آقای کمره ای

قیمت ده ریال .

کتاب شرح چند پرده نمایش و جمعا در 67 صفحه تنظیم شده است . این اثر را باید یکی ازنخستین متن های نمایشی دینی در دوره جدید دانست . کتاب به کوشش سید حسن موسوی خادم و حسین عاصی تهرانی چاپ شده و این دو مقدمه ای هم با عنوان تذکری به جوانان روشنفکر و اصلاح طلب در دو صفحه نوشته اند. این دو از شاگردان مرحوم کمره ای بوده اندکه نامشان را روی آثار دیگر وی هم ملاحظه می کنیم . این کتاب باید پیش از سال 1371ق که در آن سال خصال شیخ صدوق با ترجمه کمره ای چاپ شده ، منتشر شده باشد، زیرا در صفحه پایانی کتاب حاضر به انتشار آن نوید داده شده است .



کمره ای و ترجمه آثار شیخ صدوق

ترجمه متون کهن حدیثی شیعه ، یکی از زمینه های اصلی کارهای علمی مرحوم کمره ای بوده و در این باره چندین اثر مهم از شیخ صدوق را به فارسی ترجمه کرده است . این ترجمه ها بیشتر پس از سال 1333 ش است .

کتاب خصال با ترجمه و شرح فارسی آقای کمره ای به عنوان سومین نشریه مدرسه حضرت عبدالعظیم (ع ) در سال 1375 - 1371 ق (توسط کتابفروشی اسلامیه ) چاپ شده است . امالی صدوق هم با ترجمه شیوا و ساده آیت الله کمره ای ـ عنوانی که روی جلد آن آمده ـ از دیگر کارهای ارزشمند وی است که قاعدتا در همین دهه سی به چاپ رسیده است .وی در مقدمه ، شرحی از روزگاری که در خدمت آیت الله مسجد شاهی در اصفهان بوده (سال 1307ش ) به دست داده است .

کتاب کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق هم با ترجمه مرحوم کمره ای و توسط انتشارات اسلامیه به سال 1378 ق (16 تاریخ انتهای مقدمه 2.1338. ش ) در دو مجلد به چاپ رسیده است . مقدمه هفتاد صفحه ای این اثر یکی از نوشته های با ارزش کمره ای است که ضمن آن ، افزون بر ارائه نگرشی به تاریخ اسلام ، در باره موضوع کتاب یعنی مهدویت و نیز زندگی و زمانه شیخ صدوق مطالب سودمندی ارائه کرده است . یکی از مباحثی که وی طرح کرده طرح نقش تحقق حکومت اسلامی بر اساس مطالبی است که در روایت مهدویت در باره یک حکومت ایده آل ارائه شده است . عنوانی که وی به این بخش داده چنین است : ترکیب نقشه اصلاح کتاب و سنت در تجدید حکومت اسلامی . (15)

کمره ای همچنین ده مجلد از بحار الانوار را شامل مجلدات «السماء و العالم » با عنوان آسمان و جهان ترجمه کرده است .

از دیگر ترجمه های مرحوم کمره ای ترجمه کتاب نفس المهموم و نفثة المصدور از مرحوم حاج شیخ عباس قمی است که مقتل امام حسین (ع ) است . این اثر هم توسط کتابفروشی اسلامیه در سال 1379 ق (1339ش) به چاپ رسیده است . گویا مترجم نام این ترجمه را رموز الشهاده گذاشته و اخیرا با نام در کربلا چه گذشت به چاپ رسیده است . مرحوم کمره ای کتاب الغارات ابواسحاق ثقفی (م 283) را هم به فارسی درآورد که در سال 1356 ش توسط فرهنگ اسلام در تهران به چاپ رسید. یکی دیگر از ترجمه های معروف مرحوم کمره ای ترجمه کتاب اصول کافی است که که در چهار مجلد شامل متن عربی با ترجمه فارسی است .



دو کتاب «کانون حکمت قرآن » و «کانون عفت قرآن »

کتاب کانون حکمت قرآن تفسیر سوره لقمان است که وی برای برخی از شاگردان خود که نامشان هم روی صفحه اوّل کتاب آمده ، یعنی ابوالقاسم کریمی و حسن موسوی خادم و آقای حسین عاصی ارائه می کرده است . روی همین صفحه نخست آمده است : به هزینه جمعی ازمسلمین و علاقمندان شاه عبدالعظیم . در مقدمه این اثر، مطالبی هم در باره روحانیت واصلاح وضعیت آن آمده و گفته شده است که ما در سال 1321 نشریه ای با عنوان دستور اتحاد روحانیین چاپ کردیم و این مطالب را در آن گفتیم . سپس می افزاید: خلاصه این نشریه تمرکزبودجه و تزویع آن بر مشاغل از روی یک اساسنامه منظم بود. روی این زمینه روحانیت یک اداره منظمی می شود که تمام افراد آن به عنوان کارمند حقوقی می توانند به انجام وظایف مربوطه خود قیام کنند (کانون حکمت قرآن ، ص یج ).

مقدمه یاد شده که در سال 1323 ش نوشته شده است به تفصیل بحث از احیاگری دین را درعصر جدید دنبال کرده ، روی نقش روحانیتی که دقیقا با مبانی دین آشنا بوده و گرفتار مشکلی نباشد، تأکید کرده است . وی در باره برخی از به اصطلاح مبلغان دینی ، یعنی دوره گردهای قرآن خوان یا کسانی از پهلوانان زورخانه ها که قرآن را روی بازوی خود می بندند با تندی یاد کرده می نویسد: آنها از گدایان کوچه نشین و دوره گرد که قرآن را با وضع ننگین حمایل کرده یا روی دست گرفته و گاهی آواز خود را با لهجه درست یا غلط و نغمه خوب یا منکر به تلاوت آن بلند می کنند، شروع می شوند و دسته قرائت خوانان ِ مجلس ِ فاتحه و سر قبور و دنبال اینها دسته ای داش های زورخانه و پهلوان یزدیها (که قرآن های کوچک را روی بازوها می بندند) دنبال آنها بچه های نُنُر و عزیز مادر که برای حفظ و حراست مامان جانش براش خریده دنبال اینها مطبعه چی ها و کتابفروش ها و... تا برسد به بنگاه های رادیوی دوَل جنگجو و محارب ... همگی عَلَم قرآن را به سینه می زنند و در شمع قرآن می چرخند، ولی نه دیده ای دارند که از نور قرآن استفاده کنند و... (16)#

وی در این مقدمه مفصل برای ارائه یک نمونه مبلغ خوب یا به قول خودش نابغه عصرشروع به بیان شرح حال زندگی سید جمال الدین اسدآبادی می کند که به نوشته وی « یکی ازستارگان تاریخ با عظمت قرآن است ». این بحث که در حدود سی صفحه به طول می انجامد شرحی از زندگی سید جمال و مسائل دوران اوست که وی بیان کرده و در پایان خود را ادامه دهنده برنامه ها و طرح های او می داند. یکی از آن طرح ها ارائه یک تفسیر خوب و زنده ازقرآن است که نمونه اش همین تفسیر سوره لقمان است .

کتاب کانون عفت که تفسیر سوره یوسف است و در قالب 84 جلسه تدریس و سپس تدوین و ضمن 285 صفحه به چاپ رسیده ، گویا مجلدی بعدی کتاب کانون حکمت می باشد. روی جلد آن نوشته شده است : دهمین نشریه مدرسه سیار حضرت عبدالعظیم (ع ) و در چاپخانه موسوی تهران چاپ شده که البته سال چاپ آن در جایی از کتاب نیامده است .نویسنده در مقدمه شرح داده است که مدّت ها این متن آماده بود، امّا وسائل طبع و نشر آن فراهم نبود تا آن که آقای سید ابوالقاسم کریمی فرزند مرحوم سید محمدتقی صدر المحدثین همّت کرده آن را به چاپ رسانده است .
  • زادروز
    1323
  • محل تولد
    خمین
  • نام کامل
    محمدباقر خمینی کمره ای
  • تاریخ ثبت اطلاعات
    شنبه 3 آبان 1393
  • شناسه
    19447
کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی